Mô hình 3 cấp chính quyền: Không thể chậm trễ

Tại kỳ họp bất thường lần thứ 9 Quốc hội khóa XV, phát biểu tại tổ, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: Tôi cho rằng đây là điều người dân mong đợi lâu rồi. Với việc tinh gọn tổ chức bộ máy này, tiết kiệm tiền chỉ là một phần thôi, quan trọng hơn cả là hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả bộ máy, đưa đất nước phát triển lên. Đây là điều mong mỏi nhất.

Tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”

Cũng tại kỳ họp nêu trên, khi nói về quyết tâm tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết: “Khi sắp xếp, có đồng chí nói để sau đại hội, nhiệm kỳ mới sẽ làm, chứ làm thì va chạm lắm. Sắp xếp lại thì bộ này, bộ kia, nhiều tâm lý lắm, không làm được. Tôi bảo, để đại hội sau càng không làm được, vừa đại hội xong, vừa bầu, vừa biểu quyết thì ai làm khác được, rất khó khăn. Vì vậy, đây là thời cơ vàng để tinh gọn bộ máy”.

Trên cơ sở những thành công của đợt tinh gọn bộ máy đầu tiên vào tháng 11/2024, ngày 28/2 Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có Kết luận 127-KL/TW năm 2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Kết luận đề nghị: Đảng uỷ Chính phủ khẩn trương triển khai thực hiện, bảo đảm tiến độ và báo cáo Bộ Chính trị cho chủ trương trước khi xin ý kiến các cấp uỷ, tổ chức đảng chậm nhất ngày 9/3/2025. Tiếp thu ý kiến Bộ Chính trị, Ban Bí thư, hoàn thiện đề án gửi xin ý kiến các tỉnh uỷ, thành uỷ, đảng uỷ trực thuộc Trung ương, các cơ quan, tổ chức, ban đảng Trung ương chậm nhất ngày 12/3/2025.

Tiếp thu ý kiến góp ý của các tỉnh uỷ, thành uỷ, đảng uỷ trực thuộc Trung ương, các cơ quan, tổ chức, ban đảng Trung ương, hoàn thiện đề án, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư trước ngày 27/3/2025. Tiếp thu ý kiến Bộ Chính trị, Ban Bí thư, ý kiến các cơ quan, hoàn thiện đề án, tờ trình; trình Ban Chấp hành Trung ương Đảng (qua Ban Tổ chức Trung ương) trước ngày 7/4/2025.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2 diễn ra mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu: Tập trung hoàn thành đề án sắp xếp lại địa giới các đơn vị hành chính theo chỉ đạo của Bộ Chính trị để trình cấp có thẩm quyền, theo hướng sáp nhập một số tỉnh để mở rộng địa giới cấp tỉnh phù hợp tiêu chí, điều kiện, hoàn cảnh, truyền thống lịch sử-văn hóa; không tổ chức cấp huyện; giảm đầu mối để mở rộng quy mô của cấp xã; đồng thời đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản pháp lý liên quan. Song song với đó, các bộ, ngành, cơ quan thuộc Chính phủ hoàn thành kiện toàn tổ chức bên trong trong tuần này.

Đặc biệt, tại cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ thảo luận, cho ý kiến về đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp để chuẩn bị trình cấp có thẩm quyền, sau khi nghe báo cáo của Bộ Nội vụ và ý kiến của các đại biểu, Thường vụ Đảng ủy Chính phủ thống nhất mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đó là: cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở. Đồng thời thảo luận về các phương án dự kiến sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã.

Mọi việc trong sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy đang được diễn ra đúng với tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” mà Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đề ra.

Ông Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng (nay là Vụ Cơ sở Đảng, đảng viên), Ban Tổ chức Trung ương cho rằng, chỉ trong vòng nửa tháng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành 2 Kết luận là 126 -KL/TW và 127-KL/TW. Kết luận 126-KL/TW quy định: “nghiên cứu” bỏ cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh. Còn Kết luận 127-KL/TW đã quy định rõ: “nghiên cứu và định hướng”. Như vậy, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã nghiên cứu xem xét và chỉ đạo “định hướng” luôn và xác định tiến độ các mốc thời gian thực hiện. Bây giờ tinh thần là “chỉ bàn làm, không bàn lùi” để bỏ cấp huyện, sáp nhập tỉnh, sáp nhập xã.

Khi bỏ cấp huyện, theo ông Hà, chính quyền gồm 3 cấp: trung ương, tỉnh, xã. Sau này tổ chức hệ thống Đảng cũng 3 cấp tương ứng với hệ thống chính quyền Nhà nước. “Tới đây chúng ta phải sửa đổi bổ sung Hiến pháp, và sửa đổi bổ sung Điều lệ Đảng”- ông Hà nói.
Để triển khai thực hiện Kết luận 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai, nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy, ngày 5/3, Tỉnh ủy Bắc Giang đã ban hành kế hoạch quán triệt, triển khai thực hiện Kết luận 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy.

