Ưu tiên dự án cấp bách, đa mục tiêu

Sáng 12-3, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo Đề án Phòng, chống sụt lún đất, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050. Đề án xác định đây là nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị; bảo đảm tính tổng thể, kết hợp đa mục tiêu; lấy chủ động phòng ngừa là chính, trong đó chú trọng quản trị rủi ro.

Cảnh báo cháy rừng cấp V

Theo ghi nhận, những ngày qua, do nắng nóng gay gắt đã khiến nguồn nước tại các kênh, mương trữ nước phục vụ công tác phòng cháy, chữa cháy rừng (PCCCR) ở một số nơi trên địa bàn tỉnh Cà Mau bị suy giảm.

Ông Lê Văn Hải, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Cà Mau, cho biết địa phương hiện có 17.548 ha/45.679 ha rừng có khả năng xảy ra cháy do khô hạn. Trong đó, cảnh báo cháy cấp III (cấp cao) 16.711 ha; cấp IV (cấp nguy hiểm) 837 ha. Để kiểm soát chặt chẽ nguy cơ cháy rừng, ngành chức năng tỉnh Cà Mau đã yêu cầu các khu vực có nguy cơ cháy cao là Vườn Quốc gia U Minh Hạ, Công ty Lâm nghiệp U Minh Hạ phải chủ động thực hiện các biện pháp PCCCR với phương châm “4 tại chỗ”. Đồng thời, vận động người dân ký cam kết không sử dụng lửa trong rừng vào mùa khô nhằm bảo đảm an toàn PCCCR cho 5.485 hộ sống trong và ven rừng. Song song đó, lắp đặt bảng cấm lửa, cảnh báo cháy rừng tại các khu vực có nguy cơ cao; trang bị 126 máy bơm, vòi chữa cháy 53.000 m…

Tại An Giang, trước dự báo cấp cháy rừng trên địa bàn huyện Tri Tôn đang ở cấp IV nên UBND huyện này đã ban hành thông báo đề nghị UBND 15 xã, thị trấn, các tổ chức, cá nhân thực hiện tạm ngừng giải quyết các hoạt động trong rừng, như: khai thác, tỉa thưa cây rừng, lấy thuốc Nam… Nắng nóng gay gắt thời gian qua đã khiến nhiều diện tích rừng tại tỉnh Kiên Giang bị đặt trong tình trạng cảnh báo cháy cấp IV, V (cấp cực kỳ nguy hiểm). Trong đó, Phú Quốc bị cảnh báo nguy cơ cháy rừng cấp V; các huyện Giang Thành, Kiên Lương cảnh báo nguy cơ cháy rừng cấp IV… Ông Lê Hữu Toàn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) tỉnh Kiên Giang, cho biết năm nay tỉnh phân bổ trên 17 tỉ đồng cho tất cả các chủ rừng để đầu tư thiết bị, dụng cụ, phương tiện để chủ động phương án PCCCR.

Ông Trần Bá Hoằng, Viện trưởng Viện Khoa học Thủy lợi Miền Nam (SIWRR), cho biết dự báo từ ngày 12 đến 15-3, xâm nhập mặn (XNM) tại ĐBSCL tăng nhẹ theo kỳ triều cường, một số sông vẫn ở mức khá cao nên ảnh hưởng đến việc lấy nước của các công trình thủy lợi cách biển từ 40-55 km.

Để ứng phó với XNM, tỉnh Trà Vinh đã cho nạo vét các kênh nội đồng mùa khô, hiện các địa phương đã triển khai đăng ký nạo vét 492 công trình, dài trên 420 km; lắp 12 bọng. Tỉnh Bến Tre đang dần hoàn thành cống Cái Hàn để ngăn mặn, trữ nước từ huyện Chợ Lách đến huyện Mỏ Cày Bắc. Để bảo đảm nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt của người dân, tỉnh Kiên Giang đã đề ra phương án chống hạn từ sớm. Các công trình thủy lợi được vận hành linh hoạt, giúp kiểm soát mặn hiệu quả. Cụ thể là trong các đợt triều cường tháng 1 và 2, Chi cục Thủy lợi tỉnh Kiên Giang đã phối hợp Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Miền Nam vận hành đóng cống Cái Lớn, Cái Bé tổng cộng 4 lần.

