Chủ động ‘cầm cương’ giá cả

Đặc biệt, những năm gần đây, giá cả hàng hóa – dịch vụ tương đối êm dịu, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) hằng năm chỉ tăng dưới 4%.

Nhưng quãng thời gian này tăng trưởng kinh tế ở mức 6-7%, không sung sức như mong đợi, người dân ăn ngon mặc đẹp nhưng chưa có nhiều tích lũy để đất nước “bước vào giàu có”.

Nay với mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% làm nền tảng cho các năm sau tăng trưởng hai con số, xem như năm 2025 là năm bắt đầu chuyển trạng thái.

Chuyển trạng thái là như thế nào? Đó là người dân sẽ dần làm quen với một nền kinh tế mà ở đó giá cả không đứng yên mãi.

Vì sao? Bởi vì chúng ta cần thêm tiền để phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao hơn, để xây cầu đường, cho doanh nghiệp bung ra mở nhà máy.

Quy mô nền kinh tế năm 2025 là trên 500 tỉ USD thì phải cần lượng vốn nhiều hơn so với khi nền kinh tế ở quy mô 476 tỉ USD (năm 2024). Nếu không bơm đủ vốn, nền kinh tế sẽ thiếu vốn, sản xuất kinh doanh khó trơn tru, cũng không có nhiều tăng trưởng về việc làm.

Khi tiền được đưa ra nhiều hơn, nhất là qua tín dụng, người dân sẽ có thêm việc làm, có thu nhập cao hơn, sẽ mua sắm nhiều hơn, tất yếu là giá cả sẽ tăng, lạm phát nhích lên. Chuyển trạng thái là như thế.

Đặt lên bàn cân, giữa một bên là “tăng trưởng bình bình – lạm phát thấp” với “tăng trưởng cao để bứt phá – lạm phát trong tầm kiểm soát”, chúng ta đang chọn hướng đi thứ hai.

Vấn đề là phải hài hòa giữa tăng trưởng cao và chủ động cầm cương giá cả. Vậy chủ động cầm cương giá cả thế nào?

Một số chuyên gia kinh tế đã liệt kê ra ba bài học được đúc kết từ những năm lạm phát cao của giai đoạn trước 2008 mà sau đó chúng ta phải đặt ra mục tiêu nhiều năm kiềm chế lạm phát và kinh nghiệm của hàng chục năm thực hiện mô hình tăng trưởng bền vững kể từ sau năm 2011.

Thứ nhất là phải tôn trọng và thực hiện nghiêm nguyên tắc quay vòng của đồng vốn. Ngân hàng cho vay phải thu tiền về.

Doanh nghiệp vay tiền làm ăn phải trả nợ đúng hạn. Các dự án đầu tư công phải đúng tiến độ và đưa công trình vào sử dụng. Có hạn chế tối đa các dự án không hiệu quả, nợ quá hạn, tiền không trôi nổi ngoài thị trường – mới không gây sức ép lên lạm phát.

Thứ hai là vốn phải được đặt đúng chỗ, rót vào các dự án sản xuất kinh doanh hiệu quả, không được rót vào các hoạt động đầu cơ – như đầu cơ bất động sản.

Hoạt động đầu cơ bất động sản dễ hút vốn ngân hàng, làm cho thị trường nóng, nhưng kèm theo đó là nguy cơ bong bóng giá, rất dễ xảy ra đồng vốn không quay trở về ngân hàng đúng hạn.

Một khi vốn “dật dờ” ở những dự án kinh doanh kém hiệu quả, mỗi dự án kém là con sóng nhỏ, nhiều sóng nhỏ cộng hưởng tạo ra sóng to gây ra lạm phát cao.

Nếu hai bài học đầu giúp ngăn chặn khả năng lạm phát cao quay trở lại trong vài năm tới, vì đồng vốn đưa ra thị trường nếu tạo ra hiệu ứng xấu thường có độ trễ, thì kinh nghiệm thứ ba nếu làm tốt lại có tác động tích cực đến người dân ngay trước mắt.

Đó là phải tổ chức sản xuất và cung ứng đủ hàng tiêu dùng thiết yếu, lương thực – thực phẩm theo kiểu ngày Tết “nhu cầu tăng nhưng vẫn có giảm giá, khuyến mãi”. Được thế, người dân sẽ không thấy được sức nóng của giá cả mà phải nặng lòng khi chi tiêu.

Chúng ta đang ở giai đoạn đầu của chuyển trạng thái. Đây chính là lúc để vận dụng các kinh nghiệm quý đã có để chủ động cầm cương giá cả phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng cao.