Theo kế hoạch, Đảng ủy UBND tỉnh Bắc Giang chủ trì, phối hợp với Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Đảng ủy HĐND tỉnh, Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể tỉnh và các cơ quan, đơn vị liên quan báo cáo tình hình tổ chức và hoạt động của đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã trên địa bàn tỉnh trước ngày 10/3. Đảng ủy UBND tỉnh Bắc Giang phối hợp các cơ quan chủ động triển khai công tác chuẩn bị và thực hiện các nội dung trong quá trình xây dựng đề án về sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã theo yêu cầu của Trung ương, kịp thời báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bắc Giang.

Bỏ cấp huyện: Người dân được hưởng lợi

Ông Hồ Thanh Thủy – Trưởng Ban Tổ chức Tỉnh ủy Bạc Liêu cho biết, những kết quả bước đầu trong triển khai thực hiện các chủ trương của Trung ương và Tỉnh ủy về công tác cán bộ ở Bạc Liêu đã góp phần quan trọng tạo nên những thành tựu phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua. Vì vậy, sau khi Trung ương có chủ trương chính thức không tổ chức cấp huyện theo tinh thần Kết luận 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; công tác cán bộ và đội ngũ cán bộ của tỉnh vẫn đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới.

Theo ông Đặng Ngọc Oanh – Bí thư Chi bộ Tổ dân phố số 4, phường Quang Trung, TP Nam Định, tỉnh Nam Định: Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, với “điểm nhấn” là sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã là những chủ trương rất đúng đắn, cần thiết, mang ý nghĩa lịch sử, thực sự là một cuộc cách mạng.

Nhìn từ cơ sở, ông Oanh nhận thấy, việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, trong đó có việc không tổ chức chính quyền cấp huyện – cấp trung gian sẽ mang lại rất nhiều lợi ích. Không chỉ tiết kiệm được ngân sách, khi sáp nhập tỉnh, không gian phát triển của tỉnh mới sẽ được mở rộng hơn, khắc phục được tình trạng chia cắt. Khi không còn cấp huyện – cấp hành chính trung gian, mọi chủ trương, chính sách sẽ được triển khai nhanh chóng về cơ sở cùng nhiều lợi ích khác.

Bà Nguyễn Thị Việt Nga – Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương cho rằng, từ thời kỳ thành lập nước cho đến nay, cấp huyện đã làm tốt vai trò và sứ mệnh của mình.

Tuy nhiên, tuỳ theo mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau chúng ta có cách tổ chức chính quyền các cấp khác nhau. Hiện nay chính quyền được tổ chức theo 4 cấp và quy định trong Hiến pháp gồm: xã, huyện, tỉnh, trung ương. Bây giờ điều kiện đã khác trước nhiều và cấp trung gian là cấp huyện không còn cần thiết nữa. Bởi hạ tầng đường sá, phương tiện giao thông đã rất thuận tiện, ngay tại các tỉnh miền núi đã có đường liên tỉnh về huyện và các xã thuận lợi. Với sự phát triển của công nghệ thông tin chuyển đổi số có thể trực tuyến từ trên trung ương xuống dưới từng chi bộ tại địa phương. Do đó vai trò cấp huyện hiện nay đã bị hạn chế.

“Giải quyết công việc ngay tại xã sẽ tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho người dân dễ dàng thuận tiện hơn rất nhiều so với phải đi lên huyện hoặc lên tỉnh, thậm chí có việc lên huyện chỉ để đăng ký còn huyện lại chuyển lên tỉnh” – bà Nga nói và cho rằng: “Đã đến lúc bỏ cấp huyện để củng cố cho cấp xã là bài toán hiệu quả”.

Tăng cường cán bộ từ tỉnh, huyện cho xã

Song vấn đề đang được đặt ra là, bỏ cấp huyện thì làm sao để bộ máy vận hành trơn tru khi hiệu quả đặt nặng lên vai trò của cấp xã. Bởi đây sẽ là cấp giải quyết các công việc liên quan đến dân sau khi bỏ cấp huyện. Cũng chính vì thế, Kết luận 127-KL/TW đã yêu cầu sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, không tổ chức chính quyền cấp huyện nữa thì mọi chức năng nhiệm vụ có thể tăng cường cho cấp xã.

“Vừa qua chúng ta đã bỏ công an cấp huyện, trước đây công an huyện mới có chức năng điều tra nhưng sau khi bỏ công an cấp huyện thì một số chức năng đã được tăng cường cho công an cấp xã” – bà Nga nói và cho rằng, cần tăng thẩm quyền, trách nhiệm, nhiệm vụ cho địa phương, phân cấp phân quyền mạnh mẽ đúng như là quan điểm của Đảng, Chính phủ.

