Giúp bạn trẻ chọn trường, chọn nghề phù hợp

Ngày 8-3, tại Trường THPT Hậu Nghĩa (huyện Đức Hòa, tỉnh Long An), Báo Người Lao Động tổ chức chương trình “Đưa trường học đến thí sinh” lần thứ 24 – năm 2025 với sự tham gia của hơn 1.600 học sinh THPT và 200 giáo viên.

Nhiều băn khoăn

Dù 8 giờ chương trình mới diễn ra nhưng từ 6 giờ 30 phút, hàng trăm học sinh từ 12 trường THPT đã có mặt tại địa điểm tư vấn. Nhiều học sinh cho biết rất băn khoăn khi chọn ngành học bởi thích nhiều ngành mà chưa chốt được. Các em mong muốn được chương trình tư vấn cặn kẽ để định hướng cho tương lai.

Tham dự chương trình còn có 200 giáo viên (GV) đến từ nhiều trường THPT trên địa bàn. Cô Trần Thị Mỹ Hạnh, giáo viên môn ngữ văn Trường THPT Hậu Nghĩa, cho biết đang gặp khó khăn trong vấn đề tư vấn hướng nghiệp cho học sinh. “Học sinh của tôi hỏi rất nhiều về vấn đề hướng nghiệp, lo sợ học xong CĐ-ĐH không tìm được việc làm. Nhiều trường hợp gia đình có hoàn cảnh khó khăn mong muốn đi làm sớm… Là GV chủ nhiệm, tôi cũng muốn thu thập thêm thông tin cũng như cách thức tư vấn để giúp các em định hướng nghề nghiệp đúng đắn” – cô Hạnh chia sẻ. Tương tự, thầy Lê Trọng Đức, một GV trẻ đang làm chủ nhiệm lớp 12 cũng gặp khó khăn trong việc hướng nghiệp cho học sinh. “Đây là năm đầu tiên học sinh học chương trình GDPT 2018 “ra trận” thi ĐH. Không chỉ học sinh lo lắng mà bản thân giáo viên cũng rất căng thẳng” – thầy Đức cho biết.

Tại chương trình, PGS-TS Đỗ Tất Thiên – chuyên gia hướng nghiệp, Trưởng Khoa Tâm lý học, Trường ĐH Sư phạm TP HCM – cho biết một số nghiên cứu cho thấy, có khoảng 10%-20% sinh viên (SV) từ bỏ ĐH ngay từ năm nhất, 60% SV học năm thứ tư cảm thấy không hợp và muốn dừng việc học. Ngoài ra, 18% SV cho biết chọn ngành học theo mong muốn của phụ huynh. Những con số này cho thấy việc định hướng đúng ngành nghề rất quan trọng; nếu đi sai hướng, hành trình này sẽ mất rất nhiều thời gian, kinh phí và công sức.

“Chọn ngành nghề theo đam mê thôi chưa đủ, cần xem xét thêm năng lực bản thân. Lựa chọn thông minh nhất chính là cân bằng giữa năng lực và đam mê. Ngoài ra, còn phải lưu ý thêm điều kiện sức khỏe, kinh tế gia đình, vị trí địa lý, có phù hợp hay không” – PGS Thiên tư vấn.

Đồng quan điểm, ThS Hoàng Thúy Nga, Vụ Giáo dục ĐH (Bộ GD-ĐT), cho biết SV tốt nghiệp ra trường có tìm được việc làm hay không còn tùy năng lực bản thân và đam mê với nghề, chọn học ngành “hot” chưa chắc có thể xin việc.

Không lo AI giành việc

Trả lời câu hỏi của học sinh Trường THPT Hậu Nghĩa về ngành công nghệ tài chính và cơ hội việc làm, PGS-TS Nguyễn Văn Thụy, Trưởng Phòng Tuyển sinh và Truyền thông – Trường ĐH Ngân hàng TP HCM, cho biết những năm gần đây, các ngân hàng đều đẩy mạnh ngân hàng số, công nghệ số, ứng dụng công nghệ… Chính vì vậy, nhân viên ngân hàng đòi hỏi phải có năng lực chuyên môn cao, rành công nghệ và thông thạo nhất một ngôn ngữ… Lĩnh vực này có sự cạnh tranh cao nhưng đáp ứng được những yêu cầu đó, SV không lo không tìm được việc.

