Kỳ tích xuất khẩu hơn 400 tỷ USD và dấu ấn hội nhập kinh tế quốc tế

Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, hội nhập kinh tế quốc tế giúp Việt Nam tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đã chia sẻ nhiều dữ liệu liên quan, những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên mức tăng trưởng xuất khẩu kỷ lục của năm qua, đạt gần 406 tỷ USD.

Thưa Bộ trưởng, xuất nhập khẩu hàng hóa năm 2024 đã về đích với kết quả hơn cả mong đợi, kim ngạch xuất khẩu gần chạm ngưỡng 800 tỷ USD, trong đó xuất khẩu lần đầu tiên vượt 400 tỷ USD, xuất siêu năm thứ 9 liên tiếp, Bộ trưởng nói gì về những con số này?

Năm qua, ngành Công thương đã đạt được dấu ấn tăng trưởng mạnh mẽ. Công nghiệp phục hồi, tăng trưởng 8,4%, trong đó ngành chế biến chế tạo tăng gần 10% (so với năm 2023 chỉ dưới 1%), khẳng định vai trò trụ cột quan trọng, tạo động lực dẫn dắt tăng trưởng của nền kinh tế.

Điểm nổi bật là hoạt động xuất nhập khẩu năm 2024 đã về đích với tăng trưởng cao, xuất nhập khẩu là một trong những điểm sáng nổi bật của nền kinh tế trong năm 2024, đạt 786,29 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 14,3%, đạt xấp xỉ 406 tỷ USD, nhập khẩu tăng 16,7%.

Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 24,77 tỷ USD, giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô.

Kết quả đạt được không chỉ là con số xuất khẩu trên 400 tỷ USD, kỷ lục chưa từng có trong 40 năm đổi mới mà quan trọng là cơ cấu hàng hóa xuất khẩu tiếp tục cải thiện theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng xuất khẩu thô, tăng xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt mốc lịch sử gần 800 tỷ USD, cao nhất trong 40 năm qua; tăng 15% so với năm trước và vượt gần 3 lần kế hoạch được giao; cán cân thương mại ghi nhận năm thứ 9 liên tiếp xuất siêu ở mức cao (gần 25 tỷ USD), giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô.

Có thể nói, hội nhập tích cực của kinh tế quốc tế ngày càng đi vào chiều sâu và thực chất, đã mang lại nhiều kết quả nổi bật, cả về xuất khẩu, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), giúp nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế. 

Bộ trưởng đánh giá như thế nào về sự thăng hạng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu?

Tỷ lệ tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam tăng lên đáng kể, đặc biệt trong các ngành sản xuất và công nghiệp hỗ trợ. Theo Ngân hàng Thế giới, khoảng 50% GDP và việc làm của Việt Nam phụ thuộc vào xuất khẩu, nhấn mạnh vai trò quan trọng của hội nhập kinh tế trong thúc đẩy tăng trưởng và chuyển đổi cơ cấu kinh tế

Một minh chứng nổi bật là Việt Nam hiện đang trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, với thị trường ngành này dự kiến đạt 7,01 tỷ USD vào năm 2028, với tốc độ tăng trưởng hàng năm khoảng 6,69%.

Hiện nay, các khu công nghệ cao tại TP.HCM, Hà Nội, và Đà Nẵng đã thu hút nhiều doanh nghiệp quốc tế, tạo nền tảng cho phát triển công nghệ cao và nâng cao giá trị gia tăng. 

Đặc biệt, quá trình hội nhập sâu rộng của Việt Nam vào nền kinh tế toàn cầu đã nâng cao đáng kể vị thế quốc tế của Việt Nam. Việt Nam ngày càng được công nhận là một đối tác kinh tế uy tín, đáng tin cậy trong khu vực và trên thế giới.

