Điện mặt trời trong nông nghiệp ở Việt Nam, nghe thì ham, làm thì mới thấy cực, vướng mắc ở đâu?

Mô hình điện mặt trời trong sản xuất nông nghiệp mang đến nhiều lợi ích

Viện Nghiên cứu Thị trường và thể chế nông nghiệp vừa phối hợp Viện Môi trường nông nghiệp tổ chức hội thảo về “Hiện trạng và tiềm năng phát triển điện mặt trời trong sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam”.

Tại đây, ông Mai Văn Trịnh – Viện trưởng Viện Môi trường nông nghiệp cho biết, mô hình điện mặt trời trong sản xuất nông nghiệp được đánh giá nhiều tiềm năng tại Việt Nam, vì cùng một diện tích đất có thể mang đến nhiều lợi ích.

Người sản xuất có thể thu được lợi nhuận từ cả sản xuất nông nghiệp và điện mặt trời sản sinh, giảm chi phí năng lượng. “Bằng các tấm pin mặt trời lắp trên mái chuồng trại chăn nuôi hoặc mái che các loại cây trồng ưa bóng sẽ cho sản lượng, năng suất tăng nhờ hạn chế sâu bệnh, chất lượng đồng đều và có mẫu mã đẹp hơn, đồng thời mang lại nguồn điện rẻ cho sản xuất, giảm phát thải khí nhà kính” – ông Trịnh nói.

Theo Viện trưởng Viện Môi trường nông nghiệp, không gian nông nghiệp hiện đang bị lãng phí rất lớn. Nếu tận dụng kết hợp điện mặt trời thu nhập của người dân sẽ tăng đáng kể. Ví dụ, ở quy mô 400m2, nông dân có thể thu được 96 triệu đồng tiền điện/năm. Trong khi với diện tích này trồng 3 vụ lúa, chỉ thu về khoảng 2,5 tấn lúa, lợi nhuận chỉ khoảng 7 triệu đồng (nếu lấy giá bán là 6.000 đồng/kg).

Ông Đỗ Huy Thiệp – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường và thể chế nông nghiệp cũng thông tin, mô hình điện mặt trời trong sản xuất nông nghiệp giúp giảm chi phí điện đáng kể cho những trang trại tiêu thụ nhiều năng lượng. Thêm vào đó, nhà đầu tư còn thu lợi nhuận từ việc bán điện.

Từ năm 2021, Viện Nghiên cứu thị trường và thể chế nông nghiệp đã phối hợp với Viện Môi trường nông nghiệp đồng nghiên cứu tiềm năng phát triển điện mặt trời nông nghiệp tại huyện Tri Tôn (An Giang). Kết quả cho thấy, nếu chỉ sản xuất điện mặt trời, lợi nhuận trung bình khoảng 60 triệu đồng/năm nhưng khi kết hợp với sản xuất nông nghiệp, thu nhập có thể lên tới 104,8 triệu đồng/năm.

Ngoài ra, mô hình này còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính đáng kể, góp phần vào mục tiêu quốc gia về phát thải ròng bằng 0. Từ nghiên cứu này, các chuyên gia bước đầu xác định được một số cây trồng, vật nuôi phù hợp với điện mặt trời nông nghiệp như cây dược liệu, gà, heo, dế, trùn quế, lươn…

Còn nhiều thách thức đặt ra

Tuy nhiên, ông Trịnh cũng cho rằng, việc mở rộng các mô hình điện mặt trời trong sản xuất nông nghiệp còn gặp nhiều thách thức như chi phí đầu tư lớn (ước tính công suất 1MWp cần chi phí trên 10 tỷ đồng), chưa có quy định về việc sử dụng đất đa mục đích, thiếu bằng chứng khoa học về các loại cây trồng phù hợp, hiểu biết của các bên liên quan về điện năng lượng mặt trời chưa đầy đủ, chưa có cơ chế phù hợp để xác định và xử lý các trường hợp trục lợi chính sách,…

Ngoài ra, theo Nghị định 135/2024/NĐ-CP của Chính phủ, quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ, các trang trại chỉ có thể bán tối đa 20% sản lượng điện lên lưới, gây khó khăn trong việc thu hồi vốn.

Để mô hình điện mặt trời nông nghiệp được triển khai rộng rãi, các đại biểu cho rằng, trong thời gian tới, cần xây dựng danh mục các sản phẩm nông nghiệp phù hợp dưới các tấm pin năng lượng mặt trời và quy trình canh tác chuẩn, giải quyết được vấn đề kỹ thuật.

Ông Nguyễn Thế Hinh đến từ Ban Quản lý các dự án nông nghiệp nói: “Để thực hiện hiệu quả điện mặt trời kết hợp sản xuất nông nghiệp, bước đầu tiên cần giải quyết là vấn đề kỹ thuật, sao cho phù hợp với từng loại cây trồng và từng địa phương cụ thể”.

Đồng thời, cần hoàn thiện các cơ chế chính sách quản lý liên quan, nghiên cứu về quy hoạch, nhất là khuyến nghị nối lưới để tạo giá trị gia tăng cao. Để từ đó, dễ dàng mở rộng các mô hình đóng góp vào năng lượng quốc gia.