Trả lời câu hỏi của học sinh về ngành quản trị luật, ThS Vũ Đình Lê, Trưởng Phòng Phụ trách Phòng Tư vấn tuyển sinh, Trường ĐH Luật TP HCM, cho biết ngành quản trị – luật là một ngành đào tạo đặc biệt, kết hợp giữa kiến thức luật pháp và quản trị kinh doanh. Do đó, thời gian học sẽ kéo dài hơn so với các ngành khác trong cùng trường. Khi tốt nghiệp, sinh viên được cấp bằng luật và bằng quản trị kinh doanh. Đây cũng là ngành có tính cạnh tranh cao, đòi hỏi sinh viên phải có năng lực học tập tốt và sự nỗ lực lớn. Chia sẻ với nỗi lo của học sinh về nguy cơ trí tuệ nhân tạo (AI) thay thế con người, ThS Vũ Đình Lê trấn an các em hãy yên tâm vì AI chỉ đóng vai trò hỗ trợ chứ không thay thế được con người.

Giải đáp băn khoăn của học sinh nên học tiếng Trung hay theo đuổi ngành du lịch để thỏa đam mê, ThS Nguyễn Hoàng Quân, Giám đốc tuyển sinh Trường ĐH Văn Hiến, lưu ý: Trước khi lựa chọn ngành học, các em cần phải hiểu bản thân mình muốn gì, phải tìm hiểu kỹ về ngành nghề đó. Với ngành du lịch, không hẳn là thỏa đam mê mà phải hiểu về thuận lợi – khó khăn của ngành, yêu cầu ngành nghề đó. Chọn ngành du lich phải xác định là chọn nghề chứ không phải đi du lịch…

Thông tin thêm đến học sinh về ngành ngôn ngữ Trung, PGS-TS Đỗ Tất Thiên, cho biết đây là ngành đang được nhiều học sinh quan tâm. Nếu chọn học ngành này tại Trường ĐH Sư phạm TP HCM, sinh viên có thể học 2 năm tại trường và 2 năm tại trường đối tác tại Trung Quốc. Với chương trình học này, ngoài trau dồi ngôn ngữ, SV còn học thêm nhiều kiến thức về văn hóa, xã hội, con người ở Trung Quốc…

Quan tâm đến ngành marketing của Trường ĐH Tài chính – Marketing nhưng một học sinh tỏ ra không lạc quan khi xét bằng điểm thi tốt nghiệp THPT, em muốn biết liệu có cơ hội khác. Theo TS Lê Trung Đạo, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Tài chính – Marketing, trường sử dụng nhiều phương thức như học bạ, xét điểm thi tốt nghiệp THPT, xét kết quả kỳ thi V-SAT, xét kết quả thi đánh giá năng lực. Ngành marketing đòi hỏi sự năng động, sáng tạo và rất cực.

Cân nhắc khi chọn ngành

Giải đáp thắc mắc của học sinh về ngành công nghệ kỹ thuật nhiệt, PGS-TS Trương Nguyễn Luân Vũ, Trưởng Khoa Cơ khí chế tạo máy – Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP HCM, cho biết đây là một ngành tiềm năng, 100% kỹ sư tốt nghiệp ra trường có thể tìm được với mức lương hấp dẫn.

Nhóm ngành sức khỏe tại Trường ĐH Nguyễn Tất Thành cũng được nhiều thí sinh đặt câu hỏi. ThS Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó trưởng Phòng Truyền thông của trường, cho biết SV lựa chọn khối ngành sức khỏe cần đặc biệt quan tâm đến điểm số trong quá trình học THPT. Khối ngành sức khỏe chịu quản lý 2 bộ là Bộ GD-ĐT và Y tế, vì vậy sẽ có nhiều yêu cầu gắt gao về học lực. Cụ thể, tại Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, sinh viên chọn học ngành y và dược phải có học lực giỏi trở lên, điểm trung bình THPT từ 8.0; những ngành còn lại yêu cầu học lực trung bình trở lên, điểm trung bình THPT từ 6.5.

Trả lời câu hỏi của học sinh quan tâm đến ngành thiết kế vi mạch cũng như các chính sách học bổng của Trường ĐH Quốc tế Sài Gòn, PGS Trần Công Hùng, Trưởng Khoa Kỹ thuật và Khoa học máy tính, cho biết trường đang đào tạo 24 chuyên ngành, trong đó ngành thiết kế vi mạch là lĩnh vực đang “hot”. Trường ĐH Quốc tế Sài Gòn có nhiều chính sách học bổng cho thí sinh trúng tuyển với điểm thi cao; học bổng 100% học phí dành cho thí sinh xuất sắc…

Nhiều học sinh cũng quan tâm đến bậc học CĐ. Trả lời các câu hỏi liên quan, cô Nguyễn Thị Mộng Lành, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông Trường CĐ Bách khoa Sài Gòn, cho rằng ĐH không phải là con đường duy nhất dẫn đến thành công, nhưng nếu không đi học thì nguy cơ thất bại sẽ rất cao. Tùy vào điều kiện kinh tế, năng lực, thời gian… mà học sinh có thể chọn chương trình phù hợp, thời gian đào tạo CĐ từ 2,5 – 3 năm.