Quốc hội nghe báo cáo về dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội

Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 203.231 tỷ đồng

Tờ trình của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh đã nêu rõ, Dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội quốc gia và các quy hoạch phát triển hạ tầng giao thông đã được Đảng và Quốc hội thông qua. Dự án không chỉ phục vụ nhu cầu vận tải nội địa mà còn kết nối với các tuyến vận tải quốc tế, đặc biệt là tuyến vận tải với Trung Quốc, tạo động lực phát triển kinh tế khu vực Tây Bắc và đồng bằng sông Hồng, đồng thời phát huy lợi thế của hành lang kinh tế Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng.

Tuyến đường sắt này sẽ giúp kết nối hiệu quả giữa các khu vực trọng điểm về kinh tế, đồng thời thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bên cạnh đó, dự án cũng đáp ứng các yêu cầu về quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường, góp phần vào chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Theo báo cáo, dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng có chiều dài chính khoảng 390,9 km, với ba tuyến nhánh dài khoảng 27,9 km. Tổng mức đầu tư sơ bộ của dự án là khoảng 203.231 tỷ đồng (tương đương 8,369 tỷ USD), được đề xuất triển khai dưới hình thức đầu tư công. Dự án sẽ xây dựng mới một tuyến đường sắt hiện đại, sử dụng công nghệ điện khí hóa, với tốc độ thiết kế tối đa lên đến 160 km/h cho đoạn tuyến chính và 120 km/h cho đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội. Các tuyến nhánh sẽ có tốc độ thiết kế thấp hơn, khoảng 80 km/h.

Tuyến đường này sẽ có tính chất hỗn hợp, vận chuyển cả hành khách và hàng hóa, đáp ứng nhu cầu vận tải hiện đại và hiệu quả hơn so với các phương tiện giao thông truyền thống. Đặc biệt, dự án sẽ kết nối trực tiếp các tỉnh, thành phố như Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng, góp phần nâng cao năng lực vận chuyển trong nước và thúc đẩy giao thương quốc tế.

Sử dụng nguồn vốn và cơ chế đầu tư đảm bảo tính khả thi cho dự án

Với quy mô lớn và tổng mức đầu tư khổng lồ, dự án yêu cầu nguồn vốn đầu tư rất lớn. Chính phủ đã kiến nghị sử dụng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước (bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương), cùng với các nguồn vốn trong nước, vốn vay ưu đãi và nguồn vốn ODA (hỗ trợ phát triển chính thức). Đặc biệt, Chính phủ đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù, trong đó có việc cho phép Thủ tướng Chính phủ quyết định phát hành trái phiếu chính phủ, huy động vốn ODA và sử dụng các nguồn vốn hợp pháp khác nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả cho dự án.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng đã thẩm tra và đánh giá rằng dự án này đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về một dự án quan trọng quốc gia. Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến lo ngại về việc đảm bảo khả năng cân đối vốn trong quá trình thực hiện. Mặc dù vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, ông Vũ Hồng Thanh, khẳng định rằng những cơ chế đặc thù mà Chính phủ đề xuất là có cơ sở và đã được cấp có thẩm quyền xem xét, nhưng cần phải tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm cân đối vĩ mô và an toàn nợ công quốc gia trong suốt quá trình triển khai.

Dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng có quy mô rất lớn và yêu cầu kỹ thuật cao, nên tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình thực hiện. Những rủi ro này có thể đến từ việc chuẩn bị đầu tư chưa kỹ lưỡng, dự toán chưa sát thực tế, hoặc phương án thực hiện thiếu tính khả thi, dẫn đến việc kéo dài thời gian và gia tăng tổng mức đầu tư. Do đó, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã nhấn mạnh cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng và đưa ra giải pháp để tránh tình trạng này.

Các ý kiến từ phía Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn để đảm bảo tiến độ và hiệu quả của dự án, đồng thời yêu cầu làm rõ các vấn đề liên quan đến việc chuyển giao công nghệ, vận hành và khai thác dự án sau khi hoàn thành. Điều này sẽ giúp tránh sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và đảm bảo sự chủ động trong công tác vận hành và khai thác hạ tầng giao thông quốc gia.

Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng là một dự án trọng điểm của đất nước, có ý nghĩa chiến lược trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao năng lực vận tải và kết nối các vùng miền, đồng thời mở rộng quan hệ giao thương quốc tế. Tuy nhiên, với quy mô lớn và nguồn vốn đầu tư khổng lồ, việc triển khai dự án đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả kinh tế, đồng thời phải có các biện pháp giải quyết rủi ro và tránh tình trạng tăng vốn, kéo dài thời gian như đã xảy ra ở một số dự án trước đây. Quốc hội sẽ tiếp tục xem xét và thảo luận về các phương án đầu tư để đưa ra quyết định cuối cùng trong thời gian tới.