VFA đề xuất đưa ra quy định giá sàn xuất khẩu gạo

Sáng 4/3, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức cuộc họp về tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo Đồng bằng sông Cửu Long. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy chủ trì cuộc họp. Tham dự cuộc họp còn có Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam; đại diện các đơn vị Cục, Vụ thuộc hai Bộ; đại diện các địa phương; đại diện các hiệp hội, ngành hàng.

Giá gạo xuất khẩu giảm tại nhiều nước

Chia sẻ tại cuộc họp, ông Ngô Hồng Phong – Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) – thông tin, năm 2025, dự kiến tổng diện tích gieo cấy năm 2025 khoảng 7,03 triệu ha, năng suất ước đạt 61,6 tạ/ha, sản lượng ước đạt 43,14 triệu tấn (giảm 323 nghìn tấn so với năm 2024).

Giá gạo xuất khẩu những ngày đầu tháng 2/2025 giảm xuống mức thấp nhất trong 9 năm. Ảnh minh họa

Ước sản xuất cả năm vùng Đồng bằng sông Cửu Long đạt 3,8 triệu ha, năng suất bình quân ước đạt 63,09 tạ/ha, sản lượng ước đạt 24,057 triệu tấn. Tổng lượng gạo hàng hóa cho xuất khẩu 6 tháng đầu năm ước 4,53 triệu tấn; tổng lượng gạo hàng hóa cho xuất khẩu 6 tháng cuối năm ước 3,012 triệu tấn.

Về tình hình gạo thế giới, theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), dự báo trong tháng 2/2025, sản lượng gạo toàn cầu dự kiến đạt 532,7 triệu tấn, mức cao kỷ lục, nhưng giảm nhẹ so với dự báo trước đó. Tổng cung gạo toàn cầu đạt 712,15 triệu tấn, cao hơn 9,2 triệu tấn so với năm trước. Tiêu thụ toàn cầu ước đạt 530,5 triệu tấn, tăng so với năm trước, chủ yếu do Trung Quốc và Indonesia. Tồn kho cuối kỳ dự báo đạt 181,6 triệu tấn, giảm nhẹ nhưng vẫn cao hơn năm trước.

Thương mại gạo năm 2025 đạt 58,5 triệu tấn, tăng 450 tấn so với dự báo trước nhưng thấp hơn năm 2024. Ấn Độ, Kazakhstan tăng xuất khẩu, trong khi Argentina, Mỹ hạ dự báo. Nhập khẩu tăng tại Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Sri Lanka, Mỹ…

“2 tháng đầu năm 2025, giá gạo giảm trên toàn cầu. Cụ thể, gạo Thái Lan giảm 10-11%; gạo Việt Nam giảm 6%… Sản lượng cao tiếp tục gây áp lực giảm giá, tuy nhiên, nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc, Indonesia có thể hỗ trợ thị trường”, ông Ngô Hồng Phong chia sẻ.

Đề xuất đưa ra quy định giá sàn về xuất khẩu gạo

Tại cuộc họp, các đại biểu cũng đưa ra chung nhận định nguyên nhân khiến giá lúa gạo trong thời gian qua giảm sâu là do cung tăng, cầu giảm. Bên cạnh đó, Ấn Độ nối lại xuất khẩu, đẩy nguồn cung ra thị trường, gây áp lực lớn lên giá gạo. Nguồn cung toàn cầu dư thừa, sản lượng tăng tại Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan, Pakistan.

Sáng 4/3, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức cuộc họp về tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Các thị trường nhập khẩu như Philippines và Indonesia hiện đã tích trữ đủ, chờ giá gạo tiếp tục giảm, tiếp tục ép giá. Ngoài ra, một nguyên nhân khác cũng cần nhắc đến đó là chuỗi sản xuất, thu mua, chế biến và xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện chưa bền vững.

Ở góc độ địa phương, ông Ngô Công Thức – Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang – cho hay, năm 2024, tỉnh đã xuất khẩu 587.000 tấn gạo, tương đương 340 triệu USD. Trong 2 tháng đầu năm 2025, An Giang xuất khẩu gạo đạt 29.900 tấn, tương 15,2 triệu USD.

Trước diễn biến của tình hình lúa gạo hiện nay, ông Ngô Công Thức đề xuất Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương tiếp tục quan tâm hỗ trợ các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long mời các tập đoàn, doanh nghiệp đến đầu tư liên kết sản xuất nông nghiệp, giúp hình thành chuỗi sản xuất, tiêu thụ ổn định.

Đồng thời, cần có chính sách ưu đãi hơn nữa để khuyến khích các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn để việc ký kết, xuất khẩu với đối tác nước ngoài được ổn định, giúp hoạt động sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững.

Cùng với đó, An Giang cũng đề nghị Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam kết nối các doanh nghiệp chế biến lúa gạo để xây dựng các vùng nguyên liệu lúa gạo tại An Giang đảm bảo ổn định về số lượng và chất lượng, đáp ứng nhu cầu chế biến xuất khẩu của doanh nghiệp…

Về phía hiệp hội, ngành hàng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) Đỗ Hà Nam kiến nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp tiếp cận được vốn, có khả năng trữ hàng, từ đó chủ động hơn về giá hàng hóa. Tăng hạn mức cho các doanh nghiệp xuất khẩu, các doanh nghiệp cung ứng gạo, kéo dài thời gian cho vay mua gạo để từ đó có thể bán cho các thị trường với giá tốt hơn cũng như kéo dài thời hạn trữ hàng, tránh tình trạng bán hàng ồ ạt. Thêm nữa, đề xuất lãi vay cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở mức thấp nhất có thể.

