Mỹ yêu cầu châu Âu tự lực nâng cao sức mạnh phòng thủ, Lục địa già “chiều lòng” đồng minh bằng cách nào?

Phó tổng thống Mỹ JD Vance yêu cầu châu Âu tự lực nâng cao khả năng phòng thủ để Washington tập trung vào các khu vực khác. (Nguồn: Getty Images)

Phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich, ông Vance nhấn mạnh “nhiệm vụ đó là một phần quan trọng trong khuôn khổ của liên minh chung” mà châu Âu phải gánh vác, “trong khi Mỹ tập trung vào các khu vực trên thế giới đang phải đối mặt với mối nguy hiểm nghiêm trọng”. Bên cạnh đó, Phó Tổng thống Mỹ còn tuyên bố các giá trị dân chủ đang “thụt lùi” ở châu Âu, đồng thời nhấn mạnh đây là mối đe dọa lớn hơn cả hành động quân sự của Nga.

Ông Vance nêu rõ: “Mối đe dọa mà tôi lo ngại nhất đối với châu Âu không phải là Nga. Không phải là Trung Quốc, cũng không phải là bất kỳ tác nhân bên ngoài nào khác. Điều khiến tôi lo ngại là mối đe dọa từ bên trong. Đó là sự thụt lùi của châu Âu so với một số giá trị cơ bản nhất của mình. Tại Anh và khắp châu Âu, tôi e rằng các giá trị đó đang thoái trào”.

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã đưa ra những quan điểm hoàn toàn khác với ông JD Vance về các mối đe dọa sắp tới, khi người đứng đầu Ủy ban nêu bật những thách thức chung về thương mại và an ninh chỉ để Phó tổng thống Mỹ khiển trách khối này vì đã thoái lui khỏi các giá trị dân chủ.

Trong bài phát biểu quan trọng của mình, bà von der Leyen đã đưa ra lập luận rằng, châu Âu đã sẵn sàng hành động để bảo vệ các giá trị của mình trong bối cảnh bối cảnh địa chính trị đang thay đổi nhanh chóng và cách tiếp cận mang tính giao dịch hơn đối với các vấn đề toàn cầu.

Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh Mỹ đang gây sức ép buộc “Lục địa già” phải tự chủ trong vấn đề quốc phòng, bà Chủ tịch EC cho biết, sẽ đề xuất miễn trừ chi tiêu quốc phòng khỏi các giới hạn của Liên minh châu Âu (EU) về chi tiêu chính phủ.

Phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich, bà Von der Leyen nêu rõ việc dỡ bỏ các quy định hạn chế đối với chi tiêu quốc phòng sẽ giống như gỡ bỏ giới hạn vay nợ trong đại dịch Covid-19.

Người đứng đầu EC nhấn mạnh, châu Âu đang ở trong giai đoạn khủng hoảng nên cần có cách tiếp cận tương tự, hướng đi mới sẽ cho phép các quốc gia thành viên tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng. Tuy nhiên, vấn đề này cũng sẽ được thực hiện “một cách có kiểm soát và có điều kiện”.

Hồi năm ngoái, EU đã tiến hành sửa đổi các quy định về nợ và chi tiêu, trong đó đặt ra giới hạn chi tiêu ròng hàng năm đối với các quốc gia thành viên để tránh nguy cơ vay nợ quá mức, đồng thời cắt giảm nợ công.

Tuy nhiên, Mỹ thời gian qua đã yêu cầu các quốc gia thành viên EU trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tăng gấp 2 lần chi tiêu quốc phòng để chuẩn bị sẵn sàng cho mối đe dọa từ Nga, thay vì trông chờ vào sự giúp đỡ từ Washington.

Cùng ngày 14/2, Thủ tướng Đức Olaf Scholz nhận định có những dấu hiệu cho thấy hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực quốc phòng có thể tiếp tục, nhưng châu Âu phải làm mọi thứ trong khả năng để đảm bảo tốt hơn an ninh của chính mình trong mọi trường hợp.

Trả lời phỏng vấn trên đài phát thanh Deutschlandfunk, ông Scholz nhấn mạnh phải làm mọi thứ để đảm bảo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) có thể tiếp tục hoạt động. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Đức cũng thừa nhận “đây sẽ không phải là nhiệm vụ dễ dàng”.

Phát biểu trên được đưa ra sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth ngày 13/2 cảnh báo châu Âu không nên đối xử với Mỹ như một “kẻ ngốc” thông qua hành động đùn đẩy trách nhiệm phòng thủ về phía Washington.