Nhà văn, đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc: Hãy năng động để mở rộng giao lưu sân khấu quốc tế!

 Nghệ thuật sân khấu Việt Nam đang cần “cú hích” tạo động lực để mở rộng giao lưu quốc tế, nhà văn – đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc đã nói về vở “Bạn bè, bè bạn” công diễn vào ngày 12 và 13-3 tại Trường Múa TP HCM

.Phóng viên: Theo bà, bằng những điều chỉnh, bổ sung, cải cách và tháo gỡ các vướng mắc, bất cập trong hoạt động hiện hành sẽ tạo sức bật vươn lên cho một nền sân khấu hội nhập quốc tế?

– Nhà văn NGUYỄN THỊ MINH NGỌC: Tôi tin đó là điều phải làm để khởi động những dự án giao lưu sân khấu quốc tế mà Việt Nam có sẵn lực lượng nghệ sĩ, đạo diễn, tác giả có năng lực. Vấn đề là chiến lược để đặt vào đó những tâm huyết.

TP HCM đang tổ chức Lễ hội Việt – Nhật 2025, tình cờ hữu duyên là trong thời điểm này Sân khấu Xóm kịch lại công diễn vở của một nhà viết kịch nổi tiếng của Nhật, trong dự án của Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam tại Sân khấu Thực nghiệm Trường Múa TP HCM. Tôi xem đó là tín hiệu vui để nhắc nhở nhau: Hãy năng động để mở rộng giao lưu sân khấu quốc tế. TP HCM đang hướng đến công nghiệp văn hóa thì sân khấu với mục đích giao lưu quốc tế không thể đứng ngoài cuộc.

.Từ duyên cớ nào bà tham gia dự án “Bạn bè, bè bạn” của nhà viết kịch Kobo Abe để có 2 suất diễn này?

– Kịch bản “Bạn bè – bè bạn” tôi dịch đã lâu, lúc đầu mang tên “Bằng hữu sơ giao” hay “Tàn bạo như tình bạn”. Khi cố đạo diễn Vũ Minh còn sống, tôi có giới thiệu để anh dàn dựng nhưng Vũ Minh nói vở này khá khó dựng, khó diễn và cũng khó… bán vé.

Năm 2022, khi đi xem “Hedda Gabler” ở Nhà hát Tuổi trẻ, tôi gặp đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama, người đã dựng các vở kịch của Chekhov như: “Vườn anh đào”, “Cậu Vania”…, tôi có giới thiệu bản dịch của mình. Nhà viết kịch Kobo Abe là một tên tuổi lớn, là niềm hãnh diện của văn chương và sân khấu Nhật với thế giới qua các tác phẩm như: “Người đàn bà trong cồn cát”, “Diện mạo tha nhân”…

Năm 2024 vừa rồi, kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Kobo Abe, trao đổi với Sân khấu Xóm kịch thuộc Công ty Khang Entertainment, với sự trợ giúp của các thân hữu, trong đó có cô Lê Ngọc Hân, tôi thấy mình có thể xin được một phần tài trợ từ phía Nhật để đưa vở diễn này lên sân khấu.

Chúng tôi tiến hành phác thảo dự án và may mắn được chấp nhận đồng hành tài trợ từ Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam.

.Bà đặt niềm tin gì từ Sân khấu Xóm kịch nơi mà NSƯT Vũ Xuân Trang và nghệ sĩ Hoàng Thy đang lèo lái?

– Tôi vốn là cô giáo phụ trách lớp đào tạo diễn viên tại Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP HCM mà cả hai là học trò cùng khóa với: Hòa Hiệp, Thanh Phương, Tuấn Khải, Xuân Phương… Đó là những năm 1999 – 2003, tôi đã nhận ra ngoài năng khiếu, các người bạn trẻ có khát vọng hướng tới việc tham gia những tác phẩm tử tế.

Các em biết khi cho ra đời Sân khấu Xóm kịch là chấp nhận thử thách. Tôi đã đến xem và gửi lời động viên. Vì thế, tôi luôn ở tư thế “ứng chiến” để có thể giúp đỡ trong khả năng của mình, kể cả kịch bản. Tôi thấy các bạn trẻ được đào tạo bài bản, diễn đầy cảm xúc và tươi trẻ.

.Để có được sự tài trợ chính thức của Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam, vở kịch “Bạn bè, bè bạn” mang ý nghĩa gì?

– Văn hóa Nhật Bản thật ra không xa lạ với văn hóa Việt Nam qua những tác phẩm phim, sách đã có mặt từ lâu ở nước mình. Riêng tôi cũng đã chuyển ngữ và giới thiệu tập 1 của bộ truyện tranh “Chân trần trên lửa đỏ” (Barefoot Gen) của Keiji Nakazawa với ý tưởng chống chiến tranh và bom nguyên tử mà NSƯT Thành Lộc có ghi lời giới thiệu. Riêng sân khấu thì khá hiếm hoi.

Khi làm giảng viên, tôi luôn tìm cách đưa các tinh hoa sân khấu thế giới để các sinh viên làm bài tập trong trường. Nghệ sĩ Lương Mỹ đã đóng vai bà mẹ chuyển từ truyện “Cõng mẹ lên núi”, Hoàng Thy đã từng đóng vai Komachi trong vở kịch cùng tên của Yukio Mishima.

Trong vở “Bạn bè, bè bạn”, tôi cùng Vũ Xuân Trang còn phóng tác để hướng tới khát vọng của những tài năng trẻ Việt Nam khi cần khẳng định mình. Thông điệp vở kịch được làm rõ hơn, nhấn mạnh ý: “Dù hạnh phúc với bạn là đoàn tụ, thành công, tình yêu, bè bạn, tiền, danh hay sự cho đi…, nó chỉ chân chính và bền vững khi xuất phát từ thiện tâm”.

.Bà có nghĩ đây là sự khởi động cho nhiều dự án kịch giao lưu văn hóa với bạn bè quốc tế tại TP HCM?

– Ở Hà Nội, sân khấu tiếp cận nhiều đại sứ quán nên việc cần sự tài trợ để thực hiện các dự án kịch giao lưu văn hóa các nước thuận lợi hơn. Nói như vậy để thấy rằng muốn giao lưu văn hóa với các nước thì mỗi sàn diễn phải năng động. Rất mong các bạn yêu sân khấu hãy ghé đến Sân khấu Xóm kịch để xem tận mắt, cảm nghiệm sự nỗ lực của chúng tôi.

Mong là các bạn sẽ không thất vọng vì vở “Bạn bè, bè bạn” được dàn dựng chỉn chu, bằng tâm huyết. Sự khởi đầu này sẽ mở ra nhiều dự án mới để các sân khấu xã hội hóa tại TP HCM tìm được cơ hội giao lưu quốc tế.