“Thẳng tay” ra đòn, Mỹ-Trung Quốc đều muốn một cuộc chiến tranh kinh tế ‘hủy diệt’ đối thủ?

Mỹ-Trung Quốc đều muốn một cuộc chiến tranh kinh tế ‘hủy diệt’ lẫn nhau? (Nguồn: voxchina.org)

Loạt đòn áp thuế chóng vánh giữa Mỹ-Trung Quốc đã diễn ra chỉ trong ít ngày, sau khi ông Donald Trump chính thức trở lại nắm quyền lực ở Nhà Trắng đã làm gia tăng nỗi lo toàn cầu về một cuộc chiến thương mại mới giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, trong khi các chuyên gia cho rằng, cuộc chiến thương mại có khả năng leo thang, nhưng họ cũng gieo hy vọng rằng – những “chiêu múa võ” ban đầu của hai kỳ phùng địch thủ vẫn có thể mang đến những thỏa thuận thương mại và “cái gật đầu” về các vấn đề quan trọng khác, nhằm ngăn chặn một cuộc xung đột lớn hơn.

Màn “múa võ”

Sau khi mức thuế quan bổ sung 10% của chính quyền Tổng thống Donald Trump đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có hiệu lực vào ngày 4/2, Bắc Kinh lập tức công bố mức thuế 15% đối với than và khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Mỹ, cùng với mức thuế 10% đối với dầu thô, máy móc nông nghiệp và một số chủng loại ô tô lớn, dự kiến ​​sẽ có hiệu lực ngay từ 10/2.

Trung Quốc cũng mạnh tay áp dụng hạn chế xuất khẩu các khoáng sản quan trọng được sử dụng trong các sản phẩm công nghệ cao; mở cuộc điều tra chống độc quyền đối với Google; và đưa hai công ty của Mỹ vào danh sách “các thực thể không đáng tin cậy” — gồm PVH Group là công ty sở hữu Calvin Klein và Tommy Hilfiger, và Illumina, một công ty công nghệ sinh học có văn phòng tại Trung Quốc.

Tuy nhiên, đáng chú ý là Mỹ đã chọn đánh Trung Quốc bằng mức thuế tương đối khiêm tốn, thay vì mức thuế lên tới 60%, như Tổng thống Trump đã đe dọa trước đó.

Về phần mình, Bắc Kinh cũng đã giảm nhẹ đòn đánh bằng cách nhắm vào các lĩnh vực ít quan trọng hơn của Mỹ và được cho là vẫn để ngỏ cánh cửa cho các bên đạt được thỏa thuận.

“Tôi nghĩ, ông Trump đã lùi lại mức thuế quan lớn hơn đối với Bắc Kinh vì ông ấy thấy rõ rằng điều đó sẽ loại bỏ mọi khả năng đàm phán”, chuyên gia chính sách thương mại William Reinsch, cựu Thứ trưởng Thương mại Mỹ phụ trách quản lý xuất khẩu và hiện là cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế, nói với CBS MoneyWatch.

Vị chuyên gia này phân tích, việc ông Trump đưa ra mức thuế quan cao hơn sẽ dẫn đến việc chặn đứng dòng chảy thương mại và về cơ bản, đối thủ của Mỹ sẽ coi đó là một hành động chiến tranh kinh tế. Vì vậy, người đứng đầu nước Mỹ đã “chốt con số 10%”, không ngăn cản các cuộc đàm phán trong tương lai và vẫn gửi đi tín hiệu.

Hiện tại, các nhà đầu tư Phố Wall cũng đang bình tĩnh đón nhận các lệnh trừng phạt thương mại mới từ cả hai bên, nhưng cũng đặt cược rằng, cả ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đều không muốn bắt đầu một cuộc chiến tranh kinh tế hủy diệt lẫn nhau.

“Hiện tại, tất cả chỉ là lời nói suông. Đây là giai đoạn đàm phán”, chiến lược gia tài chính Bill Dendy của Ngân hàng đầu tư Raymond James nhận định. “Giống như hai anh em bắt đầu nói xấu nhau và họ sẽ bắt đầu tung ra những cú đấm, nhưng họ không muốn làm tổn thương nhau. Sẽ không tốt cho bất kỳ ai nếu mọi chuyện vượt khỏi tầm kiểm soát”.

Julian Evans-Pritchard, người đứng đầu bộ phận kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, đã chia sẻ với các nhà đầu tư trong một báo cáo rằng, các biện pháp trả đũa của Trung Quốc “rõ ràng đã được hiệu chỉnh để cố gắng gửi một thông điệp đàm phán tới Mỹ và thông báo cho người dân trong nước hiểu được vấn đề, mà vẫn không gây ra quá nhiều thiệt hại”.

