Lãnh đạo Mexico và Canada đã làm gì để ông Trump hoãn áp thuế?

Theo The New York Times ngày 4.2, ngay sau khi Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp thuế 25% với phần lớn hàng nhập khẩu từ 2 nước láng giềng là Canada và Mexico, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã đe dọa trả đũa ngay lập tức và có bài phát biểu mạnh mẽ vào tối 1.2. Trong khi đó, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum chọn giải pháp mềm mỏng và tiến hành các cuộc đàm phán bí mật với ông Trump nhằm đạt được thỏa thuận trước khi đòn áp thuế có hiệu lực.

Dù tiếp cận 2 hướng khác nhau, song cả hai nhà lãnh đạo Mexico và Canada đều đạt được kết quả là Mỹ hoãn áp thuế trong 30 ngày để đổi lại 2 quốc gia này phải tăng cường kiểm soát biên giới nhằm ngăn chặn dòng chảy fentanyl và người nhập cư tràn vào Washington.

Kể từ tháng 11.2024, Thủ tướng Canada Trudeau đã chuẩn bị cơ sở cho sự thỏa hiệp và cả biện pháp trả đũa. Ba ngày sau khi nhận lời đe dọa áp thuế từ phía Mỹ hôm 25.11.2024, nhà lãnh đạo Canada đã đến Mar-a-Lago (Mỹ) để gặp ông Trump về việc làm thế nào để ngăn một cuộc chiến thương mại có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến kinh tế Canada.

Theo giới quan sát, cuộc gặp gỡ trên đã đặt nền tảng cho Canada giải quyết những mong muốn từ phía ông Trump là “một biên giới phía bắc an toàn hơn, với ít người di cư trái phép hơn và kiểm soát chặt chẽ hơn fentanyl chảy vào Mỹ”. Tuy nhiên nỗ lực cứu vãn tình hình này đã khiến ông Trudeau bị ông Trump trêu đùa và gọi là “thống đốc bang Canada”.

Do đó, vài tuần sau cuộc gặp tại Mar-a-Lago, chính trường Canada đã có nhiều biến động. Trước hết, Thủ tướng Trudeau tuyên bố sẽ từ chức khi uy tín của ông và đảng Tự do cầm quyền ngày càng giảm sút do nhiều vấn đề. Một số ứng cử viên tiềm năng thay thế vị trí của Thủ tướng Trudeau là Ngoại trưởng Melanie Joly và Bộ trưởng Tài chính Dominic LeBlanc tuyên bố tập trung toàn bộ sức lực vào cuộc chiến thuế quan sắp diễn ra với Mỹ và sẽ không tham gia cuộc đua vào ghế lãnh đạo đảng Tự do.

Theo The New York Times, Ngoại trưởng Joly và Bộ trưởng Tài chính LeBlanc – 2 đồng minh thân cận của ông Trudeau, đã tăng cường vận động hành lang các thành viên chủ chốt của đảng Cộng hòa Mỹ nhằm tác động đến quan điểm thuế quan của ông Trump. Ông LeBlanc đã phát triển một “tình bạn thân thiết” với ông Howard Lutnick – người được Tổng thống Trump chọn làm bộ trưởng thương mại. Trong khi đó, bà Joly đến thăm Mỹ 5 lần và tạo liên kết với ông Tom Homan – “trùm biên giới” được Tổng thống Trump chọn để giám sát các khu vực biên giới của Mỹ.

Trong khi đội ngũ thân cận xây dựng mối liên kết với chính quyền Tổng thống Trump, Thủ tướng Trudeau cũng thể hiện sự cứng rắn thông qua việc tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế trả đũa với Mỹ nếu Tổng thống Trump hành động. Các quan chức chính phủ Canada cho biết ông Trudeau tin rằng điều quan trọng là phải bảo vệ Canada theo cách quyết liệt hơn, song song với nỗ lực đáp ứng các yêu cầu từ ông chủ Nhà Trắng.

Ngoài ra, vào tháng 12.2024, Canada đã triển khai và lập ngân sách cho một kế hoạch trị giá 900 triệu USD trong nhiều năm để tăng cường bảo vệ biên giới. Kế hoạch này bao gồm việc triển khai ngay lập tức 2 trực thăng Blackhawk, 60 máy bay không người lái do Mỹ sản xuất và thêm lính biên phòng.

Tiếp cận mềm mỏng từ phía Mexico

Về phía Mexico, Tổng thống Sheinbaum lại thể hiện cách tiếp cận mềm mỏng hơn, tập trung vào quan hệ đối tác trong các cuộc đàm phán với ông Trump và thể hiện thiện chí bằng cách không đưa ra những biện pháp trả đũa ngay lập tức.

Bà Sheinbaum và đội ngũ của bà đã chuẩn bị cho khả năng ông Trump sẽ trở lại Nhà Trắng ngay từ đầu tháng 6.2024. Kể từ khi có kết quả bầu cử tổng thống Mỹ hồi tháng 11.2024, bà Sheinbaum thường xuyên nhấn mạnh rằng bà không lo ngại, dù ông Trump đã đe dọa trục xuất hàng loạt người nhập cư trái phép và áp thuế với Mexico.

Sau khi Tổng thống Trump ra lệnh áp thuế vào cuối tuần trước, bà Sheinbaum không vội đưa ra quyết định đáp trả, mà lặng lẽ chờ thời cơ. Vào hôm 1.2, Tổng thống Sheinbaum đã gọi điện trao đổi với Thủ tướng Trudeau. The New York Times dẫn lời một viên chức Canada, cả hai nhà lãnh đạo đã cập nhật cho nhau về các chiến lược tương ứng của mình và thừa nhận rằng cách tiếp cận của họ hơi khác nhau, nhưng có cùng mục tiêu.

Sáng 3.2, bà Sheinbaum và ông Trump điện đàm và đạt thỏa thuận nhanh chóng. Phát biểu với các phóng viên, bà Sheinbaum cho biết cuộc thảo luận diễn ra theo chiều hướng “rất tôn trọng”. Còn ông Trump mô tả cuộc gọi là “vô cùng thân thiện”.