Ông Hồ Thanh Thủy, Trưởng Ban Tổ chức Tỉnh ủy Bạc Liêu cho biết, để tạo được sự đồng thuận giữa cán bộ cấp huyện, xã nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ, ngay sau khi Kết luận 127-KL/TW, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bạc Liêu đã ban hành Công văn số 1523-CV/TU, ngày 2/3/2025 để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng chủ động quán triệt, đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy; làm tốt công tác chính trị tư tưởng, tạo sự đồng thuận thống nhất cao trong xã hội nhất là đối với cán bộ, đảng viên nói chung và cán bộ, đảng viên cấp huyện nói riêng; lãnh đạo, chỉ đạo đảm bảo không để ảnh hưởng hoạt động của các cơ quan, đơn vị, địa phương. Đồng thời, thường xuyên đấu tranh, xử lý các thông tin xấu độc, xuyên tạc trong việc thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Bên cạnh đó, ông Thuỷ thông tin: Tỉnh ủy Bạc Liêu và các cấp ủy trong toàn Đảng bộ tỉnh đã chỉ đạo thực hiện kịp thời, nghiêm túc, đồng bộ các văn bản của trung ương về xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp; xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp, lộ trình thực hiện, đồng thời chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị quán triệt, triển khai thực hiện. Từ đó, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, đủ phẩm chất, trình độ và năng lực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao trong mọi điều kiện, hoàn cảnh.

Ông Nguyễn Đức Hà cũng nhận định, khi có 3 cấp chính quyền thì dứt khoát bộ máy sẽ tinh gọn, đỡ trung gian, tầng nấc. Quan trọng nhất vẫn là cán bộ vì tinh gọn sắp xếp tổ chức bộ máy thì yếu tố quan trọng vẫn là chất lượng con người.

PGS.TS Lê Quốc Lý – nguyên Phó Giám đốc Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh:

Sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh là xu thế chung

Việc sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh là đúng với xu thế của các nước trên thế giới và điều kiện phát triển hiện nay của nước ta. Bởi có rất nhiều nước lớn, dân số đông như Trung Quốc nhưng chỉ có 34 tỉnh, thành phố và đặc khu. Chúng ta có đến 63 tỉnh, thành phố. Bộ máy cồng kềnh đã chi ngân sách trên 70%, không có tiền để chi đầu tư phát triển. Cho nên nền kinh tế dù tăng trưởng trong nhiều năm nhưng vẫn là tăng trưởng ì ạch. Điều nay đang đặt ra cho chúng ta câu hỏi đã đến lúc phải tỉnh lại, nhìn thẳng vào sự thật để thay đổi tư duy. Đã đến lúc chúng ta phải có khát vọng vươn lên. Cần phải làm và thay đổi triệt để. Phải khẳng định giờ ta đã là một nước lớn vì diện tích đứng thứ 61/200 nước trên thế giới; là nền kinh tế đứng thứ 35 thế giới; xuất khẩu đứng thứ 23 trên thế giới. Muốn vượt lên được thì phải thay đổi.

Vừa qua Bộ Chính trị đã quyết định miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết PTTH tại các trường công lập- đây là điều rất phấn khởi, đi đúng định hướng về CNXH. Cải cách, sắp xếp tổ chức, tinh giản bộ máy là việc cần phải làm.

Bà Nguyễn Thị Việt Nga – Phó trưởng đoàn chuyên trách, Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương

Phát huy thế mạnh vùng kinh tế

Liên quan đến việc sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong một điều kiện lịch sử nhất định phải chia ra để phát huy năng lực của từng địa phương, đảm bảo cho sự phát triển. Nhưng đến bây giờ các điều kiện đã khác, để manh mún quá sẽ lãng phí và cát cứ giữa tỉnh nọ và tỉnh kia, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của đất nước. Để phát huy thế mạnh của những vùng kinh tế, thế mạnh liên vùng thì việc sáp nhập một số tỉnh theo tiêu chí cụ thể là phù hợp. Nhất là hiện nay trong công tác lãnh đạo quản lý cũng đủ sức để chúng ta có thể lãnh đạo quản lý trên quy mô lớn.

Ông Đặng Ngọc Oanh – Bí thư chi bộ Tổ dân phố số 4, phường Quang Trung, TP Nam Định, tỉnh Nam Định

Cần đảm bảo sự tương đồng, bổ trợ nhau cùng phát triển

Đối với việc sáp nhập một số tỉnh cần đảm bảo sự tương đồng, bổ trợ cho nhau cùng phát triển, thế mạnh của từng tỉnh được phát huy; giữ được bản sắc văn hóa của địa phương; đặc biệt phải giữ được sự đoàn kết. Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy trên quy mô lớn dẫn đến công việc, cuộc sống của rất nhiều cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng, xáo trộn, nhiều người phải nghỉ việc giữa chừng. Do vậy, Đảng, Nhà nước cần có sự động viên về tinh thần; có chế độ hỗ trợ thỏa đáng, kịp thời để mọi người cùng an tâm, đồng thuận, chung sức thực hiện thành công cuộc cách mạng lớn, có tính lịch sử này.