‘Lái buôn vũ khí’ đang nổi ở Indo

Chuyên trang Breaking Defense mới đây đưa tin Nhật Bản đang đàm phán với Úc, Indonesia, Philippines và các nước khác về việc như một phần của nỗ lực xuất khẩu vũ khí cho các bên ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Indo – Pacific).

“TAY CHƠI” mới

Ngày 24.2 vừa qua, trong chuyến thăm Philippines, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani đã công khai cam kết hợp tác quốc phòng chặt chẽ hơn giữa Tokyo và Manila trong bối cảnh tình hình Biển Đông căng thẳng. Sự hợp tác này bao gồm việc tăng cường chia sẻ công nghệ và cung cấp vũ khí như các hệ thống radar mà Nhật Bản gần đây đã viện trợ cho Philippines. Hệ thống radar này được lắp đặt trên đảo Luzon. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nakatani không tiết lộ cụ thể các hệ thống vũ khí khác sắp được chuyển nhượng cho Philippines.

Hồi giữa tháng 2, tờ The Japan Times dẫn thông báo từ Lực lượng phòng vệ trên biển của Nhật Bản cho biết sẽ gửi tàu hộ tống lớp Mogami đến Úc tham gia cuộc tập trận chung. Việc điều tàu Mogami tham gia tập trận nhằm quảng bá với Canberra trong nỗ lực chạy đua giành hợp đồng đóng mới tàu chiến cho Úc thay thế tàu lớp Anzac. Có giá trị khoảng nửa tỉ USD, chiến hạm lớp Mogami được đánh giá là loại tàu hộ tống thuộc nhóm “xịn xò” nhất thế giới hiện nay với khả năng tàng hình, được trang bị nhiều vũ khí cùng công nghệ tác chiến hiện đại. Nhật Bản đang cạnh tranh với Đức để giành hợp đồng của Úc có tổng giá trị từ 4,3 – 6,8 tỉ USD.

Năm 2016, Nhật Bản từng “hụt chân” trong việc giành hợp đồng cung cấp tàu ngầm cho Úc. Tuy không sở hữu tàu ngầm hạt nhân, nhưng Nhật Bản được xem là nhà sản xuất tàu ngầm điện diesel hiện đại hàng đầu thế giới hiện nay.

Bên cạnh đó, thời gian qua, nhiều nguồn tin quốc phòng cũng tiết lộ rằng Nhật Bản có thể sẽ cung cấp máy bay săn ngầm P-3 Orion cho một quốc gia Đông Nam Á nhằm đối phó với các hoạt động của tàu ngầm Trung Quốc ở Biển Đông. Năm 2024, Nhật Bản đã thông báo sẽ bán tên lửa Patriot cho Mỹ để Washington bù vào kho vũ khí đang thiếu hụt vì tài trợ cho Ukraine.

Nhật Bản cùng Anh và Ý đang hợp tác phát triển chiến đấu cơ thế hệ 6 với chương trình mang tên Global Combat Air Programme (Chương trình Không chiến toàn cầu, GCAP). Tokyo đang kỳ vọng sẽ triển khai hàng loạt chiến đấu cơ thế hệ 6 vào đầu thập niên 2030. Đầu năm ngoái, Nhật Bản đã thông qua kế hoạch bán chiến đấu cơ thế hệ 6 cho các nước.

Không chỉ kiếm tiền

Nhiều năm qua, tuy hiến pháp giới hạn các hoạt động quân sự bên ngoài quốc gia cũng như xuất khẩu vũ khí, nhưng ngành công nghiệp quốc phòng của Nhật Bản không ngừng phát triển. Nước này đã nâng cấp các tàu khu trục chở máy bay trực thăng lớp Izumo để trở thành các tàu sân bay có thể mang theo chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình F-35.

Hiện tại, Nhật Bản làm chủ công nghệ sản xuất chiến đấu cơ F-35. Nước này cũng đã tự sản xuất chiến đấu cơ Mitsubishi F-2 từ nền tảng dòng F-16 của Mỹ, phát triển máy bay săn ngầm Mitsubishi P-1 để thay thế P-3 Orion do Mỹ cung cấp. Vì thế, Nhật Bản đang có danh mục vũ khí rất phong phú để cung cấp cho các nước.

Từ vài năm trước, Tokyo đã thông qua kế hoạch cho phép xuất khẩu chiến đấu cơ, tên lửa và một số loại vũ khí sát thương cho 12 quốc gia bao gồm: Úc, Ấn Độ, Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Ý và 5 quốc gia Đông Nam Á.

Nhận xét trong một lần trả lời Thanh Niên, GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế – Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) phân tích việc Nhật thông qua vấn đề bán vũ khí sát thương cho nước khác cũng nhằm tăng cường khả năng phòng thủ của cả bên mua lẫn bên bán. Kèm theo đó, việc cung cấp vũ khí còn giúp Nhật Bản thắt chặt quan hệ ngoại giao với các đối tác trong khu vực.

“Việc cung cấp vũ khí cho các bên trong khu vực phòng vệ sẽ giúp nâng cao khả năng phòng thủ giữa Nhật Bản với các đối tác. Vũ khí được chuyển giao cho các đối tác giúp tạo ra một mạng lưới các quốc gia có vũ khí, tiêu chuẩn và thách thức an ninh tương tự. Qua đó, Nhật Bản với tư cách là bên bán cũng có cơ hội thắt chặt chính phủ với các mối quan hệ của chính phủ, củng cố mối quan hệ ngoại giao của Nhật Bản với bên mua”, GS Nagy nhận định.