Khoai cốc nấu với cá khoai, ông ăn một chén, ông ‘khoai sắc’ liền

Cá khoai, loài cá của biển miền Trung xứ Quảng, thân tròn, không vảy, mềm nhão đến mức chỉ cần chạm nhẹ là thịt gần như tan ra. Ngư dân thường gọi nó là cá cháo, vì thịt mịn màng như bát cháo sánh mịn, dễ ăn và phù hợp với mọi lứa tuổi. 

Vào mùa, cá khoai đầy ắp trong các chợ quê, giá rẻ, dễ mua, từng được coi là thức ăn của nhà nghèo. Nhưng với tôi, cá khoai không hề tầm thường, mà ngược lại, nó mang hương vị tinh tế, thanh mát và lành tính, trở thành món ăn mà tôi không bao giờ thấy chán.

Canh cá khoai ăn hoài không ngán

Cá khoai thường được dùng để nấu canh chua với khế, cà chua, dứa… Thế nhưng tôi thích nhất là món canh cá khoai nấu với khoai cốc hương do bà tôi nấu. Món canh này không chỉ là sự kết hợp giữa cá khoai và rau củ, mà còn có một nguyên liệu đặc biệt: khoai cốc hương. 

Đây là một loại khoai leo giàn, củ nhỏ, vỏ tím than hoặc tím nhạt, khi nấu lên có vị bùi béo, dẻo thơm. 

Đặc biệt, khoai cốc hương khi kết hợp với cá khoai lại càng hài hòa, vị bùi của khoai quyện cùng vị ngọt tự nhiên của cá, tạo nên một bát canh thơm ngon khó cưỡng. 

Người xưa có câu ca dí dỏm: “Khoai cốc nấu với cá khoai / Ông ăn một chén, ông ‘khoai sắc’ liền”, quả thật không sai chút nào!

Tôi còn nhớ như in những ngày cuối năm, khi bà nội cặm cụi trong vườn, lựa từng củ khoai cốc hương tròn trịa, rửa sạch đất rồi nhẹ nhàng gọt vỏ, rửa sạch, cắt lát để nấu canh. 

Bà bảo rằng khoai cốc hương không chỉ ngon mà còn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tốt cho tiêu hóa. Bởi vậy trong những ngày Tết, khi cả nhà đã quá no nê với những món thịt, cá nhiều đạm, bát canh cá khoai lại trở thành món ăn cứu tinh, giúp vị giác dịu lại, bụng dạ nhẹ nhõm hơn.

Mỗi lần nấu canh cá khoai, bà luôn chuẩn bị tỉ mỉ. Cá được rửa sạch, để ráo, ướp với nước mắm, tiêu, bột ngọt, cùng chút nghệ, riềng, sả, hành tỏi băm nhuyễn để khử mùi tanh. Khoai cốc hương thì gọt vỏ, rửa sạch, cắt lát dày rồi đem chiên sơ qua cho dậy mùi thơm.

Khi nước dùng sôi, bà nhẹ nhàng thả khoai vào, đợi khoai chín mềm mới thả cá khoai đã ướp gia vị vào nồi. 

Chỉ vài phút sau, hương thơm bốc lên ngào ngạt, nước canh trong veo, từng miếng cá mềm mịn, hòa quyện với vị bùi béo của khoai và rau gia vị tạo nên một món ăn dung dị mà tuyệt vời. Bà dặn tôi phải ăn kèm với rau sống – rau cải, tần ô, chấm cùng nước mắm tỏi ớt để hương vị càng thêm đậm đà.

Bát canh cá khoai là hương vị của những buổi trưa se lạnh bên bếp lửa

Ngày trước cá khoai rẻ lắm, bà tôi hay mua nhiều, nấu canh ăn hoài mà không thấy ngán. Nhưng nay cá khoai đã trở thành đặc sản, giá cả không còn rẻ như xưa. Thế nhưng dù đắt hay rẻ, hễ thấy cá khoai trong chợ là tôi lại mua về nấu một bát canh, để tìm lại hương vị thân thuộc ngày nào. 

Bát canh cá khoai không chỉ là món ăn đơn thuần mà còn là kỷ niệm, là hương vị của những tháng ngày tuổi thơ, của những buổi trưa se lạnh ngồi bên bếp lửa, chờ bà nấu xong nồi canh rồi cùng cả nhà quây quần thưởng thức.

Giờ đây, nội tôi đã về miền mây trắng và mái tóc tôi đã điểm màu sương khói, nhưng mỗi khi nhìn thấy những giàn khoai cốc hương leo trên hàng rào ai đó, hay thấy sắc vàng tươi của những bông bí trước hiên nhà, lòng tôi lại bồi hồi nhớ về bà. 

Nhớ những ngày giáp Tết theo bà ra chợ bán khoai, nhớ chiếc áo mới bà mua cho tôi từ số tiền bán được, nhớ những bữa cơm quê đầm ấm, nơi có bát canh cá khoai tỏa khói nghi ngút trên mâm cơm giản dị mà thấm đượm tình thân tiết xuân sang.

Bây giờ, mỗi dịp xuân về, tôi lại nấu một bát canh cá khoai, không chỉ để thưởng thức món ngon mà còn để nhớ về bà, người đã dành cả cuộc đời để chăm chút cho gia đình, để yêu thương và vun vén cho từng bữa cơm quê hương giản dị mà đong đầy ấm áp.