Theo các kết quả nghiên cứu, hầu hết các vùng ở ĐBSCL đều xảy ra lún từ 0,5-3 cm/năm; các vùng ven biển phổ biến lún từ 1,5-2,5 cm/năm. Về thực trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, từ năm 2016 đến nay đã xuất hiện 812 điểm sạt lở với tổng chiều dài trên 1.191 km, trong đó, sạt lở đặc biệt nguy hiểm là 315 điểm/601 km. Bên cạnh đó, những năm gần đây, ĐBSCL đã xuất hiện 3 đợt hạn hán, XNM mức độ nặng, có 2 đợt cao lịch sử là mùa khô năm 2015-2016, 2019-2020…

Hai nhóm giải pháp ứng phó

Hiện nay, vùng ĐBSCL chưa có phân vùng rủi ro sụt lún, sạt lở, ngập úng, hạn hán, XNM theo quy định của Luật Phòng, chống thiên tai; chậm thực hiện khoanh định các khu vực hạn chế khai thác nước dưới đất, nhất là những khu vực khai thác quá mức, gây sụt lún với tốc độ cao; thiếu sự phối hợp vận hành tốt giữa các hệ thống công trình thủy lợi trong trường hợp thời tiết cực đoan làm cho XNM vào sâu nội đồng…

Việc dự báo hạn hán, XNM mới chỉ tập trung thực hiện tương đối chính xác tại các khu vực cửa sông chính; thiếu các giải pháp mang tính tổng thể, đồng bộ. Việc xử lý sụt lún, sạt lở bờ sông, bờ biển về cơ bản còn mang tính chất tình thế. Hạ tầng đê điều, thủy lợi chưa hoàn thiện, chưa khép kín, nhiều đê bao, bờ bao bị xuống cấp, nguy cơ xảy ra sự cố trong mùa mưa lũ. Tốc độ đô thị hóa tăng nhanh, hạ tầng thủy lợi tiêu thoát nước không theo kịp…

Tại cuộc họp, đại diện các bộ, ngành, địa phương tập trung thảo luận nhóm giải pháp công trình và phi công trình. Lãnh đạo UBND các tỉnh ĐBSCL cho rằng về căn cơ, lâu dài cần hoàn thiện, khép kín các hệ thống thủy lợi kiểm soát XNM, điều tiết lũ, bảo đảm nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất, sinh hoạt cho người dân; tập trung xử lý các khu vực bờ biển, bờ sông bị sạt lở gây nguy hiểm; giải quyết tình trạng ngập úng cục bộ do triều cường; thống nhất các chương trình tái định cư cho người dân di dời khỏi khu vực sạt lở bờ sông, kênh, rạch… Theo đó, hai nhóm giải pháp: công trình và phi công trình trong phòng chống sụt lún đất, sạt lở, ngập úng, hạn hán, XNM vùng ĐBSCL được bàn thảo. Trong đó, giải pháp phi công trình bao gồm: Hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách; thực hiện quản lý tổng hợp tài nguyên nước; điều tra cơ bản và xây dựng cơ sở dữ liệu; tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo… Các giải pháp công trình tập trung xây dựng, củng cố, nâng cấp các công trình phòng chống tổng hợp, đa mục tiêu và theo từng loại hình, trong đó ưu tiên một số công trình kết nối, chuyển nước giữa các hệ thống thủy lợi ở Tiền Giang, Bạc Liêu, bán đảo Cà Mau; hệ thống cống dọc sông Tiền, sông Hậu để kiểm soát lũ, ngập úng, kết hợp nạo vét, trữ nước ngọt trong các kênh trục vùng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên…

Phát biểu chỉ đạo, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ NN-MT xây dựng chương trình chi tiết, cụ thể triển khai ngay từ năm 2025 theo tinh thần “nói và hành động”. “Chương trình phải đề xuất cụ thể phạm vi, mục tiêu, giải pháp (công trình và phi công trình), cơ chế quản lý, danh mục dự án, nguồn kinh phí… Mục tiêu là giải quyết những vấn đề trước mắt, cấp bách, không hối tiếc, một cách xuyên suốt, liên hoàn, phát huy hiệu quả tổng thể của các công trình phù hợp với 3 vùng sinh thái ngọt – lợ – mặn, kết hợp hài hòa giữa thủy lợi và giao thông” – Phó Thủ tướng yêu cầu. Phó Thủ tướng giao Bộ NN-MT, Bộ Xây dựng và các địa phương rà soát, bổ sung quy hoạch, tích hợp các chương trình, dự án hỗ trợ di dời dân cư do sạt lở, phòng chống thiên tai tại ĐBSCL đưa vào nhóm nhiệm vụ cấp bách của chương trình.