Cạm bẫy từ các “lò” luyện thi đánh giá năng lực trên mạng xã hội

Tuy nhiên, không ít lớp học kém chất lượng, thiếu chuyên môn, thậm chí là lừa đảo, khiến nhiều người “tiền mất, tật mang”. Vậy, đây là cơ hội giúp thí sinh ôn luyện hiệu quả hay chỉ là cạm bẫy cần cảnh giác?

Bùng nổ các lớp luyện thi trực tuyến

Trong những năm gần đây, kỳ thi đánh giá năng lực do các trường đại học tổ chức đã trở thành lựa chọn phổ biến bên cạnh kỳ thi tốt nghiệp THPT. Điều này kéo theo sự bùng nổ của các lớp luyện thi trực tuyến trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, YouTube và Zalo. Chỉ cần một cú click chuột, thí sinh có thể tiếp cận hàng loạt khóa học với đủ mức giá, từ miễn phí đến hàng triệu đồng.

Quả thật, trên các trang mạng xã hội, không khó để bắt gặp những bài đăng quảng cáo về khóa học luyện thi đánh giá năng lực. Chỉ cần gõ từ khóa “luyện thi đánh giá năng lực” trên Facebook hoặc TikTok, hàng trăm bài viết, video về các khóa học hiện ra với những lời mời chào hấp dẫn như “ôn tập trọn gói chỉ với 299K”, “cam kết tăng 20 điểm sau 1 tháng”, “đề thi sát đề thật 99%”…

Ví dụ, một trang Facebook có tên “Luyện thi đánh giá năng lực cấp tốc” cam kết rằng học viên của họ chỉ cần học khóa luyện thi trong 10 ngày là có thể đạt trên 900 điểm trong kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh. Họ quảng cáo bằng cách đăng tải hình ảnh điểm thi cao của một số học viên cũ, kèm theo những lời nhận xét tích cực. Tuy nhiên, khi phóng viên hỏi về phương pháp giảng dạy và nguồn tài liệu, trang này không cung cấp thông tin rõ ràng.

Hay, trên kênh TikTok “Thầy T. luyện thi đánh giá năng lực” với hơn 100.000 người theo dõi. Kênh này thường xuyên đăng tải video giảng dạy ngắn kèm theo những lời hứa hẹn như “chỉ cần học 30 phút mỗi ngày, đảm bảo trên 800 điểm”. Trong vai một phụ huynh muốn tìm một lớp luyên thi đánh giá năng lực cho con năm nay thi vào lớp 10, tôi được nhân viên tư vấn của kênh này cho biết: “Chị chỉ cần đóng học phí 100 nghìn/buổi là có thể tham gia các lớp tại đây rồi. Với chuyên môn và kinh nghiệm lâu năm, đảm bảo cháu sẽ tiến bộ trông thấy”. Để mục sở thị lớp luyện thi đặc biệt này, chúng tôi chuyển tiền học phí để tham gia. Tuy nhiên, điều khiến phóng viên ngạc nhiên là chỉ nhận được các video quay sẵn, không có sự tương tác với giáo viên và không thể đặt câu hỏi khi gặp khó.

Bên cạnh các khóa học từ những trung tâm luyện thi uy tín, có không ít lớp học được tổ chức bởi cá nhân hoặc nhóm không rõ nguồn gốc. Một số người chỉ cần có chút kinh nghiệm làm đề hoặc từng thi đánh giá năng lực điểm cao đã tự mở lớp giảng dạy. Điều này khiến chất lượng các khóa học trên thị trường khá hỗn loạn. Một số lớp học có nội dung thực sự chất lượng, nhưng cũng có nhiều lớp chỉ sử dụng tài liệu sao chép từ các nguồn miễn phí trên mạng mà không có sự đầu tư giảng dạy thực sự.

Việc các lớp luyện thi đánh giá năng lực nở rộ, nhiều học sinh từng tham gia các khóa học này cũng có những ý kiến trái chiều. Em Nguyễn Quang Sáng (học sinh lớp 9, THCS Thanh Cao, Thanh Oai, Hà Nội) cho biết: “Học online giúp em tiết kiệm được thời gian di chuyển, nhưng cũng khó tập trung. Nhiều lúc có bài giảng quan trọng nhưng lại bị xao nhãng bởi các thông báo trên điện thoại. Cũng có những khóa học khiến em thấy thất vọng. Mẹ em từng đăng ký một khóa học trên Facebook với giá gần 1 triệu đồng cho em tham gia, nhưng nội dung giảng dạy không khác gì tài liệu miễn phí trên mạng. Hỏi giáo viên thì chỉ nhận được phản hồi chung chung, không giải đáp tận tình”.

