“Điểm nghẽn” công tác GPMB

Dự án đường nối cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ với Vành đai 3 được UBND TP Hà Nội phê duyệt ngày 30/5/2022, tổng chiều dài toàn tuyến là 3,4km, điểm đầu nằm trên địa phận xã Tứ Hiệp thuộc huyện Thanh Trì, điểm cuối là phường Yên Sở thuộc quận Hoàng Mai. Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông TP Hà Nội. Tổng mức đầu tư 3.241 tỷ đồng, trong đó chi phí xây dựng là 1.929 tỷ đồng, chi phí GPMB 936 tỷ đồng…

Dự án khởi công tháng 7/2023, tiến độ 760 ngày, theo kế hoạch sẽ hoàn thành cuối năm 2025. Nhưng đến nay, sau 14 tháng khởi công, tiến độ dự án đang quá chậm, dù quận Hoàng Mai và huyện Thanh Trì đang nỗ lực đôn đốc GPMB.

Tiếp tục GPMB với 81/1.405 hộ dân

Tổng diện tích phải thu hồi để thực hiện dự án là 316.224m² tương ứng với 2.233 phương án trong đó, đất ở là 8.709,2m², đất nông nghiệp là 212.613,9m² và đất công là 94.901m².

Trong đó, phần GPMB trên địa bàn quận Hoàng Mai có diện tích thu hồi trên 150.000m2, liên quan đến 1.389 hộ dân (1.278 hộ sử dụng đất nông nghiệp, 111 hộ sử dụng đất ở) và 15 thửa đất của 3 tổ chức.

Đến nay, quận Hoàng Mai đã thông báo thu hồi đất tới 1.308/1.405 hộ (một số tách hộ trong quá trình đền bù), trong đó hoàn thành 15/15 thửa đất công. Như vậy, chính quyền quận Hoàng Mai còn phải tiếp tục GPMB với 81/1.405 hộ còn lại.

Khó khăn nhất là công tác đền bù 9 hộ thuộc phường Yên Sở có công trình tài sản, cây cối hoa màu thuộc “công trình không hợp pháp” với diện tích trên 20.000m2. Theo đó, 6 trong 9 công trình này tạo lập sau ngày 1/7/2004 đến trước ngày 1/7/2014. UBND quận Hoàng Mai đã ra 6 Thông báo thu hồi đất và tiến hành điều tra và đo đạc kiểm đếm. Ngày 21/5/2024, UBND phường Yên Sở đã tiến hành xác nhận nguồn gốc đất với 8 trường hợp đất công và 9 trường hợp công trình không hợp pháp.

Ban QLDA đầu tư xây dựng công trình giao thông TP Hà Nội lập dự thảo phương án trình Hội đồng về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư quận Hoàng Mai, niêm yết công khai và các hộ dân Yên Sở đều đồng thuận.

Phó Chủ tịch UBND quận Hoàng Mai Đàm Tiến Thắng cho biết: đây là thời điểm chuyển tiếp giữa Luật Đất đai 2013 và Luật Đất đai 2024, chờ văn bản hướng dẫn mới, nên UBND quận Hoàng Mai chưa ban hành Quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ với phần diện tích 20.585,9m2 này để thu hồi, bàn giao mặt bằng cho Ban QLDA đầu tư xây dựng công trình giao thông TP Hà Nội.

Theo Luật sư Trần Xuân Tiền – Văn phòng Luật sư Đồng đội, trước ngày 20/9/2024, các đối tượng này sẽ được áp dụng các quy định tại Khoản 3, Điều 14 Quyết định số 10/2017/QĐ-UBND ngày 29/3/2017 của UBND TP về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn TP Hà Nội. Theo đó, các đối tượng này được “hỗ trợ bằng 10% mức bồi thường theo quy định tại Điều 11,12,13 của Quy định này…”.

Hướng giải quyết

Về chính sách mới theo Luật Đất đai 2024, Nghị định 88/2024/NĐ-CP ngày 15/7/2024 và Quyết định số 56/2024/QĐ-UBND ngày 6/9/2024 của UBND TP về việc quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và Quyết định 01/2025/QĐ-UBND ngày 15/1/2025 quy định: Việc Ban hành đơn giá xây dựng mới về nhà, nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất để làm căn cứ tính bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn TP Hà Nội. Theo đó, đối với những dự án, hạng mục chưa phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thời điểm Quyết định này có hiệu lực thi hành thì xác định giá trị bồi thường, hỗ trợ theo đơn giá tại Quyết định này.

Ngoại trừ một số khó khăn khách quan như trước đây, theo đường chỉ giới khu đất, ao đầm lớn thuộc địa bàn phường Trần Phú, sau điều chỉnh nay thuộc phường Yên Sở. Các hộ thuộc Hợp tác xã Khuyến Lương đang sản xuất tại đây từ lâu, nên rất khó khăn cho việc quy chủ. Việc phân định ranh giới khu vực các ao hồ cũng tốn nhiều thời gian thì sự chênh lệch trong việc áp chính sách mới như thế nào để người dân không bị thiệt vẫn được coi là khó khăn lớn nhất cho quận Hoàng Mai và huyện Thanh Trì.

Theo cách tính mới, các hộ dân Yên Sở sẽ bị thiệt hơn 100 triệu đồng, đây chính là điểm nghẽn khiến cho công tác thu hồi đất, GPMB của dự án này đang chậm lại khá nhiều, dù chính quyền phường ra sức vận động, đối thoại. Điều này khiến cho các gói thầu 01-XL, 02-XL và 03-XL đều bị chậm tiến độ.

Để gỡ “nút thắt” GPMB, Luật sư Trần Xuân Tiền cho rằng, tại Khoản 2, Điều 108 Luật Đất đai 2024 có điểm mở, đó là quy định “căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương, UBND cấp tỉnh quyết định biện pháp, mức hỗ trợ khác để bảo đảm có chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất đối với người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản cho từng dự án cụ thể”.  Theo đó, Thành phố sẽ kiểm tra thực tế quá trình thực hiện GPMB của UBND phường Yên Sở và UBND quận Hoàng Mai đối với các hộ dân nêu trên.