Lấy sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp làm ‘thước đo’ thành công của Bộ Công Thương

Quyết tâm lớn của Tư lệnh ngành Công Thương

– Thưa ông, mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 40/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/3/2025 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương. Dù Bộ Công Thương không phải là bộ thực hiện sáp nhập trong đợt này, song Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên từ cuối năm 2024 đã thể hiện quyết tâm tinh gọn mạnh bộ máy, quyết tâm giảm 15-20% đầu mối… Ông đánh giá ra sao về quyết tâm này của người đứng đầu ngành Công Thương?

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú

Chuyên gia Vũ Vinh Phú: Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 40/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/3/2025 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương, trong ngày 28/2, Bộ Công Thương đã tổ chức phân công lại nhiệm vụ của các lãnh đạo Bộ phù hợp với mô hình tổ chức mới.

Trong cơ cấu nhiệm vụ của Bộ có nhiều thay đổi như Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước được thành lập trên cơ sở chức năng nhiệm vụ, bộ máy của Tổng cục Quản lý thị trường và Vụ Thị trường trong nước. Bộ Công Thương chuyển giao nguyên trạng Cục Quản lý thị trường cấp tỉnh thuộc Tổng cục Quản lý thị trường về UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương để thành lập Chi cục Quản lý thị trường thuộc Sở Công Thương trước ngày 1/6.

Bên cạnh đó, sáp nhập 2 Vụ Thị trường châu Âu, châu Mỹ và châu Á, châu Phi thành Vụ Phát triển thị trường nước ngoài; tiếp nhận một số Tập đoàn, Tổng công ty về trực thuộc bộ…

Trước đó, tháng 12/2024, Ban Cán sự Đảng Bộ Công Thương đã tổ chức hội nghị tổng kết Nghị quyết số 18/NQ-TW, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã bày tỏ quyết tâm sắp xếp bộ máy tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Tôi cho rằng quyết tâm này là đáng ghi nhận.

Lý do là bởi Bộ Công Thương là bộ rất lớn, phụ trách cả những ngành sản xuất và những ngành liên quan mật thiết đến đời sống người dân nên nhiệm vụ rất rộng, bao quát. Cho nên tinh thần quyết tâm của Bộ trưởng là yếu tố vô cùng quan trọng để bộ máy hoạt động trơn tru, đúng chức năng nhiệm vụ được phân công. Bên cạnh đó, sàng lọc, lựa chọn để đảm bảo chất lượng đội ngũ cán bộ, công nhân viên từ Trung ương đến cơ sở.

Chính phủ ban hành Nghị định số 40/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/3/2025 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương (Ảnh: Cấn Dũng)

Nâng cao hiệu quả công tác thị trường

– Theo cơ cấu tổ chức mới, Bộ Công Thương giảm 6 đơn vị, từ 28 xuống còn 22 đầu mối. Trong đó đáng chú ý là thành lập Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước từ Tổng cục Quản lý thị trường và Vụ Thị trường trong nước. Là người tâm huyết với vấn đề phát triển thị trường nội địa, ông đánh giá như thế nào về sự đổi mới này?

Chuyên gia Vũ Vinh Phú: Thị trường trong nước là lĩnh vực rất quan trọng cho sự phát triển đất nước, là 1 trong 3 thành tố đóng góp cho sự tăng trưởng GDP. Do đó vai trò của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước là quan trọng.

Theo đó, mô hình mới này có những điểm mới, cũng có những điểm cũ. Ví dụ, điểm cũ là các Chi cục Quản lý thị trường được giao cho chính quyền địa phương, còn điểm mới là sáp nhập bộ máy Tổng cục Quản lý thị trường về với Vụ Thị trường trong nước.

Điều này là hợp lý bởi lẽ vấn đề quản lý nhà nước không thể tách khỏi kiểm tra kiểm soát thị trường. Đã sản xuất, phân phối lưu thông thì phải gắn với quản lý, kiểm soát thị trường, giảm tiêu cực về an toàn thực phẩm, gian lận thương mại, hàng nhái hàng giả… Chức năng quản lý thị trường và thị trường trong nước có những điểm trùng nhau và theo tôi, sáp nhập là thành công, giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Theo quan sát của tôi, những năm vừa qua, lực lượng quản lý thị trường đã phanh phui được nhiều vụ việc lớn, quan trọng, đóng góp vào thành công chung của ngành Công Thương. Song tình trạng buôn lậu gian lận thương mại ngày càng diễn biến phức tạp. Trong khi lực lượng quản lý thị trường còn mỏng, sẽ không tránh được nhiều lúc, ở một số nơi không thể đáp ứng được yêu cầu.

