Xứ sở ngập nước này có vô số sản vật, ra đồng xúc được cả rổ cá ngon, đọt mướp gai mọc đầy mé kênh

Về huyện Đức Huệ, tỉnh Long An, chúng ta không chỉ tận hưởng khung cảnh yên bình mà còn được thưởng thức các món ăn dân dã gắn liền với người dân nơi đây qua bao thế hệ. Xứ sở đồng bưng ấy được thiên nhiên ưu ái ban tặng nhiều sản vật làm ra những món ăn ngon, bình dị, trong đó một số món trở thành đặc sản mang đậm đà hương vị quê hương. 

Nức tiếng mắm cá lia thia

Nhắc đến các món ăn đặc sản của huyện Đức Huệ, có lẽ mắm cá lia thia được nghĩ đến đầu tiên, bởi nó là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của người dân nơi đây. Tuy là món ăn dân dã nhưng mắm cá lia thia mang hương vị đặc trưng riêng, lôi cuốn, làm “xiêu lòng” nhiều người dù chỉ mới lần đầu nếm thử.

Cá lia thia có kích thước khá nhỏ, sống nhiều ở các cánh đồng, con mương tại vùng bưng biền huyện Đức Huệ. Cá có màu sắc đẹp mắt, được nhiều người nuôi làm cá cảnh, nhất là trẻ em vùng quê ngày xưa. Tuy nhiên, ở huyện Đức Huệ, cá lia thia được sử dụng nhiều vào việc chế biến món mắm, bởi cá có thịt dai, béo và hương vị thơm ngon rất đặc trưng mà các loại cá khác không có được.

Chính sự thơm ngon đặc trưng đó, mắm cá lia thia dần được nhiều hộ gia đình, cơ sở làm mắm ở huyện Đức Huệ làm thành phẩm để bán, giúp nâng cao thu nhập và quảng bá món ăn ngon, dân dã đến nhiều người. Dần dà, mắm cá lia thia trở nên nức tiếng ở nhiều vùng trong và ngoài tỉnh. Người dân nơi đây cũng sống được với nghề xúc cá lia thia và làm mắm cá lia thia.

Từ rạng sáng, những người làm nghề xúc cá lia thia mang theo các dụng cụ cần thiết như rổ, thau,… vào những cánh đồng bưng biền ngập nước, con mương để xúc cá. Cá đem về bán cho các hộ gia đình, cơ sở làm mắm để chế biến thành món mắm cá lia thia thơm ngon, đậm đà hương vị quê hương.

Mắm cá lia thia được chế biến thủ công, có cơ sở làm mắm áp dụng máy móc trong khâu lựa cá để giảm nhân công và bảo đảm không có cá khác lẫn vào. Mắm cá lia thia thường được làm dựa trên kinh nghiệm trong gia đình truyền lại. Những con cá nhỏ xíu, sau khi làm sạch được ướp muối, trộn thính và ủ trong khạp nhỏ, hũ sành hoặc hũ thủy tinh. Sau hơn 1 tháng, cá lên men tự nhiên, dậy mùi thơm nồng, lúc này có thể ăn được.

Mắm cá lia thia có cách ăn khá phong phú và độc đáo. Cách ăn được nhiều người ưa chuộng nhất là ăn mắm sống như một loại nước chấm. Chỉ cần trộn mắm cá lia thia với chút chanh, đường, ớt, tỏi và có thể thêm xoài sống bào sợi nhỏ là có ngay món nước chấm đậm đà để ăn kèm rau sống, bánh tráng cuốn thịt luộc hoặc ăn với cơm trắng đều rất ngon.

Mắm cá lia thia còn được sử dụng để làm mắm chưng bằng cách trộn với thịt băm, trứng, tiêu và hành tím rồi hấp chín. Món này càng làm dậy mùi thơm đặc trưng của mắm cá lia thia, dùng để ăn với cơm trắng rất được ưa chuộng.

Ngoài ra, mắm cá lia thia còn được sử dụng làm món kho quẹt. Chỉ cần phi thơm tỏi, cho mắm cá lia thia vào, thêm một ít tóp mỡ, hành lá và tiêu xanh là có ngay món kho quẹt thơm ngon chấm các loại rau luộc cũng đủ làm “xiêu lòng” người thưởng thức.

Nhờ vị không quá mặn, hậu ngọt, béo nhẹ, thịt cá không bị bở, đặc biệt là sự kỳ công trong đánh bắt từ tự nhiên cũng như chế biến theo phương pháp truyền thống, mắm cá lia thia giữ được hương vị đặc trưng, gợi nhớ tuổi thơ, bữa cơm quê bên gia đình.

Ngon, lạ miệng với món mướp gai

Một món ăn dân dã khác cũng là đặc trưng trong văn hóa ẩm thực của vùng Đức Huệ là mướp gai. Mướp gai làm được nhiều món ăn ngon, lạ miệng và được nhiều người ưa chuộng, nhất là các món chua.

Cây mướp gai còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như cây móp, sơn thục gai, chóc gai, hải vu, ráy gai,… Đây là loài cây thuộc họ ráy, hay mọc hoang trên vùng đất ẩm ướt và có tán che bên trên. Ở huyện Đức Huệ, mướp gai mọc cặp mé sông, kênh, rạch, biền,…

Nhiều người dân gần sông đi hái đọt mướp gai về cho gia đình ăn hoặc bán. Trong đó, có hộ dân trồng được mướp gai, cho thu hoạch đều đặn và làm ra các loại sản phẩm từ tươi, sơ chế đến làm chua tùy theo nhu cầu của khách hàng từ đọt mướp gai. Theo nhiều người, mướp gai không chỉ ăn ngon mà còn có giá trị về dược liệu nên khá được ưa chuộng.

Loại rau dân dã này chế biến ra nhiều món ăn ngon, độc đáo và để lại ấn tượng cho người thưởng thức. Với mướp gai tươi, đầu tiên phải kể đến là món canh mướp gai.

Món này có thể nấu với tôm, thịt, cá hay lươn đều được để cho ra vị ngọt tự nhiên và bổ dưỡng. Tiếp đó là mướp gai xào, có thể xào chung với tỏi để món ăn thơm ngon hơn. Dễ chế biến nhất là món mướp gai luộc chấm nước mắm hay kho quẹt hoặc làm gỏi, tuy đơn giản nhưng đậm đà hương vị quê hương.

Cũng chế biến thành các món canh, xào, gỏi,… nhưng sử dụng mướp gai sau khi được làm chua để chế biến, các món ăn có thêm hương vị mới, độc đáo, lạ miệng bởi vị chua đặc trưng và giữ được độ giòn.

Các món ăn dân dã mang vị đậm đà của quê hương Đức Huệ đã gây “thương nhớ” cho nhiều người từng thưởng thức. Các món ăn ấy cũng góp phần tạo nên thương hiệu ẩm thực cho xứ sở đồng bưng này như một lời mời khách phương xa đến thưởng thức.