Chị Nguyễn Thị Lan Anh (phường Mộ Lao, Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ: “Tôi thấy các lớp luyện thi online giúp con có thêm tài liệu học và tiết kiệm thời gian. Nhưng, cũng có nhiều khóa học chất lượng kém, giáo viên chỉ gửi tài liệu chứ không giảng dạy kỹ. Có lần đăng ký một khóa học online cho con, nhưng chất lượng không như mong đợi. Học phí khá cao nhưng nội dung không sát với đề thi. Thậm chí, khi con tôi đặt câu hỏi, giáo viên chỉ trả lời qua loa. Sau đó, chúng tôi quyết định quay lại phương pháp tự học với sách tham khảo uy tín”.

Chị Lê Hoàng Thắm (Văn Phú, Hà Đông, Hà Nội) cũng bày tỏ nhiều lo ngại. Chị có con gái đang học lớp 12 từng đăng ký một khóa luyện thi trên Facebook. Lúc đầu họ hứa sẽ cung cấp đề ôn sát đề thi thật, nhưng khi nhận tài liệu, chị phát hiện nhiều câu hỏi lấy từ các nguồn miễn phí trên mạng. “Tôi thấy mình đã bị lừa nên liên lạc lại để đòi tiền, nhưng họ có nói là thuận mua vừa bán, không trả lại được. Thấy số tiền cũng không quá lớn nên tôi đành bỏ qua”, chị Thắm cho biết thêm.

Ngoài ra, một số lớp luyện thi còn áp dụng chính sách “học thử miễn phí” để thu hút người học, nhưng sau đó lại yêu cầu đóng các khoản phí bất hợp lý nếu muốn tiếp tục. Một số nơi còn bán khóa học theo kiểu đa cấp, tức là học viên cũ được hứa hẹn nhận hoa hồng nếu giới thiệu thêm bạn bè đăng ký. Hình thức này không chỉ thiếu minh bạch mà còn dễ khiến học sinh sa vào vòng xoáy tiêu tiền vô ích.

Chất lượng khó kiểm soát

Một trong những vấn đề lớn nhất của các lớp luyện thi trực tuyến hiện nay là chất lượng giảng dạy không đồng đều và rất khó kiểm soát. Do không có một cơ quan quản lý chặt chẽ nào giám sát, nhiều trung tâm hoặc cá nhân tự mở lớp luyện thi mà không có đủ chuyên môn hoặc kinh nghiệm thực tế trong việc giảng dạy. Điều này khiến không ít học sinh rơi vào tình trạng “tiền mất, tật mang” khi tham gia những khóa học kém chất lượng.

Trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok hay YouTube, nhiều cá nhân chỉ cần có điểm thi đánh giá năng lực cao hoặc khả năng trình bày trôi chảy đã có thể tự xưng là “chuyên gia luyện thi”. Họ lập ra các nhóm học online, thu học phí nhưng lại không đảm bảo được chất lượng bài giảng. Một số lớp học chỉ cung cấp tài liệu tổng hợp từ nhiều nguồn miễn phí trên mạng mà không có sự giảng dạy cụ thể. Học viên phải tự đọc và tự ôn tập mà không nhận được hướng dẫn rõ ràng.

Không chỉ vậy, một số trung tâm còn sử dụng những lời quảng cáo quá mức để thu hút học viên như “cam kết đầu ra trên 900 điểm”, “đảm bảo tăng ít nhất 200 điểm sau khóa học”, hoặc “đề thi giống 99% đề thật”. Tuy nhiên, khi học viên đăng ký và theo học, họ nhận ra rằng nội dung giảng dạy không hề sát với thực tế, phương pháp ôn luyện sơ sài và không có chiến lược rõ ràng để giúp học sinh nâng cao điểm số thực sự.

Một vấn đề khác là tính tương tác giữa giáo viên và học sinh trong các khóa học online thường rất thấp. Nhiều lớp học chỉ cung cấp video quay sẵn mà không có bất kỳ sự hướng dẫn trực tiếp nào. Khi học viên có câu hỏi, họ chỉ có thể nhắn tin vào nhóm chung và chờ đợi phản hồi từ trợ giảng, đôi khi mất nhiều thời gian, thậm chí không nhận được câu trả lời. Điều này khiến nhiều học sinh cảm thấy lạc lõng và không nhận được sự hỗ trợ kịp thời khi gặp khó khăn.

Bên cạnh đó, có những trường hợp học sinh sau khi đóng học phí thì bị chặn liên lạc hoặc bị xóa khỏi nhóm học. Một số trang luyện thi online sau khi thu đủ số lượng học viên đã biến mất, khiến nhiều phụ huynh và học sinh không thể đòi lại số tiền đã đóng. Những hành vi lừa đảo này càng làm cho chất lượng của các lớp luyện thi trực tuyến trở nên khó kiểm soát hơn bao giờ hết.

