Không chỉ một thành viên châu Âu thân Nga phản đối viện trợ Ukraine, nội bộ EU “rối bời”

Paris được cho là không lên tiếng phản đối nhưng cũng “không thấy không vừa lòng” khi gói viện trợ tiến triển chậm chạp”.

Hôm nay (6/3) các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) sẽ tề tựu tại Brussels cho Hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp đặc biệt do Hội đồng châu Âu triệu tập để bàn về cách EU có thể hỗ trợ thêm cho Ukraine, cũng như cách tăng cường quốc phòng châu Âu.

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán và người đồng cấp Slovakia Robert Fico. (Nguồn: EC)

Không thuyết phục được Thủ tướng Orbán

Trước cuộc họp quan trọng này, hai thành viên Hungary và Slovakia đã công khai về sự phản đối của họ đối với việc tiếp tục viện trợ các gói quân sự mới cho Ukraine, bởi cho rằng, điều này sẽ chỉ kéo dài cuộc xung đột với thêm đổ máu không cần thiết, thay vì thúc đẩy lệnh ngừng bắn ngay lập tức.

Tuy nhiên, các nguồn tin nội bộ tiết lộ rằng, một số quốc gia thành viên khác cũng không thật ủng hộ đợt viện trợ mới nhất này vào đúng thời điểm họ đang chuyển trọng tâm sang việc tái vũ trang (ngoài việc chi 60 tỷ Euro mà EU đã dành cho Ukraine trong năm nay). Không lên tiếng công khai hay tìm cách thách thức kế hoạch chung như Hungary, họ chỉ đơn giản để Budapest và Bratislava tự hành động.

Giới quan sát quốc tế bình luận, vẫn là những thành viên đi đầu như Hungary, việc lần này cũng giống như trong rất nhiều lần trước, bao gồm cả việc ngăn chặn lệnh cấm toàn diện đối với nhiên liệu hóa thạch của Nga và các lệnh trừng phạt khắc nghiệt.

Tuy nhiên, bất chấp sự phản đối của một số thành viên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen dự kiến ​​sẽ tìm ra cách mới để buộc các quốc gia thành viên phải tham gia. Một ý tưởng do một nhà ngoại giao EU đưa ra liên quan đến việc yêu cầu 20% các khoản vay quốc phòng mới được phân bổ viện trợ quân sự bổ sung cho Kiev, thay vì cung cấp hỗ trợ tài chính trực tiếp.

Cùng với Slovakia, Hungary – thành viên EU thân Nga mới đây đã dựng lên một rào cản khác trong nỗ lực hỗ trợ Ukraine của châu Âu, Politico đưa trích dẫn một bản dự thảo kết luận của Hội đồng châu Âu.

Theo báo cáo, các đại sứ EU đã xem xét bản dự thảo cập nhật mới nhất, do người đứng đầu bộ phận chính sách đối ngoại châu Âu Kaja Kallas đề xuất, nhưng một yếu tố quan trọng đã bị thiếu đó là một tham chiếu trực tiếp đến nguồn tài trợ quân sự mới cho Ukraine. “Khoảng trống” này nhấn mạnh sự phản kháng liên tục của Budapest, mặc dù họ vẫn ủng hộ việc tăng cường quốc phòng chung cho EU.

Sự phản đối của Hungary đối với khoản viện trợ an ninh mới cho Ukraine đã âm ỉ trong một thời gian, thậm chí trước khi căng thẳng ngoại giao bùng phát ở Washington, tại cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump, Phó Tổng thống JD Vance và người đứng đầu Ukraine Volodymyr Zelenskyy về viện trợ quân sự và một thỏa thuận khai thác khoáng sản.

Trong một lá thư mà Politico có được, Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa dường như thừa nhận rằng, những nỗ lực của ông nhằm thuyết phục Thủ tướng Hungary Viktor Orbán đã thất bại.