Dưới áp lực của hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đã liên tục cải thiện các chỉ số cạnh tranh quốc gia và môi trường kinh doanh, tăng cường cải cách hành chính và chuyển đổi số. Điều này giúp tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và tạo động lực cho doanh nghiệp phát triển, với số lượng doanh nghiệp thành lập mới dự kiến tăng ít nhất 10% trong năm 2024.

Hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy Việt Nam chuyển đổi từ nền kinh tế dựa vào tài nguyên sang nền kinh tế dựa vào tri thức, công nghệ cao và đổi mới sáng tạo.

Hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng đã thúc đẩy cải cách thể chế và hoàn thiện hệ thống pháp lý, phù hợp với các chuẩn mực quốc tế, từ đó tạo môi trường đầu tư thuận lợi và minh bạch hơn. Đây chính là yếu tố quan trọng trong việc đổi mới mô hình tăng trưởng, từ tập trung vào chiều rộng (tăng trưởng nhanh) sang phát triển chiều sâu (tăng trưởng bền vững, chất lượng).

Tình hình kinh tế toàn cầu năm 2025 vẫn ẩn chứa không ít rủi ro, biến động địa chính trị vẫn khó lường, các nước phát triển áp dụng nhiều tiêu chuẩn, quy định mới, khắt khe hơn về chuỗi cung ứng, nguyên liệu, lao động…, sẽ tác động đến xuất khẩu của nước ta, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12% sẽ không hề dễ dàng?

Xuất khẩu mặc dù phục hồi, nhưng chưa bền vững, chịu nhiều tác động bởi các yếu tố bên ngoài, cùng đó là kim ngạch xuất khẩu của nước ta 70% thuộc về khu vực FDI, phụ thuộc nhiều vào chuỗi cung ứng toàn cầu và chưa tạo được hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy doanh nghiệp trong nước tham gia.

Tình hình địa chính trị thế giới tiếp tục diễn biến khó lường, thiên tai, biến đổi khí hậu tiếp tục tác động nặng nề, cạnh tranh gia tăng (nhất là từ Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan), các nước phát triển áp dụng nhiều tiêu chuẩn, quy định mới, khắt khe hơn về chuỗi cung ứng, nguyên liệu, lao động, môi trường đối với các sản phẩm nhập khẩu; giá cước vận tải biển chưa có xu hướng hạ nhiệt.

Việt Nam cũng đứng trước thách thức về cạnh tranh xuất khẩu về giá do gia tăng các chi phí về logictics và đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của các thị trường xuất khẩu.

Cùng đó là đối diện với các thách thức lớn về việc Mỹ có thể thực hiện việc áp thuế đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam do thặng dư thương mại cao với thị trường này; các xu hướng về đầu tư núp bóng sang Việt Nam, gian lận nguồn gốc xuất xứ để tránh thuế…

Để đi qua những khó khăn đã được nhận diện, Bộ Công thương đã có kịch bản hỗ trợ các ngành hàng, doanh nghiệp xuất khẩu ra sao, thưa Bộ trưởng?

Để hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất và xuất khẩu, Bộ Công thương sẽ tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách. Đẩy mạnh tái cơ cấu theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh dựa trên nền tảng của khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Bộ tiếp tục tập trung tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc và hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục sản xuất kinh doanh. Tập trung khai thác hiệu quả các FTA đã có hiệu lực và ký kết, triển khai các Hiệp định mới để mở rộng, đa dạng hóa thị trường, mặt hàng xuất nhập khẩu, chuỗi cung ứng.

Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu thúc đẩy xuất khẩu bền vững; khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam là thành viên để đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng toàn cầu và đẩy mạnh xuất khẩu. 

Phát triển mạnh thương mại nội địa để khai thác có hiệu quả thị trường trong nước; tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành trong việc tham mưu điều hành giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý giá, trong đó có mặt hàng xăng dầu… Đồng thời, đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử để khai thác hiệu quả hơn sự phát triển mạnh mẽ của xu hướng số hóa nền kinh tế.