‘Tầm nhìn hay ảo vọng’ giải mã một trong những quốc gia quyền lực nhất Trung Đông

Tầm nhìn hay ảo vọng – Ả Rập Xê Út trước ngã rẽ lịch sử (tác giả: David Rundell, dịch giả: Hoàng Minh, do Omega Plus và NXB Thế giới ấn hành) được chia thành 5 phần, mỗi phần thảo luận về một trụ cột của sự ổn định tại Ả Rập Xê Út.

Tác giả David Rundell (đang sống tại Dubai) có 30 năm làm việc tại nhiều nơi như Washington, Bahrain, Ả Rập Xê Út, Syria, Tunisia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Ông cũng dành 16 năm làm việc tại Ả Rập Xê Út để tìm hiểu một trong những quốc gia quyền lực nhất Trung Đông. Ông được công nhận là một trong những chuyên gia hàng đầu của Mỹ về Ả Rập Xê Út, nhận nhiều giải thưởng cho các báo cáo phân tích liên 

Bằng kinh nghiệm của mình và những gì “mắt thấy tai nghe”, qua 5 phần của cuốn sách, David Rundell lý giải lý do vì sao quốc gia này duy trì được sự ổn định trong một thời gian dài, tại sao sự ổn định đó đang dần lung lay, và điều gì có thể xảy ra trong tương lai? Những tư liệu được tác giả sử dụng trong cuốn sách đều dựa trên những mối quan hệ sâu sắc và sự hiểu biết tường tận của ông về Ả Rập Xê Út, nơi ông đã sống và làm việc suốt 16 năm với vai trò một nhà ngoại giao.

“Trước khi gia tộc Al Saud lên nắm quyền, các bộ lạc thường xuyên giao tranh vì nguồn nước và đồng cỏ. Ngay cả ngày nay, một thành viên của bộ lạc Shammar vẫn có những khác biệt đáng kể so với người thuộc bộ lạc Shahrani. Và xung đột giữa các bộ lạc vẫn có thể dẫn đến thương vong – như đã xảy ra tại cuộc thi sắc đẹp lạc đà năm 2018, một lễ hội kéo dài suốt một tháng ở ngoại ô Riyadh, thu hút hàng nghìn con lạc đà tham gia”, tác giả David Rundell viết.

Sách còn cho biết thêm: “Vua Abdulaziz cai trị trong 51 năm và chứng kiến vương quốc của mình biến chuyển từ một lãnh thổ xa xôi, hẻo lánh trong sa mạc trở thành một thành viên sáng lập Liên Hiệp Quốc. Tuy nhiên, ông không xây dựng các thể chế cai trị bền vững, mà chỉ dựa vào chính mình. Quyền lực của ông mang tính cá nhân, hoàn toàn dựa vào các mối quan hệ với các nhà lãnh đạo bộ lạc, tôn giáo và thương nhân. Mặc dù đã chọn được người kế vị trực tiếp, ông cũng để lại một gia tộc đầy những mâu thuẫn và cạnh tranh nội bộ…”.

Theo tác giả David Rundell: “Vua Abdullah qua đời vì bệnh viêm phổi vào rạng sáng 23.1.2015. Xét theo tiêu chuẩn bảo thủ của Ả Rập Xê Út, ông được coi là một nhà cải cách, để lại một kho bạc quốc gia dồi dào và di sản vững chắc về phát triển kinh tế, đổi mới xã hội cùng đảm bảo an ninh. Ông đã tăng gấp đôi số trường đại học trong vương quốc, gửi hàng nghìn sinh viên ra nước ngoài học tập và thành lập trường đại học mang tên mình với hy vọng biến nó thành một cơ sở nghiên cứu đẳng cấp thế giới. Dưới thời ông, Ả Rập Xê Út, với tổng sản phẩm quốc nội gấp đôi Ai Cập và dự trữ ngoại hối chỉ xếp sau Trung Quốc và Nhật Bản, đã trở thành cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới… Dù vậy, đất nước này vẫn khác biệt về văn hóa so với phần còn lại của thế giới và vẫn phụ thuộc kinh tế vào một mặt hàng duy nhất, vốn có giá trị biến động khó lường…”.