Nhiều biến động trên chính trường Mỹ

“Thẻ vàng” di dân

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 25.2 đưa ra ý tưởng cấp “thẻ vàng” trị giá 5 triệu USD để thay thế cho chương trình thị thực đầu tư nhập cư EB-5. Ông Trump nói thẻ vàng sẽ được cấp cho “những công dân toàn cầu tuyệt vời, đẳng cấp thế giới, những người có tiền và tạo việc làm”, Reuters đưa tin.

Hiện nay, chương trình EB-5 cho phép người nước ngoài đủ điều kiện nhận thẻ thường trú nhân, hay “thẻ xanh”, khi đầu tư vào doanh nghiệp Mỹ để tạo việc làm. Theo Cơ quan Nhập tịch và Di trú Mỹ (USCIS), mức đầu tư tối thiểu theo diện trên là 1,05 triệu USD, hoặc 800.000 USD tại những vùng có tỷ lệ thất nghiệp cao.

Chính quyền Mỹ sẽ thông tin chi tiết về chính sách trên sau 2 tuần. Theo tạp chí Time, Tổng thống Trump tự tin bán được 10 triệu thẻ vàng và mang lại nguồn thu đáng kể nhằm bù đắp thâm hụt ngân sách. Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick chỉ trích chương trình EB-5 hiện tại “đầy rẫy những điều vô nghĩa, bịa đặt và gian lận”, đồng thời dễ bị sử dụng sai mục đích.

Nhiều quốc gia châu Âu cũng có chương trình “thị thực vàng” với những đặc quyền tương tự Mỹ. Tại một số nơi như Ai Cập, Jordan hay Malta, người nước ngoài thậm chí có thể được cấp quốc tịch khi đầu tư trực tiếp. Tuy nhiên, theo Đài Al Jazeera, chính sách này dễ tiềm ẩn rủi ro bị những cá nhân lợi dụng để có hành vi rửa tiền hoặc gian lận, ngoài ra còn có thể đẩy giá nhà ở những thành phố lớn tăng. Lo ngại trên đã khiến một số nước như Anh, Hà Lan hay Hy Lạp hủy chương trình trao thị thực vàng. Tại Mỹ, ông Trump nói ý tưởng cấp thẻ vàng không cần quốc hội Mỹ phê duyệt, do đây không phải cấp quyền công dân

DOGE gặp lực cản

Tại buổi họp báo ngày 25.2, thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã công bố bà Amy Gleason sẽ đảm nhiệm chức vụ quyền Giám đốc Ủy ban Hiệu quả chính phủ Mỹ (DOGE). Đây là nhân vật không nhiều tiếng tăm, có chuyên môn về công nghệ y tế và từng làm việc tại Cơ quan Kỹ thuật số (USDS) thuộc chính phủ Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Động thái trên phần nào giải đáp thắc mắc của công chúng trong thời gian qua về lãnh đạo DOGE, khi cơ quan liên tục ra những quyết định cắt giảm nhân sự gây tranh cãi, song chính phủ lại thiếu rõ ràng về ai có thẩm quyền ra chỉ thị. Ngoài ra, 21 nhân viên DOGE ngày 25.2 thông báo từ chức nhằm phản đối những quyết định gần đây của cơ quan này.

Trong khi đó, những quyết sách cắt giảm nhân sự của ông Elon Musk, như mới đây dọa các nhân viên phải gửi email liệt kê công việc đã làm hoặc bị sa thải, đã bị phản đối bởi chính những nghị sĩ Cộng hòa và lãnh đạo các cơ quan nội các vừa được bổ nhiệm. Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ John Thune nói rằng ông đã nhận những đánh giá trái chiều từ phía chính phủ về hành động của ông Musk. Ngay ở quốc hội Mỹ, dù các thành viên Cộng hòa hoan nghênh mục tiêu cắt giảm hơn 2 triệu nhân viên liên bang, cũng có những nghị sĩ không hài lòng với cách triển khai của DOGE và ông Musk.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Thom Tillis (bang Bắc Carolina) nói rằng động thái gần đây của DOGE đã tạo mâu thuẫn về thẩm quyền và điều này không có lợi cho bên nào, The Hill đưa tin ngày 25.2. Theo ông Tillis, những tân lãnh đạo nội các sẽ muốn nắm quyền quản lý cơ quan mình đại diện, bởi dù sao vị trí họ đang nắm đã phải được Thượng viện phê duyệt và họ sẽ chịu trách nhiệm cho hiệu quả chung của cơ quan. Đó được xem là lý do nhiều cơ quan chính phủ chỉ thị nhân viên không phản hồi email được ông Musk đề cập. Chính bộ phận gửi email trên là Văn phòng Quản lý nhân sự (OPM) cũng đưa ra những thông tin không rõ ràng về tính bắt buộc phản hồi. Các đồng minh của ông Trump trong nội các vẫn ủng hộ tinh gọn chính phủ, nhưng họ muốn thực hiện mục tiêu này theo đánh giá của riêng từng cơ quan.

Trong diễn biến liên quan, CNN đưa tin trong ngày 25.2, DOGE đã âm thầm gỡ một số tuyên bố trên website của cơ quan, bao gồm 5 hợp đồng hàng đầu được DOGE hủy bỏ và khẳng định đã tiết kiệm hơn 8 tỉ USD. Cơ quan này công bố danh sách khoảng 2.300 hợp đồng đã hủy, với số tiền tiết kiệm khoảng 9,6 tỉ USD, đồng thời khẳng định đây chỉ là một phần trong tổng số tiền tiết kiệm lên đến 65 tỉ USD. Truyền thông Mỹ cho hay đến nay chưa có cơ sở xác minh số tiền trên mà DOGE thông báo. Ngoài ra, dữ liệu mà DOGE công khai còn có khoảng 40% trong số 2.300 hợp đồng hủy nhưng không mang lại khoản tiết kiệm nào, do đây là những hợp đồng mà chính phủ có nghĩa vụ pháp lý phải giải ngân.