Nâng trần lạm phát phải giữ giá hàng thiết yếu

Vậy với ngưỡng lạm phát 4,5 – 5% như nêu trên, ngay từ đầu năm, kịch bản điều hành giá phải chủ động để kiểm soát được giá lương thực thực phẩm, giá dịch vụ công… để không ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của đa số người dân.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Nguyễn Thu Oanh, vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê), nói năm 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm cuối thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm 2021-2025, là năm tăng tốc, bứt phá, về đích nên các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội đặt ra như việc nới tăng trưởng tín dụng lên 16%, tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân khoảng 4,5 – 5% nhằm tập trung thúc đẩy tăng trưởng đạt mục tiêu 8% trở lên gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Do đó công tác quản lý, điều hành giá, kiểm soát lạm phát năm 2025 cần thực hiện một cách thận trọng, linh hoạt và chủ động.

* Vì sao chúng ta xác định mục tiêu lạm phát ở ngưỡng 4,5 – 5% mà không phải con số khác?

– Chỉ tiêu lạm phát mà Quốc hội vừa đặt ra cho năm nay được xác định để bảo đảm kiểm soát được giá cả hàng hóa trong điều kiện các nguồn lực được đẩy mạnh để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở mức cao nhất.

Đồng thời tiếp tục hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm đời sống của người dân, tiếp tục thực hiện lộ trình giá thị trường đối với các dịch vụ công, hàng hóa do Nhà nước quản lý với mức độ và thời điểm hợp lý.

* Việc nới chỉ tiêu lạm phát trong năm nay sẽ tác động thế nào đến giá cả hàng hóa trong nước, đặc biệt các mặt hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm?

– Tổng cục Thống kê cho rằng giá cả hàng hóa trên thị trường năm 2025 có khả năng chịu tác động của một số yếu tố.

Đầu tiên là xung đột quân sự ở một số quốc gia leo thang căng thẳng, diễn biến khó lường, có nguy cơ lan rộng. Cạnh tranh thương mại giữa các nước lớn ngày càng gay gắt hơn, đặc biệt chính sách thuế quan của Mỹ có thể gây ảnh hưởng đến lạm phát dài hạn khi các đối tác thương mại toàn cầu có hành động “trả đũa”.

Việt Nam là nước nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất nên giá hàng hóa trên thế giới ở mức cao sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp, từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên.

Bên cạnh đó, đồng USD tăng giá cũng làm tăng chi phí nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu, gây sức ép lên mặt bằng giá hàng hóa trong nước.

Việc thực hiện điều chỉnh giá dịch vụ do Nhà nước quản lý theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố, các chi phí thực hiện vào giá dịch vụ y tế và học phí giáo dục sẽ tác động làm tăng CPI.

Dự báo nhu cầu sử dụng điện cho sản xuất và tiêu dùng sẽ tăng mạnh trong thời gian tới cũng sẽ gây áp lực lên lạm phát.

Ngoài ra giá lương thực, thực phẩm, đồ uống, may mặc, thiết bị và đồ dùng gia đình thường tăng theo quy luật vào các tháng cuối năm và dịp lễ, Tết. Yếu tố thiên tai và dịch bệnh có thể gây ảnh hưởng đến giá lương thực thực phẩm tại một số địa phương, điều này tác động làm tăng CPI.

Các gói kích cầu, hạ mặt bằng lãi suất cho vay, mở rộng tín dụng, đẩy mạnh đầu tư công giúp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, người dân và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhưng cũng có thể tạo sức ép lên mặt bằng giá nếu nguồn cung tiền không được kiểm soát hợp lý.

* Vậy đâu sẽ là những mặt hàng chúng ta phải lưu tâm, kiểm soát khi nới lạm phát lên ngưỡng 4,5 – 5%?

– Để đảm bảo kiểm soát lạm phát đạt mục tiêu Quốc hội đặt ra cho năm 2025, tôi cho rằng bên cạnh việc theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để ứng phó phù hợp nhằm đảm bảo nguồn cung, bình ổn giá trong nước.

