Miễn học phí cho học sinh công lập: Quyết sách nhân văn, đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục

Chủ trương này không chỉ thể hiện tầm nhìn, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước khi xem giáo dục là “quốc sách hàng đầu” mà còn phù hợp với xu thế chung của các nước phát triển, góp phần thúc đẩy chất lượng giáo dục.

Đón nhận thông tin tất cả học sinh từ mầm non đến phổ thông đều được miễn học phí từ năm học 2025-2026, nhiều phụ huynh đã bày tỏ sự vui mừng trước quyết sách này.

Chị Nguyễn Lê Thanh ở Gia Lâm (Hà Nội), phụ huynh có 3 con đang ở bậc phổ thông cho biết: “Khi nghe tin học sinh từ mầm non đến hết THPT được miễn hoàn toàn học phí, tôi thực sự vui mừng. Đây là một chính sách đầy nhân văn, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho gia đình, nhất là những gia đình có thu nhập trung bình và thấp. Chính sách này thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến thế hệ tương lai, tạo cơ hội bình đẳng cho tất cả học sinh”.

Chị Nguyễn Thị Thùy Dung ở Thanh Xuân (Hà Nội), phụ huynh có 2 con đang học tại trường ngoài công lập cũng chia sẻ: “Ban đầu tôi cứ nghĩ chỉ học sinh công lập mới được miễn học phí nhưng sau khi đọc kỹ, tôi mới biết học sinh trường dân lập, tư thục cũng sẽ được cấp bù học phí bằng mức học phí của trường công lập theo quy định của pháp luật. Phần chênh lệch học phí giữa trường công lập và dân lập, tư thục sẽ do gia đình học sinh chi trả. Mặc dù phần cấp bù học phí này nếu so với chi phí mà phụ huynh bỏ ra để cho con học dân lập là không lớn song nó thể hiện rõ tính nhân văn, không phân biệt đối xử giữa học sinh khu vực công lập và dân lập”.

Lãnh đạo nhiều trường học tại Hà Nội cũng cho rằng, niềm vui không chỉ là học sinh được miễn học phí, mà lớn hơn là điều đó cho thấy sự quan tâm của của Đảng và Nhà nước đến giáo dục, từng bước hiện thực hóa chủ trương “giáo dục là quốc sách hàng đầu” mà Đảng và Nhà nước đã luôn đặt ra.

Theo thầy Nguyễn Bá Thắng, Hiệu trưởng Trường THCS Nam Phương Tiến A (huyện Chương Mỹ), chủ trương này đặc biệt có ý nghĩa với các nhà trường và gia đình học sinh ở địa bàn các huyện ngoại thành như Chương Mỹ. Đây là địa bàn hầu hết các gia đình học sinh đều còn khó khăn, thu nhập chủ yếu từ nghề nông, lại thường xuyên chịu ảnh hưởng do bão lũ. Dù số tiền học phí của học sinh vùng nông thôn hiện không phải là quá lớn, nhưng với mức thu nhập của hầu hết người dân nơi đây thì quyết định của Bộ Chính trị về việc miễn học phí cho học sinh thực sự rất có ý nghĩa.

Chia sẻ thêm với PV Báo CAND về chính sách này, TS. Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GD&ĐT cho rằng: Việc miễn học phí cho học sinh từ bậc mầm non đến phổ thông là chính sách nhân văn, thể hiện tầm nhìn lớn của Trung ương nhằm bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục với phương châm “không để ai lại phía sau”, tạo cơ hội học tập tốt nhất cho học sinh ở mọi địa bàn, mọi độ tuổi, tạo nền móng vững chắc để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Theo phân tích của TS. Hoàng Ngọc Vinh, có một số tác động tích cực dễ nhận thấy từ chính sách này như: Giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình không có điều kiện, từ đó góp phần giảm bớt hiện tượng học sinh bỏ học ở trường công. Ngoài ra, việc miễn học phí cho học sinh về lâu dài cũng sẽ tác động tích cực đến chính sách sinh đẻ của Việt Nam do hiện nay nhiều gia đình vì áp lực chi cho giáo dục, chăm sóc y tế quá lớn nên không dám sinh nhiều con. Trong khi đó, Việt Nam hiện đang trong thời kỳ già hóa dân số nhanh do tuổi thọ người dân tăng cao và mức sinh đang giảm mạnh…

Tuy vậy, TS. Hoàng Ngọc Vinh cũng cho rằng, để thực hiện việc giảm học phí từ năm học 2025-2026, sẽ tiêu tốn ngân sách Nhà nước một khoản tương đối lớn nên rất cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt nguồn lực để đảm bảo kinh phí trong thực hiện. Cùng với đó, miễn học phí nhưng ngành Giáo dục cũng cần phải tăng cường kiểm soát chất lượng dạy và học trong nhà trường, quan tâm đến đời sống của giáo viên; quan tâm việc tác động chính sách và sớm có giải pháp ứng phó phù hợp khi việc triển khai quy định miễn học phí có thể ảnh hưởng tới định hướng phân luồng học sinh sau THCS trong việc lựa chọn học lên THPT hay lựa chọn học nghề. 

“Năm 1999, khi Thái Lan thực hiện cải cách giáo dục, trong đó có chính sách miễn giảm học phí cho học sinh phổ thông cũng đã gặp khó khăn về kinh phí trong thời gian đầu thực hiện. Do đó, Việt Nam cần có sự chuẩn bị về nguồn lực để việc triển khai thuận lợi. Điều này đòi hỏi chúng ta cần phải thực hiện đồng bộ nhiều chính sách như tăng cường cải cách hành chính, chống tham nhũng, lãng phí để có nguồn lực thực thi chính sách giáo dục là quốc sách hàng đầu trong bối cảnh ngân sách nhà nước vẫn còn hạn chế”, ông Vinh cho hay.

PGS.TS Nguyễn Văn Dững, nguyên Trưởng Khoa Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng cho rằng: Quy định miễn học phí cho học sinh từ bậc mầm non đến phổ thông được người dân đón nhận một cách vui mừng nhưng nó có ý nghĩa chính trị lớn lao hơn ý nghĩa về mặt kinh tế-xã hội. Bởi vì điều này người dân đã mong đợi rất lâu nhưng đến nay mới chỉ có một số tỉnh, thành thực hiện.

“Đồng bào cả nước đón nhận quyết định của Bộ Chính trị như ruộng hạn gặp mưa rào, làm mát lòng niềm tin xã hội. Nhưng cơn mưa này vẫn chưa thể khỏa lấp được những khó khăn chật vật cho học sinh nghèo đến trường bởi học phí hiện chỉ chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong các khoản đóng góp của cha mẹ học sinh. Vậy nên, sau quyết định này, cần có thêm những quyết sách lớn cho ngành Giáo dục với đối tượng rộng hơn, căn bản hơn nhằm tạo nền tảng cho giáo dục phát triển xứng tầm quốc sách”, PGS.TS Nguyễn Văn Dững chia sẻ.