Vì sao STEM được quy hoạch là lĩnh vực trọng điểm?

Giáo dục STEM là một khái niệm dạy học liên ngành kết hợp giữa nghệ thuật với các môn học STEM truyền thống là: Khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học), xem đây là một lĩnh vực trọng điểm cần tập trung ưu tiên với tỷ trọng quy mô đào tạo đạt 35%.

Quy hoạch đặt ra mục tiêu đến năm 2030, phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm đồng bộ và hiện đại với quy mô, cơ cấu và phân bố hợp lý; thiết lập được một hệ thống giáo dục đại học mở, công bằng, bình đẳng, chất lượng và hiệu quả; đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập của nhân dân và yêu cầu phát triển đất nước bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới dựa trên nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Cụ thể, quy mô trên 3 triệu người học, đạt 260 sinh viên và 23 học viên sau đại học trên một vạn dân; tỉ lệ học đại học trên số người trong độ tuổi 18 – 22 đạt 33%, trong đó không tỉnh nào có tỉ lệ thấp hơn 15%. Cơ cấu trình độ đào tạo phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế tri thức và công nghiệp hiện đại; tỉ trọng quy mô đào tạo thạc sĩ (và trình độ tương đương) đạt 7,2%, đào tạo tiến sĩ đạt 0,8%, đào tạo cao đẳng sư phạm đạt 1%; tỉ trọng quy mô đào tạo lĩnh vực STEM đạt 35%. Với mạng lưới trường đào tạo các lĩnh vực STEM, quy hoạch hướng tới phát triển mạng lưới đạt quy mô hơn 1 triệu người học, trong đó khoảng 7% trình độ thạc sĩ (và trình độ tương đương), 1% trình độ tiến sĩ. Nhà nước tập trung đầu tư nâng cấp, phát triển 5 cơ sở giáo dục đại học công lập có năng lực, uy tín hàng đầu về đào tạo, nghiên cứu một số ngành, lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ then chốt, mũi nhọn. Mục tiêu hướng tới là giúp các trường này trở thành các cơ sở giáo dục trọng điểm quốc gia về kỹ thuật và công nghệ, có chất lượng và uy tín ngang tầm khu vực, trong đó Đại học Bách khoa Hà Nội được xếp vào nhóm cơ sở giáo dục đại học hàng đầu châu Á…

Chia sẻ về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết: Sở dĩ quy hoạch tập trung trọng điểm vào các ngành lĩnh vực STEM bên cạnh nhóm ngành giáo viên và nhóm ngành sức khỏe là xuất phát từ chủ trương của Đảng, Nhà nước. Trong thời gian gần đây, Đảng và Nhà nước luôn nhấn mạnh khoa học – công nghệ – đổi mới sáng tạo là động lực phát triển. Vì thế trong quy hoạch, các ngành đào tạo STEM được ưu tiên, được xem là những ngành trọng điểm.

Cũng theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, bên cạnh những ngành trọng điểm thì có cơ sở giáo dục đại học trọng điểm. Khi xây dựng dự thảo quy hoạch, có ý kiến cho rằng trong quy hoạch cần đưa ra tiêu chí để trường nào đạt tiêu chí đó thì được xem là trường trọng điểm. Tuy nhiên, nếu vậy không biết bao giờ mới chọn được, mà thời gian không còn nhiều. Vì vậy quy hoạch đã lựa chọn một số trường để đầu tư trọng điểm. Trong đó, đào tạo có uy tín, có chất lượng trong lĩnh vực liên quan là tiêu chí để lựa chọn. Quy hoạch không đưa ra danh mục trường trọng điểm với tất cả các lĩnh vực mà chỉ đưa ra các phạm vi quốc gia, vùng, lĩnh vực STEM, sư phạm. Với lĩnh vực sức khỏe, quy hoạch chỉ đặt yêu cầu chọn 3- 5 trường trọng điểm, cụ thể là trường nào thì Bộ Y tế sẽ lựa chọn và xây dựng đề án phát triển. Các lĩnh vực khác sẽ do các ngành chủ quản phụ trách lĩnh vực này lựa chọn và đầu tư…

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, việc quy hoạch tăng tỷ trọng quy mô đào tạo các ngành STEM có vai trò rất quan trọng, mang tính quyết định đối với sự phát triển của xã hội, của quốc gia trong thời đại công nghệ 4.0 đang phát triển như vũ bão hiện nay. Điều này tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao về kĩ thuật, công nghệ đáp ứng yêu cầu của sự phát triển đất nước được nêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Thông qua các ngành học STEM, người học có cơ hội vận dụng kiến thức liên ngành, các kỹ năng tổng hợp vào thực tiễn để giải quyết các vấn đề của thực tiễn, của kĩ thuật hiện đại.

Theo PGS.TS Lê Đình Hải, Phó trưởng Khoa Kinh tế và Phát triển, Trường Đại học Kinh tế, ĐH Quốc gia Hà Nội, STEM là nơi cung cấp đội ngũ nhân lực có năng lực cao, có khả năng giải quyết những vấn đề phức tạp trong khoa học, công nghệ, môi trường và xã hội. Khi quy mô đào tạo các ngành này được mở rộng, xã hội sẽ có đủ lực lượng lao động có trình độ, sáng tạo và đổi mới, góp phần thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Các ngành STEM không chỉ dạy kiến thức mà còn khuyến khích tư duy phản biện và sáng tạo. Những nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực này thường xuyên đưa ra những giải pháp đột phá, giúp giải quyết các vấn đề cấp bách như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, hay phát triển công nghệ tiên tiến. Các ngành STEM đóng vai trò then chốt trong việc phát triển công nghiệp và hiện đại hóa nền kinh tế. Công nghệ và kỹ thuật tiên tiến là nền tảng để sản xuất các sản phẩm chất lượng cao, từ đó tạo ra giá trị gia tăng lớn cho nền kinh tế và nâng cao sức cạnh tranh quốc gia trên trường quốc tế.