Phải chấp nhận rủi ro, thất bại trong phát triển khoa học công nghệ

Ngày 15-2, thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị được triển khai quyết liệt. 

Đây là Nghị quyết quan trọng về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Trên cơ sở đó, thời gian qua, Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội nỗ lực trong thời gian ngắn để xây dựng nghị quyết trình Quốc hội xem xét, quyết định theo thẩm quyền.

Nhấn mạnh đến mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội đã được đề ra thời gian qua với quyết tâm rất cao, Thủ tướng cho rằng phải dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Để thực hiện điều đó, trước hết cần tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, để đưa Nghị quyết 57 đi vào cuộc sống. Cùng với đó, cần rà soát để sửa đổi các luật có liên quan, các chính sách về thuế, doanh nghiệp, khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp.

Người đứng đầu Chính phủ cho rằng phải có cơ chế đặc biệt cho phát triển kết cấu hạ tầng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, vì hạ tầng này hiện còn rất yếu. Để có hạ tầng cần có nguồn lực lớn, nên theo Thủ tướng, cơ chế huy động nguồn lực là rất quan trọng. Cần huy động tổng thể từ hợp tác công tư, từ doanh nghiệp, người dân và toàn xã hội.

Cơ chế quản lý khoa học công nghệ cũng cần được xem xét phù hợp. “Ví dụ đầu tư công quản lý tư, Nhà nước đầu tư hạ tầng khoa học công nghệ nhưng giao tư nhân quản lý. Hay lãnh đạo công, quản trị tư là thiết kế chính sách, pháp luật, công cụ giám sát kiểm tra, còn quản trị giao cho doanh nghiệp”- Thủ tướng nói.

Lãnh đạo Chính phủ cũng đề cập đến cơ chế đặc biệt cho nhà khoa học và công trình khoa học thương mại hóa được. Theo đó, có thể phân cấp, phân quyền có thể đến các tỉnh, thành phố, bộ ngành, thậm chí tới các chủ thể có liên quan. Thủ tướng lưu ý xóa bỏ cơ chế xin – cho, giảm thủ tục hành chính trong lĩnh này.

Cho rằng dự thảo Nghị quyết đã đề cập miễn trừ trách nhiệm cho người soạn thảo chính sách, nhưng theo Thủ tướng, khâu thực hiện mới là khó, là khâu yếu. Chính vì vậy, nếu không có cơ chế đặc biệt bảo vệ người thực hiện thì lại dẫn đến sợ trách nhiệm, đùn đẩy, không muốn làm.

Theo Thủ tướng, cần phải thiết kế thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cho người thực hiện, không chỉ riêng với người thiết kế chính sách, chính sách cần bao trùm, toàn diện hơn.

Trong phần thảo luận, Thủ tướng cũng đề nghị phải có cơ chế đặc biệt thu hút nguồn nhân lực, như thu hút nhân lực để phát triển doanh nghiệp tư nhân về khoa học công nghệ; thu hút nguồn nhân lực từ bên ngoài về Việt Nam. Khi đó, các chính sách về visa, thuế, nhà cửa, đất đai cần được ban hành…

Bên cạnh các cơ chế, chính sách đặc thù, Thủ tướng khẳng định phải thiết kế công cụ đặc biệt để quản lý để không xảy ra vi phạm, tham nhũng, tiêu cực; nâng cao được hiệu quả. Thủ tướng cũng cho rằng quá trình thực hiện để tạo đột phá về khoa hoc công nghệ thì phải chấp nhận rủi ro, chấp nhận thất bại, thậm chí phải trả giá. Song, cũng cần lưu ý để loại trừ động cơ cá nhân.