Bên cạnh đó, VFA đề nghị Bộ Công Thương đưa ra quy định giá sàn về xuất khẩu gạo theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP với mức giá Hiệp hội Lương thực Việt Nam đề nghị là 500 USD/tấn (giá FOB). Đồng thời, tăng cường kiểm tra các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, nhất là các doanh nghiệp chỉ đi thu mua mà không tham gia vào khâu chế biến, hoặc các doanh nghiệp chỉ tham gia thương mại mà không tham gia vào thị trường xuất khẩu.

Đẩy mạnh công tác theo dõi thị trường, mở rộng xuất khẩu

Ghi nhận các ý kiến tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, năm 2024 ghi nhận thành công rất lớn trong hoạt động xuất khẩu gạo với sản lượng đạt kỷ lục trên 9 triệu tấn, giá gạo xuất khẩu cũng đạt mức cao nhất từ trước đến nay.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân chia sẻ tại cuộc họp về tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Tuy nhiên, ngay trong cuối năm 2024, xu hướng giá gạo xuất đã có sự điều chỉnh và điều chỉnh rất mạnh. Bước sang đầu năm 2025, xuất khẩu đã bắt đầu chững lại và giá đã giảm.

Trong câu chuyện xuất khẩu gạo, việc tìm kiếm thị trường mới bên cạnh duy trì các thị trường truyền thống đã được triển khai và việc này cần tiếp tục đẩy mạnh. Gắn với đó là sự điều chỉnh cơ cấu, chủng loại gạo. Trong đó, cần tập trung vào chất lượng gạo là vấn đề cần lưu ý.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân, chúng ta cũng đã có sự thay đổi lớn trong việc kiểm soát vấn đề xuất khẩu gắn liền với sản xuất chế biến. Việc này đã được triển khai trong năm 2024 và kỳ vọng sẽ có sự chuyển biến rõ rệt trong năm 2025. Đối với hoạt động này, vai trò điều phối của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng như sự vào cuộc của các hiệp hội, doanh nghiệp, ngành hàng là hết sức quan trọng.

Về phía Bộ Công Thương sẽ ghi nhận, tiếp thu các các khuyến nghị của các hiệp hội, ngành hàng, địa phương, trong đó có việc triển khai Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo. Dự kiến, sắp tới sẽ có hội nghị chuyên đề bàn xuất khẩu gạo

Liên quan đến câu chuyện kích hoạt giá sàn, Bộ Công Thương đang nghiên cứu. Tuy nhiên, Bộ Công Thương cũng đang tính đến việc kích hoạt dự trữ, đảm bảo công tác bình ổn. Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra việc này. Đây cũng là một trong những giải pháp đóng góp vào công tác bình ổn giá lúa gạo. Đồng thời, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác đàm phán mở cửa thị trường mới bên cạnh thị trường truyền thống để đảm bảo xuất khẩu gạo bền vững trong dài hạn.

Sẽ trình Chính phủ ban hành công điện về điều hành lúa gạo

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy khẳng định: Trong hai tháng đầu năm, tình hình thị trường lúa gạo thế giới có nhiều biến động, đặc biệt là sau khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo và bắt đầu xuất khẩu trở lại vào tháng 9/2024.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Qua theo dõi và đánh giá của các cơ quan chức năng cũng như các hiệp hội ngành hàng cho thấy, nguyên nhân của việc giá gạo giảm đó là có sự mất cân đối cung – cầu trên thị trường thế giới. Trong đó, cung tăng mạnh, cầu có tăng nhưng chưa kịp với tốc độ tăng của nguồn cung dẫn đến việc xuất khẩu gạo của Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt là giá giảm sâu so với năm 2024.

Vấn đề này cũng tác động đến thị trường trong nước, đặc biệt là khi chúng ta đang vào thời điểm chính vụ Đông Xuân của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, sản lượng lớn.

“Trước tình hình đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội nghị với đại diện lãnh đạo các bộ ngành liên quan và lãnh đạo các địa phương, các hiệp hội, ngành hàng, doanh nghiệp chủ lực để nhận diện, đánh giá đúng tình hình”, ông Đỗ Đức Duy chia sẻ.

Trước bối cảnh chung đang khó khăn này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho rằng, chúng ta phải xác định lại mức độ như thế nào, nguyên nhân do đâu? Kể cả trong nước và quốc tế để từ đó đề xuất các giải pháp để quản lý bình ổn và đưa thị trường lúa gạo ổn định, bền vững bao gồm cả những giải pháp trước mắt và giải pháp lâu dài.

Ghi nhận các ý kiến của các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, sau hội nghị này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tổng hợp thông tin, xây dựng và trình Chính phủ một công điện về việc điều hành đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường thế giới và trong nước. Dự kiến, trong chiều nay hoặc ngày mai, sẽ hoàn thành báo cáo.