Chiếm gần 98% tổng số doanh nghiệp, doanh nghiệp nhỏ và vừa đang ở đâu trong nền kinh tế

Đến thời điểm 31/12/2024, cả nước có khoảng 940.078 doanh nghiệp đang hoạt động

Bức tranh doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam

Ở Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm gần 98% trong tổng số các doanh nghiệp đang hoạt động trong nền kinh tế.

Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến thời điểm 31/12/2024, cả nước có khoảng 940.078 doanh nghiệp đang hoạt động (tăng 2% so với cùng kỳ năm 2023). Gần 98% trong số này có quy mô nhỏ và vừa.

Tính riêng năm 2024, số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường là 233.419 doanh nghiệp.

Trong đó, đa phần có quy mô nhỏ (từ 0 – 10 tỷ đồng) với 125.818 doanh nghiệp (chiếm 92,5%, tăng 4,3% so với cùng kỳ năm 2023), chủ yếu thuộc nhóm ngành dịch vụ với 103.127 doanh nghiệp, chiếm 75,8% tổng số doanh nghiệp thành lập mới, tăng 2,73% so với cùng kỳ năm 2023.

Nhóm ngành công nghiệp và xây dựng có 31.585 doanh nghiệp gia nhập thị trường, chiếm 23,2% tổng số doanh nghiệp thành lập mới, giảm 0,53% so với cùng kỳ năm 2023.

Khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản ghi nhận 1.373 doanh nghiệp thành lập mới, chiếm 1% tổng số doanh nghiệp thành lập mới, giảm 5,24% so với cùng kỳ năm 2023.

Quy mô lao động bình quân của doanh nghiệp nhỏ và vừa có xu hướng cải thiện sau dịch Covid-19. Quy mô vốn bình quân của các doanh nghiệp có sự tăng trưởng nhanh, tuy nhiên vẫn chủ yếu là nhỏ và vừa (chiếm 97,2%). Doanh nghiệp nhỏ và vừa thu hút 5,5 triệu lao động so với 9,8 triệu lao động của doanh nghiệp lớn.

Dư địa của khu vực doanh nghiệp linh hoạt, dễ thích ứng

Mặc dù chiếm tỷ trọng gần 98% tổng số doanh nghiệp, khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ có tổng nguồn vốn 16,6 triệu tỷ đồng, chiếm chưa đến 30% tổng nguồn vốn hoạt động sản xuất kinh doanh của toàn bộ khu vực doanh nghiệp. Dư nợ tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2024 chỉ đạt gần 17,6%.

Mặc dù vậy, trong báo cáo tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Hội nghị, khu vực doanh nghiệp này có vai trò quan trọng trong tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo, cải thiện thu nhập cho người lao động, đóng góp vào ngân sách nhà nước và tăng trưởng kinh tế.

Đây là là lực lượng chủ yếu khai thác các thị trường ngách, huy động tối đa nguồn lực trong dân phục vụ phát triển kinh tế, xã hội.

Ngay cả trong những thời kỳ khó khăn, doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn nỗ lực duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, thể hiện trách nhiệm xã hội với cộng đồng. Với quy mô nhỏ và cơ chế quản lý linh hoạt, DNNVV dễ dàng thích ứng với những thay đổi thị trường để thử nghiệm các ý tưởng mới và không ngừng đổi mới sáng tạo.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng của các tập đoàn đa quốc gia thông qua cung cấp nguyên liệu, dịch vụ hậu cần hoặc gia công sản phẩm.

Kh vực này thường tập trung vào các ngành, lĩnh vực nhằm khai thác lợi thế địa phương như: nông sản, du lịch, làng nghề truyền thống… điều này giúp phân bổ nguồn lực đồng đều, tạo động lực phát triển cho khu vực nông thôn và miền núi, giảm chênh lệch giàu nghèo giữa các vùng.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cũng tham gia xuất khẩu hàng hóa (dệt may, thủy sản, nông sản, đồ gỗ…) sang thị trường khu vực và quốc tế, góp phần quảng bá thương hiệu quốc gia.

Thách thức hiện hữu

Tuy vậy, khu vực này gặp nhiều khó khăn thách thức, còn nhiều rào cản, hạn chế để phát triển thực chất, bền vững.

Đây là khu vực chịu tác động lớn từ khó khăn của kinh tế, áp lực cạnh tranh. Thậm chí, khu vực này cũng không dễ tiếp cận với các cơ chế, chính sách hỗ trợ. Năm 2024 các doanh nghiệp vẫn tiếp tục phải đối mặt với các khó khăn thách thức chung của nền kinh tế, mức độ phục hồi chậm, dẫn đến năng lực hấp thụ chính sách hỗ trợ còn hạn chế.

Theo phản ánh của các địa phương, nhiều nội dung hỗ trợ yêu cầu đóng góp đối ứng của doanh nghiệp từ 30-50% nhưng theo quy định hiện hành các doanh nghiệp lại không được quyết định đơn vị cung cấp dịch vụ, dẫn đến các doanh nghiệp chưa quan tâm tới các chính sách hỗ trợ…

Thực tế, quá trình phát triển của đội ngũ doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam còn non trẻ so với các nước trong khu vực và trên thế giới, chưa có tích lũy nhiều về vốn, tri thức, công nghệ và kinh nghiệm, truyền thống kinh doanh.

Quy mô doanh nghiệp nhỏ, số vốn ít chủ yếu dưới 10 tỷ đồng (trên 90%), khả năng huy động vốn hạn chế, công nghệ lạc hậu, trình độ quản lý chưa cao, chưa chuyên nghiệp…

Phần lớn doanh nghiệp hoạt động manh mún, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực thương mại dịch vụ. Tỷ trọng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất hạn chế. Tốc độ chuyển dịch quy mô chậm. Thương hiệu Việt Nam vẫn có giá trị thấp hơn các thương hiệu của nhiều quốc gia Đông Nam Á. 

Vậy, không gian nào cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng 8% và cao hơn trong năm nay và những năm tới?