Ngay cả những nỗ lực như vậy, nhằm ngăn chặn một cuộc chiến thương mại toàn diện cũng có thể bị chững lại, thúc đẩy ông Trump tiếp tục theo đuổi đường lối cứng rắn hơn đối với Trung Quốc, quốc gia mà ông từ lâu đã tuyên bố sử dụng một loạt các hành vi bất công gây bất lợi cho các doanh nghiệp và người lao động Mỹ.

Trò chơi “bên bờ vực”

Cựu Thứ trưởng William Reinsch hy vọng, Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ thảo luận về một thỏa thuận có thể dẫn đến việc bãi bỏ thuế quan hoặc ít nhất là tạm dừng.

“Tất cả những động thái hiện tại đều là đòn bẩy đàm phán. Mục đích là để đối phương buộc phải ngồi vào bàn đàm phán về bất kỳ điều gì mà ông Trump muốn và ông ấy rất giỏi trong trò chơi ‘bên bờ vực’. Ông ấy đi thẳng đến bờ vực như đã làm với Canada và Mexico, rồi sau đó lại lùi một bước theo cách cho phép ông ấy tuyên bố chiến thắng”, ông Reinsch phân tích.

Để tăng cường nỗ lực hạn chế dòng chảy ma túy bất hợp pháp và người di cư qua biên giới Mỹ như yêu cầu, “Tổng thống Claudia Sheinbaum đã đồng ý cung cấp ngay lập tức 10.000 binh lính Mexico tới biên giới Mexico và Mỹ”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Trong khi đó, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết, Ottawa sẽ đầu tư 1,3 tỷ USD để bảo vệ tốt hơn biên giới phía Nam của mình.

Như vậy, “cả Thủ tướng Trudeau và Tổng thống Sheinbaum đã nhận ra rằng, đó là cách để ‘chơi’ với nhà lãnh đạo Mỹ. Nếu ông Trump được đưa ra một lối thoát mà ông ấy có thể nói ‘được rồi, tôi đã thắng’, ông ấy sẽ chấp nhận và đó là những gì đã xảy ra”, vị cựu Thứ trưởng Thương mại Mỹ nói.

Liệu những động thái như vậy cuối cùng có hiệu quả với Trung Quốc hay không?

Suy cho cùng, trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông Trump, ông đã nhiều lần áp thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc và mỗi lần như thế, Bắc Kinh đều trả đũa, nhưng chẳng có gì tiến triển sau đó.

“Đây là lần thứ năm liên tiếp Bắc Kinh trả đũa thuế quan, thay vì thực hiện các cải cách cần thiết theo mong muốn của đối phương. Bốn lần đầu tiên đều xảy ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump và đều không có bất cứ sự thay đổi nào diễn ra. Đến một lúc nào đó, Tổng thống Trump cần phải nhận ra rằng, thuế quan sẽ không mang lại cho ông những gì ông muốn từ Trung Quốc”, Ryan Young, nhà kinh tế cấp cao của Viện Doanh nghiệp cạnh tranh – một nhóm vận động ủng hộ việc bãi bỏ các hạn chế thương mại, chia sẻ.

Lần thứ năm này, liệu nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình có sẵn sàng chiều chuộng theo ý muốn của đối thủ hay không – vẫn chưa chắc chắn. Nhưng rủi ro của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung Quốc đã leo thang rất đáng kể, bao gồm cả lạm phát gia tăng.

Và theo kết luận của hai chuyên gia William Reinsch và Bill Dendy, trừ khi hai siêu cường tìm ra bước đột phá, người tiêu dùng Mỹ sẽ là đối tượng chịu thiệt hại lớn hơn cả.

“Nếu chúng ta tiếp tục với những diễn biến này, điều đó có thể gây bất lợi rất lớn cho người tiêu dùng Mỹ. Chính người tiêu dùng phải trả tiền cho các mức thuế quan này, vì chi phí không dễ dàng được các ngành công nghiệp vốn đã có biên lợi nhuận eo hẹp hấp thụ. Người Mỹ có thể phải trả nhiều hơn cho các mặt hàng công nghệ của họ, cũng như quần áo và những thứ khác”, chuyên gia Dendy nói.

Trong khi đó, chuyên gia Reinsch cho rằng, tăng thuế quan có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế Mỹ, làm giảm lạm phát khi người tiêu dùng và doanh nghiệp đều cắt giảm chi tiêu.

Giới quan sát quốc tế bình luận, chắc rằng, cả hai người khổng lồ đều biết rõ về giới hạn của một cuộc chiến tranh kinh tế, nhưng chưa biết “trò chơi” của các nhà lãnh đạo đến khi nào kết thúc.

Còn theo tính toán của Viện Kinh tế quốc tế Peterson, việc áp dụng mức thuế 10% đối với Trung Quốc, cùng với mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico (hiện đang tạm dừng), sẽ khiến một hộ gia đình trung bình ở Mỹ phải trả hơn 1.200 USD/năm.