Trước bối cảnh đó, việc chuyển các Chi cục quản lý thị trường về địa phương cũng là giải pháp phù hợp, giúp nâng cao hơn nữa hiệu quả. Bởi không ai hiểu địa bàn bằng người dân địa phương. Hoạt động quản lý thị trường không thể tách được địa bàn, địa phương.

Tôi hy vọng thời gian tới mô hình Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ giúp làm tốt vai trò quản lý thị trường của Bộ Công Thương, làm tốt việc tham mưu phát triển thị trường nội địa. Đồng thời phát huy được trách nhiệm của địa phương trong phối hợp quản lý hàng nhái, hàng giả, gian lận thương mại. Vì địa phương đóng vai trò tốt nhất trong nắm bắt tình hình, kiểm tra giám sát.

Phát huy vai trò của thương vụ

– Đối với mảng thị trường nước ngoài, việc sáp nhập 2 vụ thị trường nước ngoài sẽ tác động ra sao đến hoạt động ngoại thương, thưa ông?

Chuyên gia Vũ Vinh Phú: Xuất nhập khẩu là điểm sáng của nền kinh tế và hàng Việt Nam đã và đang ngày càng được nhiều thị trường biết đến, ưa chuộng. Tuy nhiên, hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng diễn biến phức tạp khi hàng hoá phải chịu nhiều hàng rào kỹ thuật. Bên cạnh đó, hàng Việt càng xuất khẩu đến nhiều thị trường thì càng có nhiều nguy cơ phải đối diện với hàng rào phòng vệ thương mại từ phía bạn. Vì vậy, tôi cho rằng, việc kết hợp hai đơn vị này vào là đúng, giúp hoạt động quản lý thị trường nước ngoài nhận được sự thống nhất, xuyên suốt.

Bên cạnh đó, những năm gần đây, tôi đánh giá cao hoạt động của các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài. Nhiều thương vụ đã kịp thời cung cấp thông tin đến các doanh nghiệp ngay khi thị trường nước ngoài có biến động. Điều này đã giúp ích rất lớn cho doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường, tránh được những rủi ro không đáng có. Đây là điều cần phát huy trong thời gian tới.

Vụ Thị trường nước ngoài cũng cần kết hợp tốt hơn nữa với Cục Phòng vệ thương mại để kết hợp việc phát triển thị trường với cảnh báo sớm biện pháp phòng vệ thương mại cho doanh nghiệp.

Tôi cho rằng hiện nay doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam vẫn nặng về gia công, phần giá trị gia tăng chưa cao, chưa nhiều các trung tâm thương mại Việt Nam ở các quốc gia để doanh nghiệp có thể xuất khẩu dưới thương hiệu của mình. Hy vọng thời gian tới, với mô hình mới, sẽ có nhiều biện pháp quản lý nhà nước về thị trường nước ngoài được đưa ra, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động ngoại thương của Việt Nam.

Thị trường hơn, minh bạch hơn

– Với mô hình tổ chức mới của Bộ Công Thương, ông kỳ vọng ra sao?

Chuyên gia Vũ Vinh Phú: Với bộ máy mới, tôi cho rằng, Bộ Công Thương cần tiếp tục khắc phục những yếu còn tồn tại trong giai đoạn trước để đưa các hoạt động bước sang trang mới theo tinh thần phát triển thị trường hơn, tiếp tục minh bạch công khai, đặc biệt trong các vấn đề về sản xuất, năng lượng, hàng hoá thiết yếu, công tác đối ngoại…

Bên cạnh đó, chú trọng yếu tố con người, chú trọng công tác quản lý cán bộ để nâng cao hơn nữa chất lượng nguồn nhân lực ngành Công Thương.

Thêm nữa, khi các tập đoàn, tổng công ty quay về trực thuộc Bộ Công Thương thì phải tiếp tục công khai minh bạch hoạt động sản xuất kinh doanh để người dân giám sát, tin tưởng vào hoạt động của bộ. Tôi cho rằng sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp chính là thước đo hiệu quả nhất cho chất lượng hoạt động của Bộ Công Thương.

Xin cảm ơn ông!