Lời hồi đáp cho những luận điệu xuyên tạc, vô căn cứ về tình hình nhân quyền tại Việt Nam

Phúc trình Tự do toàn cầu 2025 thiếu khách quan và vô căn cứ về tình hình nhân quyền ở Việt Nam của tổ chức Freedom House.

Trong phúc trình Tự do toàn cầu 2025 tiêu đề “The Uphill Battle to Safeguard Rights” công bố ngày 26/2, tổ chức phi chính phủ có tên Freedom House (FH) xếp Việt Nam vào nhóm 67 quốc gia không có tự do. Những nội dung xuyên tạc, vô căn cứ của bản phúc trình thể hiện chiêu trò chống phá, tư duy cực đoan, phiến diện của một tổ chức tự gắn mác “vì nhân quyền”, “vì tự do” nhưng lại phủ nhận những tiến bộ, thành tựu rõ rệt trong bảo vệ và thúc đẩy quyền con người của đất nước luôn đặt người dân làm trung tâm của mọi chính sách và hành động.

Bản chất cực đoan, phiến diện và ý đồ chống phá

Freedom House là một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Mỹ, được thành lập từ năm 1941. Theo tuyên bố được đưa ra, mục tiêu hoạt động của Freedom House là tuyên truyền và thúc đẩy các giá trị dân chủ, tự do trên toàn thế giới. Hằng năm, tổ chức này đều đưa ra các báo cáo đánh giá mức độ tự do của các quốc gia dựa trên hai tiêu chí chính: Quyền tự do dân sự (civil liberties) và quyền chính trị (political rights); được đo lường qua một thang điểm từ 0 đến 100, trong đó điểm số thấp đồng nghĩa với mức độ tự do hạn chế.

Báo cáo phúc trình năm 2025 của Freedom House một lần nữa lại vu cáo và xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia “không có tự do” về nhân quyền cũng như Internet. Theo đó, Việt Nam chỉ đạt 20/100 điểm (cụ thể là 4/40 điểm về quyền chính trị và 16/60 điểm về quyền tự do dân sự) thấp hơn quốc gia láng giềng Campuchia (23/100 điểm).

Các phúc trình thường niên của Freedom House và các tổ chức nhân quyền khác như Theo dõi Nhân quyền (HRW), Ân xá quốc tế (Amnesty InternationalI), Mạng lưới Nhân quyền Việt Nam (VNHR)… thực chất vẫn là những luận điệu cũ rích, lặp đi lặp lại và không có giá trị về tình hình nhân quyền ở Việt Nam.

Cách chấm điểm vô căn cứ thể hiện rõ việc một tổ chức không hề hiện diện ở Việt Nam cũng như không hề có bất cứ hoạt động khảo sát, trải nghiệm thực tế nào nhưng lại tự cho mình quyền đánh giá. Điều này không mấy bất ngờ vì xưa nay các báo cáo của Freedom House thường bị chỉ trích vì ba bất cập lớn: nguồn thông tin thiếu minh bạch; tiêu chí đánh giá cứng nhắc; chịu ảnh hưởng từ nguồn tài trợ khiến báo cáo mang màu sắc chính trị hơn là khách quan.

Đáng chú ý, phương pháp thu thập thông tin của tổ chức này thường dựa trên các nguồn thứ cấp, bao gồm báo cáo của các tổ chức đối lập, truyền thông phương Tây và ý kiến từ một số cá nhân không đại diện cho toàn bộ xã hội, chưa kể đa phần những cá nhân này là phần tử cực đoan, có tư tưởng chống đối. Ðiều này dẫn đến việc thông tin có thể bị bóp méo hoặc thiếu toàn diện.

Giáo sư Stephen Krasner (Ðại học Stanford, Mỹ) chỉ ra rằng, các tiêu chí đánh giá của Freedom House mang tính “quy chuẩn hóa quá mức” và không tính đến sự đa dạng văn hóa, lịch sử của từng quốc gia. Theo chuyên gia quan hệ quốc tế này, việc áp dụng một mô hình tự do dân chủ kiểu phương Tây lên các xã hội có truyền thống khác biệt là một sai lầm về phương pháp luận.

Nhiều chuyên gia khác cũng nhận định rằng tổ chức này không chỉ phản ánh quan điểm của các nhà tài trợ mà còn phục vụ như một công cụ tuyên truyền trong chiến lược địa chính trị toàn cầu của Mỹ. Ðiều này giải thích tại sao các quốc gia không theo mô hình dân chủ tự do kiểu phương Tây thường xuyên bị đánh giá tiêu cực, ngược lại những hạn chế về tự do tại một số nước phương Tây và Mỹ lại hiếm khi được Freedom House đề cập một cách công bằng.