Đồng thời cần đảm bảo thông suốt hoạt động cung ứng, lưu thông, phân phối hàng hóa, dịch vụ, việc điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, thận trọng, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác thì việc điều hành giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý như điện, dịch vụ y tế, dịch vụ giáo dục… cần được xem xét phù hợp trong năm nay.

Và để chủ động kiểm soát lạm phát, các bộ, ban, ngành cần xây dựng và báo cáo các phương án tăng giá các mặt hàng thiết yếu với Ban Chỉ đạo điều hành giá của Chính phủ ngay từ đầu năm để xem xét quyết định về mức độ và thời điểm điều chỉnh giá các mặt hàng, dịch vụ phù hợp, chủ động, đồng bộ, thống nhất, đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát.

TS Nguyễn Quốc Việt (phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách – Đại học Quốc gia Hà Nội):

Cần đảm bảo cung – cầu tốt nhất

Chúng ta đang chủ trương nới lạm phát để đạt mục tiêu tăng trưởng cao nhưng vẫn giữ ổn định vĩ mô.

Tuy nhiên, trong bối cảnh điều hành vĩ mô có nhiều áp lực, để kiểm soát lạm phát cần đảm bảo các hoạt động bình thường của thị trường, đặc biệt là thị trường hàng hóa cơ bản, thiết yếu, tránh hiện tượng thiếu hụt nguồn cung, nhất là nguồn cung năng lượng, xăng dầu, lương thực, thực phẩm phục vụ tiêu dùng của đa số người dân như thịt heo và các loại đồ uống.

Đồng thời cần bảo đảm tính ổn định, an toàn của hệ thống tài chính – ngân hàng, bởi bất cứ một dấu hiệu bất ổn nào của hệ thống tài chính sẽ kéo theo sự bất ổn lớn trong tâm lý tiêu dùng, đầu tư của xã hội.

Điều này gây tâm lý đầu cơ, tích trữ vào những mặt hàng thiết yếu, dẫn tới sự mất giá của đồng tiền.

Vì vậy vai trò điều tiết cung cầu của thị trường trong năm 2025 của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt vai trò của Ngân hàng Nhà nước rất quan trọng.

Với kinh nghiệm điều hành vĩ mô trong năm 2022, 2023 khi Ngân hàng Nhà nước thực hiện nhiều chính sách đồng bộ để ổn định tiền tệ sẽ giúp ổn định kinh tế vĩ mô năm nay.

TS Nguyễn Bích Lâm (nguyên tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê):

Dự báo giá xăng dầu, lương thực sẽ ổn định

Trong rổ hàng hóa tính lạm phát, lương thực thực phẩm vẫn chiếm tỉ trọng lớn, khoảng gần 30% cơ cấu hàng hóa rổ hàng hóa tính lạm phát.

Tín hiệu tích cực là tháng đầu năm 2025 giá gạo giảm, dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ giá thực phẩm có nhích tăng.

Về cơ bản trong những năm gần đây giá lương thực, thực phẩm không tác động nhiều đến lạm phát.

Lạm phát tháng 1-2025 so với tháng 12-2024 tăng 0,93% là do chúng ta điều chỉnh tăng giá dịch vụ y tế.

Ngoài lương thực, thực phẩm thì giá các loại dịch vụ tác động lớn tới lạm phát trong năm năm như dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế, giá điện, mặt hàng chiến lược xăng dầu do Nhà nước quản lý, điều chỉnh hoặc có thể can thiệp được. Đây là những mặt hàng Nhà nước chủ động điều chỉnh được.

Riêng đối với nhóm xăng dầu, đã có dự báo nhu cầu thế giới năm nay không cao nên giá sẽ không biến động tăng nhiều.

Tình hình chính trị thế giới cũng dần ổn định hơn, cuộc chiến Nga – Ukraine có xu hướng dịu lại, dự báo nguồn cung dầu thế giới năm nay sẽ tăng lên nên mặt hàng này không có nhiều áp lực với lạm phát.

Đối với nhóm hàng hóa tiêu dùng tất yếu như lương thực thực phẩm, dự báo trong năm nay sẽ không tăng nhiều do người dân cũng không dư dả lắm nên họ sẽ không chi tiêu mạnh.