“Tôi lưu ý rằng có những khác biệt liên quan đến con đường đạt được hòa bình và đặc biệt là cách tiếp cận ‘hòa bình thông qua sức mạnh'”, Costa viết cho ông Orbán vào ngày 3/3. Ông Costa chỉ ra một “thỏa thuận rộng rãi” về nhu cầu châu Âu phải “có chủ quyền hơn, có năng lực hơn và được trang bị tốt hơn” để xử lý các mối đe dọa an ninh.

Cho đến nay, EU đã cam kết viện trợ quân sự 60 tỷ Euro cho Ukraine đến năm 2025.

EU vẫn “bối rối” vì tiền

Hồi tháng 2, có thông tin cho biết, các nhà lãnh đạo châu Âu đang thảo luận về một gói viện trợ bổ sung trị giá 20 tỷ Euro để củng cố sự ủng hộ của họ đối với Ukraine, đặc biệt là khi mối lo ngại gia tăng về những thay đổi trong chính sách của Mỹ và mối quan hệ nồng ấm hơn giữa Washington và Moscow. Viện trợ được đề xuất sẽ bao gồm các thiết bị quân sự như đạn pháo và tên lửa, cũng như hỗ trợ tài chính.

Tuy nhiên, việc hoàn tất gói viện trợ này trên thực tế đã cho thấy rất khó khăn. Tờ Spiegel đưa tin rằng, cả hai “anh lớn” là Pháp và Italy đều đang vật lộn với nợ quốc gia cao – vì thế khả năng thực hiện thêm các cam kết tài chính khá mong manh.

Tính đến hiện tại, các đồng minh châu Âu của Ukraine vẫn chia rẽ, với không chỉ Hungary mà một số thành viên khác cũng đang làm chậm đà tiến triển của gói viện trợ, trong bối cảnh Mỹ tuyên bố đình chỉ toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine để góp phần tìm giải pháp hòa bình, theo một quan chức Nhà Trắng.

Politico đưa tin, phe ủng hộ tăng cường viện trợ cho Ukraine đã đề xuất loại bỏ quyền phủ quyết của Hungary sau nước này chính thức dùng quyền này đối với gói viện trợ quân sự trị giá 20 tỷ Euro. Được biết, một số thành viên của Nghị viện châu Âu có ý kiến đối lập với Thủ tướng Orbán đang chuẩn bị gửi cho các nhà lãnh đạo EU một kế hoạch 9 điểm, kêu gọi tước bỏ quyền bỏ phiếu của Hungary sau khi liên tục cản trở các quyết định chung, đặc biệt là liên quan đến việc hỗ trợ Ukraine.

Cách thức – và liệu – gói viện trợ này có tiến triển hay không sẽ phụ thuộc vào việc các nhà lãnh đạo EU có thể tìm ra cách giải quyết quyền phủ quyết của ông Orbán hay không.

Tuy nhiên, lời kêu gọi tước quyền bỏ phiếu của Hungary không phải là chưa từng có tiền lệ. Một đề xuất tương tự cũng đã xuất hiện vào hồi tháng 7/2024, sau chuyến thăm ngoại giao của Thủ tướng Viktor Orbán với “sứ mệnh hòa bình” tới Nga và Trung Quốc.

Sự gia tăng gần đây trong các chiến thắng của chủ nghĩa dân tộc trên khắp Trung Âu đã thách thức sự thống nhất của EU và sự ủng hộ của liên minh này đối với Ukraine. Các nhà lãnh đạo ở Slovakia, Áo, Croatia và Hungary được cho là đang liên kết với lập trường ủng hộ Moscow của Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, phản ánh sự thất vọng ngày càng tăng của công chúng về áp lực kinh tế liên quan đến cuộc xung đột đang diễn ra tại quốc gia Đông Âu.

Trước thềm Hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp đặc biệt, xu hướng dân tộc chủ nghĩa vẫn “phủ bóng”, đặt ra những thách thức đáng kể đối với sự gắn kết của EU, đặc biệt là trong việc duy trì lập trường thống nhất về việc hỗ trợ Ukraine trong bối cảnh xung đột quân sự vẫn đang diễn ra khốc liệt.