Khi không có nguồn thông tin chính xác và không có các hoạt động kiểm chứng thông tin, mọi đánh giá, xếp hạng, kết luận của Freedom House đều vô nghĩa. Do đó, việc tổ chức này tự cho mình quyền đưa ra các báo cáo, bảng đánh giá về dân chủ, nhân quyền một cách suy diễn, áp đặt cũng như kêu gọi các quốc gia khác can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam cho thấy bản chất cực đoan, phiến diện và ý đồ chống phá của tổ chức này.

Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu trong bảo đảm quyền con người trên các phương diện của đời sống xã hội. Ảnh minh họa: Bà con dân tộc Dao đỏ, Cao Bằng. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Thành tựu không thể phủ nhận

Trái ngược với nhận định của Freedom House, trong những năm qua Việt Nam luôn chủ trương nhất quán, cam kết mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao.

Đúc kết về quá trình phát triển con người và đảm bảo quyền con người của Việt Nam trong thư gửi đến Hội thảo khoa học quốc gia “Con người, quyền con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước” vào tháng 10/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Thực hiện quan điểm nhất quán và xuyên suốt về quyền con người là yếu tố then chốt tạo nên sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đưa con thuyền cách mạng Việt Nam vượt mọi thác ghềnh, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác”.

Tính từ năm 2019 đến nay, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân ở Việt Nam đã tăng 25%, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,5%/năm. Việt Nam hiện đứng thứ 54/166 quốc gia được xếp hạng về chỉ số phát triển bền vững, tăng 1 bậc so với năm 2023.

Giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales, ấn tượng mạnh mẽ với thành công của nền kinh tế Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng được dự báo đạt từ 6,1-7% trong năm 2024, tỷ lệ đói nghèo đã giảm mạnh. Ông đặc biệt chú ý những thành tựu giúp bảo đảm an sinh xã hội, cải thiện cuộc sống cho người dân Việt Nam như tăng lương cơ sở, lương tối thiểu vùng hằng năm cho người lao động từ giữa năm 2024.

Trong khi đó, Giáo sư Reena Marwah thuộc Đại học Delhi, đồng thời là Tổng thư ký Hiệp hội học giả châu Á, cho rằng Việt Nam đã có những tiến bộ rất ấn tượng, vượt bậc trên mọi lĩnh vực, không chỉ về thương mại và thu hút đầu tư mà còn về việc tăng thu nhập bình quân đầu người.

Người dân Việt Nam được hưởng lợi từ những tiến bộ xã hội vô cùng đáng ghi nhận, thu nhập bình quân đầu người đã tăng từ khoảng 200 USD lên đến hơn 4.000 USD tới năm 2024.

Cùng với những thành tựu trong xây dựng đất nước, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu trong bảo đảm quyền con người trên các phương diện của đời sống xã hội. Các quyền con người về dân sự, kinh tế, chính trị, văn hóa ở Việt Nam được quy định rõ trong chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.

Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế của Việt Nam hiện là 94,1%, tăng từ mức 90,9% năm 2000. Theo Báo cáo hạnh phúc thế giới năm 2024 của Liên hợp quốc, chỉ số hạnh phúc của Việt Nam tăng 11 bậc, xếp thứ 54/143.

Ấn tượng với Chỉ số Phát triển con người (HDI) ở Việt Nam tăng liên tục trong nhiều năm và giờ thuộc nhóm chỉ số cao, Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Ramlaal Khalidi nhấn mạnh điều này chỉ có được từ một định hướng phát triển bền vững.

Ở bình diện đa phương, Việt Nam tiếp tục thể hiện rõ nỗ lực và trách nhiệm trên cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025.

Trong khuôn khổ Khóa họp thường kỳ lần thứ 57 vào tháng 9/2024, Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã thông qua kết quả Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV đối với Việt Nam.

Phát biểu bên lề khóa họp thứ 57 của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Thư ký thường trực Hội đồng Hòa bình Thế giới (WPC) Iraklis Tsavdaridis đề cao chính sách nhất quán của Việt Nam về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, bày tỏ ấn tượng về những thành tựu của Việt Nam trong đẩy lùi tình trạng đói nghèo cùng cực, cải thiện thứ hạng nhanh theo các tiêu chuẩn quốc tế, dù còn gặp không ít khó khăn trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.

Thực tế đó là minh chứng rõ ràng nhất, là lời phản bác đanh thép nhất dành cho những luận điệu xuyên tạc, vô căn cứ về tình hình nhân quyền tại Việt Nam.