Canada có Thủ tướng mới, du học và định cư nước này có khó hơn?

Tân Thủ tướng Canada Mark Carney từng làm thống đốc Ngân hàng trung ương Canada sau đó là thống đốc Ngân hàng trung ương Anh, rồi tiếp tục làm đặc phái viên Liên Hiệp Quốc về khí hậu và tài chính và Phó chủ tịch hãng quản lý tài sản Brookfield tại Canada. Một mặt, ông từng nhấn mạnh vai trò của người nhập cư trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Mặt khác, ông cũng chỉ trích chính sách nhập cư của người tiền nhiệm.

Thủ tướng mới có lập trường cứng rắn hơn?

Tờ CIC News dẫn các tài liệu chính sách được công bố hồi tháng 2 cho thấy, ông Carney có ý định “giới hạn số lượng người nhập cư” cho tới khi có thể đưa mức này trở lại như trước đại dịch. “Chúng ta tiếp nhận số lượng lao động nước ngoài, du học sinh và người nhập cư mới nhiều hơn mức có thể đáp ứng – nhiều hơn số nhà ở, dịch vụ y tế, phúc lợi xã hội và cả cơ hội việc làm mà chúng ta có”, ông từng phát biểu vào năm 2024.

Tuyên bố này cho thấy ông sẽ ủng hộ kế hoạch của chính phủ liên bang Canada về việc giảm số lượng người nhập cư trong 3 năm tới. Gần đây, chính phủ Canada đã công bố sự thay đổi trong chiến lược nhập cư, cắt giảm số lượng người mới đến 21%, từ khoảng 500.000 người vào 2024 xuống còn 395.000 người vào 2025, tiếp đó chỉ còn 380.000 người vào năm 2026.

Sinh viên quốc tế là một trong những đối tượng chịu ảnh hưởng lớn nhất bởi chiến lược trên, khi Canada trong hơn một năm qua liên tục ban hành nhiều động thái thắt chặt như tăng yêu cầu để xin giấy phép du học, từ tài chính tới quy trình; tăng yêu cầu ngoại ngữ và các điều kiện để xin giấy phép làm việc sau tốt nghiệp (PGWP); loại bỏ quy trình xét duyệt nhanh giấy phép du học…

Theo tờ The PIE News, Thủ tướng Mark Carney được cho sẽ tiếp tục duy trì nhiều chính sách hạn chế với nhóm du học sinh. Một trong những tín hiệu của việc này là không lâu trước đó, ông từng đổ lỗi cho các tỉnh bang Canada về việc cấp không đủ ngân sách cho nền giáo dục ĐH, đẩy các trường tới tình cảnh phải phụ thuộc vào sinh viên quốc tế, đặc biệt là bị thâm hụt ngân sách hàng triệu đô khi nhóm này giảm mạnh.

Đó cũng là lý do ông Carney tuyên bố sẽ tăng phân bổ ngân sách vào giáo dục ĐH, giúp các trường bớt dựa vào du học sinh.

“Nếu xét đến quan điểm của ông Carney và các thay đổi trong chính sách gần đây, nhiều khả năng Canada sẽ tiếp tục siết chặt kiểm soát với việc tuyển sinh du học sinh ở nhiệm kỳ của thủ tướng mới”, luật sư di trú Daljit Nirman làm việc ở Ottawa (Canada) nói với tờ The PIE News. “Cách tiếp cận có kiểm soát này đảm bảo rằng cơ sở hạ tầng ở Canada có thể hỗ trợ hiệu quả cho những ai chọn học tập và định cư tại đây”.

Chung quan điểm, cố vấn tuyển sinh cấp cao Priyanka Roy làm việc ở ĐH York, Canada, nhìn nhận dù lập trường của ông Carney về vấn đề nhập cư “có vẻ cứng rắn hơn”, nhưng cuối cùng nó sẽ mang lại nhiều lợi ích, “đảm bảo số sinh viên quốc tế nhập học phù hợp với năng lực kinh tế của Canada, đồng thời không gây áp lực quá mức lên cơ sở hạ tầng ở các địa phương”.

Bổ nhiệm lãnh đạo mới về nhập cư

Một điểm nhấn đáng chú ý khác là chính quyền của Thủ tướng Canada Mark Carney đã bổ nhiệm người lãnh đạo mới ở Bộ Di trú, tị nạn và quốc tịch Canada (IRCC) – cơ quan chịu trách nhiệm xét duyệt và cấp các thị thực, giấy phép để du học, làm việc tại Canada. Theo đó, bà Rachel Bendayan, cựu Bộ trưởng Ngôn ngữ chính thức Canada, sẽ thay thế ông Marc Miller trở thành tân Bộ trưởng IRCC.

Theo luật sư di trú Matthew McDonald, đây là một tín hiệu đáng hoan nghênh. Ông cho rằng bộ trưởng tiền nhiệm của IRCC đã khiến thị trường Canada trở nên kém thân thiện với sinh viên quốc tế lẫn gia đình của họ, và hy vọng vị bộ trưởng mới sẽ mang đến thái độ tích cực hơn. Ngoài ra với kinh nghiệm pháp lý, bà Bendayan có thể sẽ áp dụng cách tiếp cận kỹ trị trong xây dựng chính sách, theo ông McDonald.

Bendayan sinh ra trong một gia đình người Do Thái gốc Ma-rốc và lớn lên ở tỉnh Quebec (Canada). Bà có bằng cử nhân chuyên ngành nghiên cứu phát triển quốc tế và bằng kép cử nhân luật dân sự/Juris Doctor (tạm dịch: tiến sĩ luật) từ ĐH McGill tại Canada. Trước khi vào chính trường, bà có gần một thập kỷ xây dựng sự nghiệp luật sư thành công tại Norton Rose Fulbright và từng giảng dạy tại khoa Luật của ĐH Montréal (Canada).

Trước đó vài ngày, Canada cho phép du học sinh tốt nghiệp cử nhân từ trường CĐ, bách khoa vẫn có thể xin PGWP, thay vì bị giới hạn bởi ngành học như trước. Đây là một tin vui với không ít cơ sở giáo dục lẫn du học sinh, bởi trước đó không lâu Canada còn tăng hàng chục mã ngành đào tạo cùng một lĩnh vực mới vào danh sách các ngành đang thiếu hụt nhân lực dài hạn, giúp sinh viên quốc tế có thêm cơ hội ở lại làm việc.

Theo báo cáo từ IRCC, Canada thu hút hơn 1 triệu sinh viên quốc tế đến học trong năm 2023. Thống kê của IRCC cũng cho thấy tổng số người Việt học tập tại Canada từng có xu hướng giảm liên tục, từ 21.480 người vào 2019, đến 2022 còn 16.140 người. Nhưng vào năm 2023, du học sinh Việt ở Canada tăng nhẹ, lên 17.175 người và giữ vị trí thứ 8 về số lượng.