Thanh tra chỉ loạt sai phạm của Eximbank Đắk Lắk: Hàng trăm tỷ đồng tín dụng tiềm ẩn rủi ro

Qua kiểm tra hồ sơ cấp tín dụng của 33 khách hàng vay vốn tại Eximbank Đắk Lắk nêu tại Quyết định thanh tra số 01/QĐ-TTGSNH ngày 27/11/2024, đoàn thanh tra nhận thấy Eximbank Đắk Lắk đã cấp tín dụng để các khách hàng trả nợ trước hạn các khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực. Tuy nhiên, quá trình này bộc lộ nhiều bất cập, không tuân thủ đầy đủ các quy định nội bộ cũng như quy định của NHNN, làm gia tăng rủi ro và vi phạm quy định về việc cho vay để trả nợ trước hạn tại tổ chức tín dụng khác.

Cụ thể, ngân hàng này đã vi phạm quy định của NHNN về thời hạn cho vay khi cấp tín dụng cho 27 khách hàng với thời gian vay kéo dài đến năm 2032, trong khi các khoản vay trước đó tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực chỉ có thời hạn đến năm 2027. Điều này trái với quy định tại điểm b khoản 6 Điều 8 Thông tư 29/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của NHNN về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng.

Kết luận thanh tra cho thấy, Eximbank Đắk Lắk để xảy ra hàng hoạt sai phạm liên quan đến hoạt đông cấp tín dụng. Ảnh minh họa.

Bên cạnh đó, Eximbank Đắk Lắk cũng chưa thực hiện đúng và đầy đủ quy trình thẩm định theo quy định nội bộ, dẫn đến nhiều khoản vay tiềm ẩn rủi ro. Trong đó:

Eximbank Đắk Lắk không thực hiện đầy đủ việc đánh giá khả năng đáp ứng điều kiện vay vốn theo quy định của NHNN và nội bộ. Hệ quả là 29 khách hàng chưa đủ điều kiện về hoạt động kinh doanh có lãi và không lỗ lũy kế trong hai năm gần nhất vẫn được cấp tín dụng, vi phạm khoản 2 Điều 3 Quy định nghiệp vụ cho vay tái tài trợ dành cho doanh nghiệp tại Quyết định 10989/2022/EIB/QĐ-TGĐ ngày 30/12/2024 của Tổng giám đốc Eximbank.

Eximbank Đắk Lắk đã xác định mức cho vay dựa trên giá trị tài sản bảo đảm là hệ thống máy móc, thiết bị sản xuất điện đã qua sử dụng 4 năm, thuộc nhóm tài sản có rủi ro cao theo quy định nội bộ. Tuy nhiên, tỷ lệ cho vay lại cao hơn mức tiêu chuẩn theo Quyết định 73/2024/EIB/QĐ-HĐQT ngày 13/3/2024. Điều này làm tăng nguy cơ mất vốn do giá trị thực tế của tài sản có thể thấp hơn so với mức định giá khi cho vay.

Bên cạnh đó, việc phê duyệt cho vay của Hội đồng tín dụng cấp cao Eximbank Đắk Lắk không đảm bảo đúng các nguyên tắc về tính chính xác, khách quan, công khai và minh bạch theo Quy chế tổ chức hoạt động của hội đồng tín dụng, được quy định tại Quyết định số 451/2023/EIB/QĐ-HĐQT ngày 15/11/2023. Đáng chú ý, có 2/3 thành viên của hội đồng này có liên quan đến các khoản vay vi phạm (theo biên bản họp của hội đồng).

Ngoài ra, Eximbank Đắk Lắk còn thực hiện tái tài trợ cho 27 khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực, dù các khoản vay này trước đó đã được tái tài trợ tại BIDV Sơn Tây và Ngân hàng TMCP Nam Á với thời gian cho vay đến 2027. Đáng chú ý, ngân hàng còn cho vay bổ sung thêm 135 tỷ đồng (tương ứng 5 tỷ đồng/khách hàng), với thời hạn kéo dài đến năm 2032, làm gia tăng rủi ro.

Theo thanh tra, giám sát ngân hàng, tại thời điểm Eximbank Đắk Lắk thẩm định cho vay vào tháng 6/2024, các dự án điện mặt trời được cấp vốn đã vận hành khoảng 3,5 năm, tương đương 50% thời gian hoàn vốn theo phương án ban đầu. Theo khảo sát, giá trị thực tế của các dự án điện mặt trời tại Đắk Nông dao động từ 13-14,5 tỷ đồng/MW, giá trị tài sản cố định của dự án còn lại đã được Công ty Tài chính CP Điện lực cho vay thêm 5 tỷ đồng (bù đắp).

Như vậy, khoản vay do Eximbank Đắk Lắk tái tài trợ sẽ tương đương giá trị còn lại của dự án sản xuất điện mặt trời (vốn tự có của khách hàng tham gia đầu tư hệ thống máy móc, thiết bị để sản xuất điện còn lại không đáng kể) dẫn đến rủi ro thu hồi vốn của dự án chủ yếu thuộc về Eximbank Đắk Lắk.

Theo kết luận thanh tra, nguyên nhân dẫn đến các vi phạm chủ yếu xuất phát từ sự thiếu tuân thủ của các cá nhân có trách nhiệm trong quá trình thẩm định, kiểm soát và phê duyệt khoản vay.

Trong đó, những cá nhân liên quan gồm: Cán bộ quan hệ khách hàng, trưởng phòng khách hàng doanh nghiệp và Giám đốc Eximbank Đắk Lắk chịu trách nhiệm về thẩm định, đề xuất cấp tín dụng.

Cán bộ thẩm định, lãnh đạo phòng và Giám đốc Trung tâm thẩm định tại Hội sở có trách nhiệm trong tái thẩm định và đề xuất phê duyệt khoản vay.

Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các thành viên Hội đồng tín dụng cấp cao chịu trách nhiệm về việc phê duyệt các khoản vay không đảm bảo nguyên tắc.

Trước những vi phạm này, Thanh tra NHNN đã đề nghị Hội đồng Quản trị Eximbank xem xét, xử lý nghiêm đối với tập thể và cá nhân vi phạm theo quy định nội bộ của ngân hàng. Việc xử lý các vi phạm trong hoạt động cho vay tái tài trợ 27 khách hàng là cần thiết nhằm giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.

Duy Lộc