Phí giữ chỗ trong dịch vụ giáo dục: Cần thể hiện tính nhân văn

Như phóng viên Dân trí phản ánh, mặc dù Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Hà Nội nhiều năm yêu cầu các trường tư không thu phí giữ chỗ tuyển sinh vào lớp 10, khoản phí này vẫn tồn tại công khai.

Năm nay, Trường THCS và THPT Newton thu phí giữ chỗ lên đến 30 triệu đồng cho lớp 10G0, hệ song ngữ. Các hệ khác của trường thu đồng mức 12 triệu đồng.

Trường THPT Archimedes giữ mức “đặt cọc” 23 triệu đồng. Trường THCS và THPT Lương Thế Vinh thu 15 triệu đồng. Một số trường tư thục phân khúc cao hơn yêu cầu phụ huynh đặt cọc 15-25 triệu đồng.

Đáng nói, mùa tuyển sinh năm ngoái, Sở GD&ĐT Hà Nội đã ra công văn chỉ đạo tuyển sinh đầu cấp, đề nghị các cơ sở giáo dục không được yêu cầu học sinh hoặc cha mẹ học sinh nộp tiền “giữ chỗ” hay bất cứ khoản thu nào khác không đúng quy định gây khó khăn, bức xúc cho học sinh, cha mẹ học sinh và dư luận xã hội.

Giám đốc Sở GD&ĐT Trần Thế Cương cũng đề cập thẳng thắn với các hiệu trưởng trường tư rằng việc thu phí đặt cọc cao là “thiếu nhân văn và làm mất đi tính mô phạm trong nhà trường”.

Ông Cương đề nghị các trường tư không nên thu phí giữ chỗ và tạo điều kiện tối đa cho phụ huynh, học sinh rút hồ sơ khi có nhu cầu. 

Tuy nhiên, mùa tuyển sinh năm nay, sự việc thu phí giữ chỗ cao tiếp tục lặp lại.

Luật sư Phan Thị Lệ Hằng – Văn Phòng Luật Sư Quốc Tế L&P – nhận định, bản chất của phí giữ chỗ là một khoản tiền đặt cọc giữa phụ huynh và nhà trường. Theo đó, phụ huynh “đặt cọc” một khoản tiền để đảm bảo khi nhà trường tổ chức việc học thì học sinh sẽ tham gia học tập. Trường hợp phụ huynh không cho con học thì sẽ mất khoản phí đó. 

“Thỏa thuận này không trái với quy định của Bộ Luật dân sự. Theo Luật Giáo dục năm 2019, tại Điều 22 về Các hành vi bị nghiêm cấm trong cơ sở giáo dục cũng không có quy định nghiêm cấm đối với hành vi thu phí giữ chỗ của cơ sở giáo dục. 

Vì vậy, việc thu phí giữ chỗ của nhà trường đối với phụ huynh khi đã có thỏa thuận rõ ràng, được thông báo công khai và phụ huynh đồng ý, tự nguyện thực hiện thì hiện nay chưa vi phạm quy định pháp luật, trừ trường hợp có văn bản yêu cầu cụ thể hạn chế từ phía các cơ quan nhà nước quản lý có thẩm quyền”, bà Hằng phân tích.

Tuy nhiên, theo bà Hằng, phí giữ chỗ trong dịch vụ giáo dục cần thể hiện tính nhân văn, không nên áp dụng cứng nhắc quy tắc đặt cọc của các giao dịch dân sự mang tính thương mại.

Việc thu phí giữ chỗ quá cao dẫn đến những ý kiến trái chiều, nghiêng về hướng bất lợi cho ngành giáo dục. Do đó, các trường nên cân nhắc đưa ra một mức phí giữ chỗ cho phù hợp hơn. 

Bà Hằng nói thêm, các trường nên lưu ý đến những trường hợp không thể nhập học do sự kiện bất khả kháng, như gia đình học sinh thay đổi chỗ ở, học sinh mắc bệnh không thể tham gia học tập…

Ở góc độ phụ huynh, anh Hoàng Văn Nam (Thanh Xuân, Hà Nội) đặt ra vấn đề thiệt hại của các bên trong vấn đề thu phí giữ chỗ. Anh Nam cho rằng các trường tư đang trục lợi trên sự lo lắng của phụ huynh trong mỗi kỳ thi chuyển cấp căng thẳng.

“Tôi đồng ý rằng việc phụ huynh tìm trường tư để “chống trượt” cho con trước kỳ thi lớp 10 công lập, sau khi đỗ thì ồ ạt đi rút hồ sơ đã gây ảnh hưởng không nhỏ tới các nhà trường. 

Tuy nhiên, công bằng mà nói, nếu trường thu phí đặt cọc 5 triệu đồng/học sinh. 10 học sinh rút hồ sơ đã làm lợi cho nhà trường 50 triệu đồng, 20 học sinh rút hồ sơ làm lợi cho trường 100 triệu đồng. Trong khi những trường tư có uy tín không khó khăn gì để gọi bổ sung 20 chỉ tiêu nhập học.

Giờ các trường thu 10 triệu, 20 triệu đồng, chỉ cần 10 học sinh rút hồ sơ, nhà trường đã có 100-200 triệu đồng. Tôi không rõ các trường đã thiệt hại ở đâu mà cần số tiền bù đắp nhiều như vậy.

Tôi chỉ thấy rằng, các trường nắm bắt tâm lý lo sợ của phụ huynh trước mỗi mùa thi để trục lợi. Phụ huynh không thể không đặt cọc, sợ làm lỡ dở con đường học vấn của con.

Hàng năm, Hà Nội có đến vài chục nghìn học sinh không có suất học lớp 10, dù công hay tư. Anh chị không muốn con mình rơi vào nhóm đó, tôi cũng vậy. Và tôi chấp nhận đặt cọc. Đó là sự tự nguyện thỏa thuận, nhưng là tự nguyện trong tình thế không có lựa chọn khác”, anh Nam bày tỏ.