‘Cái giá’ của nước Mỹ trong cuộc thương chiến

Hôm qua (3.2), truyền thông Mỹ dẫn lời Tổng thống Trump cho hay việc tăng thuế sẽ có thể áp dụng cả cho liên minh châu Âu (EU), thậm chí với Anh.

Nỗi lo thương chiến lan rộng

Cụ thể, ông Trump cho rằng cả EU lẫn Anh đều hành động “không phù hợp”, nhưng EU đang hành xử tồi tệ hơn và việc tăng thuế đối với khối này có thể được sớm thực hiện.

Hành động “không phù hợp” được ông giải thích là: “Họ không nhập khẩu xe hơi của chúng ta, họ không nhập khẩu nông sản của chúng ta, họ hầu như không mua gì, trong khi Mỹ phải nhập khẩu nhiều thứ từ châu Âu. Đó là hàng triệu chiếc ô tô cùng lượng lớn thực phẩm và nông sản”. Vì thế, chủ nhân Nhà Trắng dù chưa đề cập thời điểm cụ thể, nhưng nhấn mạnh sẽ “khá sớm” tăng thuế đối với châu Âu.

Về phía Anh, ông Trump tỏ vẻ thân thiện hơn khi cho rằng: “Anh đang vượt ranh giới, nhưng tôi nghĩ rằng vẫn có thể giải quyết”. Ý ông muốn ám chỉ rằng Washington và London vẫn có thể đàm phán với nhau, đặc biệt khi ông mở ngỏ thêm rằng bản thân “có quan hệ tốt” với Thủ tướng Anh Keir Starmer.

Các tuyên bố trên của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh Mỹ vừa mở màn thương chiến với Canada, Mexico và Trung Quốc khi tăng thuế lên hàng hóa với 3 nước này. Chính vì thế, giới quan sát lo ngại thương chiến do Mỹ khơi mào có thể còn lan rộng, căng thẳng hơn khi các bên “ăn miếng trả miếng”.

Trong khi đó, trả lời Thanh Niên, TS Zack Cooper (chuyên gia về chiến lược của Mỹ ở châu Á, Viện Doanh nghiệp Mỹ – AEI) nhận định một số quan chức cũng như những người có ảnh hưởng với Nhà Trắng sẽ kiềm chế thương chiến leo thang, nhất là giữa Washington với Bắc Kinh. Ông Cooper chỉ ra rằng trong khi có những quan chức như Ngoại trưởng Marco Rubio hay Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz có xu thế “diều hâu” về chính sách đối với Bắc Kinh, thì ngược lại tỉ phú Elon Musk, người đang có nhiều ảnh hưởng với ông Trump, lại đang có nhiều hoạt động kinh doanh với Trung Quốc, đồng thời mang quan điểm “tìm cách đối thoại”.

Hay thực tế, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent là người đề cao công cụ thuế nhưng xem đó là phương tiện thương thuyết, chỉ nên áp dụng như một biện pháp sau cùng. Nói cách khác, Bộ trưởng Bessent muốn “đàm” hơn là “đánh”.

Hệ lụy trước mắt

Tuy nhiên, ngay cả khi thương chiến ở mức độ hiện tại thì thực tế Mỹ cũng đang phải “trả giá”. Viết trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump thừa nhận: “Sẽ có một chút đau đớn. Vâng, có thể (và có thể không!)… Nhưng chúng ta sẽ làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại, và tất cả sẽ xứng đáng với cái giá phải trả”.

Thực tế, Canada và Mexico đang là 2 nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Mỹ. Theo các thống kê mới đây, Canada và Mexico lần lượt cung cấp hơn 3,8 triệu và 457.000 thùng dầu cho Mỹ hằng ngày. Số dầu 2 nước này cung cấp chiếm tổng cộng hơn 70% lượng dầu thô mà Mỹ nhập khẩu. Dường như đây chính là nguyên nhân Mỹ chỉ tăng thuế 10% đối với dầu thô Canada chứ không phải 25% như các mặt hàng khác. Mặc dù vậy, mức tăng này vẫn tác động mạnh mẽ lên hàng hóa trên thị trường Mỹ. Hay Mexico cũng là nơi sản xuất nhiều loại xe hơi cho thị trường Mỹ nên ước tính giá xe sẽ tăng trung bình khoảng 3.000 USD/chiếc tại xứ cờ hoa sau đợt tăng thuế này. Không những vậy, Canada lẫn Mexico đều cung cấp nhiều loại hàng hóa tiêu dùng cơ bản cho Mỹ.

Tất nhiên, Tổng thống Trump vẫn khẳng định rằng việc tăng thuế trên là cần thiết để giải quyết những mối quan tâm lớn, bao gồm thâm hụt thương mại, nhập cư bất hợp pháp và dòng chảy ma túy bất hợp pháp. Ông dẫn ra rằng việc tăng thuế nhập khẩu mà ông áp dụng trong nhiệm kỳ đầu đã không dẫn đến lạm phát.

Thế nhưng, theo thống kê thì chính sách tăng thuế của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu chỉ gây ảnh hưởng lên lượng hàng hóa có giá trị khoảng 380 tỉ USD, còn lần này là 1.400 tỉ USD. Hơn thế nữa, nền kinh tế Mỹ vừa trải qua đợt lạm phát kỷ lục và tỷ lệ lạm phát chỉ mới được hạ nhiệt gần đây. CNN dẫn lời ông Gregory Daco, Trưởng kinh tế gia – Công ty tư vấn chiến lược EY-Parthenon (thuộc Tập đoàn Ernst & Young), dự báo hậu quả thương chiến có thể khiến tăng trưởng kinh tế của Mỹ trong năm 2025 và 2026 lần lượt giảm 1,5 và 2,1 điểm phần trăm.

Không những vậy, giới phân tích lo ngại Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể tạm ngưng xu thế hạ lãi suất cơ bản đang diễn ra gần đây nhằm phòng ngừa rủi ro lạm phát. Thực tế, cuộc thương chiến đã khiến nhiều thị trường chứng khoán châu Á giảm điểm trong ngày 3.2.