Nhiều giáo viên cũng bày tỏ lo ngại về thực trạng này. Thầy Trần Văn Hùng, giáo viên môn Toán tại một trường THPT ở Thanh Oai, Hà Nội), chia sẻ: “Tôi thấy nhiều lớp luyện thi trực tuyến quảng cáo quá mức, nhưng khi học sinh tham gia thì nội dung không đảm bảo. Việc học online không có gì xấu, nhưng cần phải có sự kiểm duyệt chặt chẽ và lựa chọn những khóa học chất lượng thực sự”.

Cô Nguyễn Thị Thanh, một giáo viên môn Ngữ văn trên địa bàn quận Hà Đông, cũng đồng quan điểm: “Nhiều khóa học chỉ tập trung vào mẹo làm bài mà không giúp học sinh nắm vững kiến thức. Điều này dẫn đến tình trạng học lệch, học tủ và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả thi của các em. Phụ huynh và học sinh cần tỉnh táo khi lựa chọn khóa học, không nên chỉ tin vào những lời quảng cáo hoa mỹ”.

Không ít trường hợp, các “trung tâm ảo” được lập ra chỉ để thu tiền sau đó biến mất. Những khóa học này thường sử dụng chiến thuật “giá rẻ, ưu đãi sốc” để lôi kéo học sinh nhanh chóng đăng ký mà không có thời gian kiểm chứng. Sau khi nhận tiền, họ chặn liên lạc hoặc cung cấp nội dung sơ sài, không đúng như quảng cáo ban đầu. Anh Hoàng Văn Nam (phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) phụ huynh có con đang ôn thi đánh giá năng lực, chia sẻ: “Tôi từng đăng ký một khóa học online với giá gần 2 triệu đồng nhưng chất lượng rất kém. Giáo viên giảng bài qua video đã quay sẵn, không có tương tác với học sinh. Con tôi học vài buổi rồi bỏ, cảm thấy không hiệu quả”.

Trong khi đó, các đơn vị tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực có quy mô lớn nhất hiện nay là Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đều khẳng định không tổ chức luyện thi cũng như không liên kết với bất kỳ tổ chức cá nhân nào liên quan đến hoạt động ôn luyện thi đánh giá năng lực.

Theo GS.TS Nguyễn Tiến Thảo, Giám đốc Trung tâm khảo thí, Đại học Quốc gia Hà Nội, từ trước đến nay, Đại học Quốc gia Hà Nội không liên kết với bất cứ tổ chức, trung tâm, cá nhân nào trong việc cung cấp bộ đề, ôn luyện cho thí sinh dự thi đánh giá năng lực; tất cả giáo viên, giảng viên tham gia làm đề thi đánh giá năng lực đều cam kết với đơn vị không tham gia dạy thêm, ôn luyện thi cho thí sinh.

GS.TS Nguyễn Tiến Thảo cho rằng, đề luyện thi được quảng cáo trên mạng xã hội có thể dựa vào các bài thi tham khảo hoặc cóp nhặt đề thi của trường này trường kia khiến thí sinh cảm tưởng đề luyện thi giống đề thi thật. Để đạt kết quả cao của kỳ thi này, thí sinh không cần tham gia bất cứ hình thức luyện thi nào mà chỉ cần làm quen với dạng bài thi qua đề thi tham khảo đã được công bố và củng cố kiến thức các môn học bậc phổ thông.

Còn phía Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, TS Nguyễn Quốc Chính, Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo cũng khẳng định: Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo được Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ phụ trách các công tác liên quan của kỳ thi đánh giá năng lực. Đơn vị này không tổ chức luyện thi, cũng như không liên kết với bất kỳ tổ chức và cá nhân nào liên quan đến hoạt động ôn luyện thi đánh giá năng lực.

Trước tình trạng “nở rộ” các lò luyện thi đánh giá năng lực trên mạng xã hội với nhiều chiêu trò “dẫn dụ” thí sinh, ông Nguyễn Phú Lương, Phó Giám đốc Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng, Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông khuyến cáo học sinh và phụ huynh, khi có nhu cầu tìm kiếm các trung tâm luyện thi nói chung, thi đánh giá năng lực nói riêng cần hết sức cẩn trọng. Các em nên lựa chọn và tham gia các khóa học từ các trường đại học, các trung tâm luyện thi có uy tín hoặc thông qua các nền tảng học trực tuyến đã được kiểm chứng; thực hiện kiểm tra thông tin trung tâm luyện thi, giảng viên và phương pháp giảng dạy.

Bên cạnh đó, phụ huynh, học sinh cũng có thể hỏi ý kiến từ những người từng học trước đó hoặc tìm các đánh giá từ nguồn uy tín; tuyệt đối không tin vào những lời hứa “đảm bảo đỗ”, những cam kết như vậy thường không thể thực hiện được và thường là dấu hiệu của lừa đảo. Trường hợp nghi ngờ lừa đảo, người dân cần báo ngay cho Cơ quan công an gần nhất để được hướng dẫn xử lý.