Một tiểu hành tinh có khả năng sẽ va chạm với Trái đất vào năm 2032

Tiểu hành tinh mới mang tên 2024 YR4 vừa được phát hiện đã thu hút sự quan tâm của NASA và cộng đồng khoa học toàn cầu do có 1,2% khả năng va chạm với Trái đất vào ngày 22 tháng 12 năm 2032. Dù xác suất va chạm còn thấp, nhưng nó vẫn đủ đáng lo ngại để các nhà thiên văn học theo dõi chặt chẽ quỹ đạo của nó.

Với đường kính khoảng 55 mét, 2024 YR4 không đủ lớn để gây ra thảm họa toàn cầu, nhưng nếu rơi xuống một khu vực đông dân cư, nó có thể gây ra sự tàn phá nghiêm trọng. Theo ước tính, năng lượng giải phóng từ vụ va chạm có thể lên tới 8 megaton – tương đương khoảng 500 lần sức công phá của quả bom nguyên tử từng thả xuống Hiroshima. Phát hiện này nhấn mạnh cả nguy cơ từ các vật thể gần Trái đất (NEO) và tầm quan trọng của các biện pháp phòng thủ hành tinh.

Tiểu hành tinh 2024 YR4 được Hệ thống cảnh báo cuối cùng về tác động tiểu hành tinh trên Trái đất (ATLAS) của NASA phát hiện lần đầu vào ngày 27 tháng 12 năm 2024. ATLAS là một hệ thống cảnh báo sớm được thiết kế để phát hiện các tiểu hành tinh có khả năng gây nguy hiểm (PHA), đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát các thiên thể có kích thước nhỏ và trung bình có thể đe dọa Trái đất.

Dù không thuộc nhóm tiểu hành tinh lớn, 2024 YR4 vẫn đủ sức gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu va chạm với đất liền hoặc tạo ra một trận sóng thần mạnh nếu rơi xuống đại dương.

Hiện tại, 2024 YR4 đang di chuyển ra xa Trái đất, đồng nghĩa với việc chưa có mối nguy hiểm tức thời. Tuy nhiên, NASA cảnh báo rằng quỹ đạo của nó sẽ đưa nó đến gần Trái đất nhiều lần trong vòng 50 năm tới. Các tính toán quỹ đạo cho thấy nó sẽ tiếp cận Trái đất vào năm 2028 và có thêm sáu lần đến gần hơn nữa từ năm 2032 đến 2074. Lần đáng lo ngại nhất là vào ngày 22 tháng 12 năm 2032, khi xác suất va chạm được ước tính là 1/83 – mức rủi ro cao hơn đáng kể so với hầu hết các tiểu hành tinh khác có kích thước tương tự.

Cảnh báo theo thang Torino của NASA

NASA sử dụng Thang nguy cơ va chạm Torino để đánh giá rủi ro của các vật thể không gian, theo thang điểm từ 0 đến 10 dựa trên xác suất va chạm và mức độ thiệt hại có thể xảy ra. Tiểu hành tinh 2024 YR4 hiện được xếp vào Cấp độ 3, tức là có xác suất va chạm đủ lớn để cần được quan sát và nghiên cứu kỹ lưỡng. Các tiểu hành tinh ở cấp độ này có nguy cơ va chạm đáng kể với Trái đất và cần được theo dõi sát sao để tinh chỉnh quỹ đạo của chúng.

Thông thường, các tiểu hành tinh thuộc Cấp độ 3 sẽ được hạ cấp theo thời gian khi có thêm dữ liệu quan sát, giúp xác định chính xác hơn quỹ đạo của chúng và thường làm giảm nguy cơ va chạm. Tuy nhiên, cho đến khi có thêm thông tin, các nhà khoa học vẫn coi 2024 YR4 là một mối đe dọa tiềm tàng thực sự. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng và tiếp tục theo dõi quỹ đạo của nó là rất quan trọng để xác định liệu nó có tiến gần hơn đến Trái đất trong tương lai hay không.

Để hình dung rõ hơn, 2024 YR4 lớn hơn đáng kể so với thiên thạch Chelyabinsk dài 20 mét, phát nổ trên bầu trời nước Nga vào năm 2013. Sự kiện đó khiến hơn 1.500 người bị thương và làm vỡ hàng nghìn cửa sổ trên diện rộng dù thiên thạch không chạm đến mặt đất mà chỉ tan rã trong khí quyển. Nếu 2024 YR4 va chạm với Trái đất, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn nhiều, đủ sức san phẳng một khu vực đô thị lớn, tùy thuộc vào vị trí va chạm.

Chúng ta có thể ngăn chặn nó không?

Các cơ quan vũ trụ trên thế giới đang phát triển các chiến lược phòng thủ hành tinh để giảm thiểu nguy cơ từ các tiểu hành tinh. Một trong những phương pháp hiệu quả là chuyển hướng va chạm động học, từng được NASA thử nghiệm thành công với sứ mệnh DART năm 2022, khi tàu vũ trụ đâm vào tiểu hành tinh Dimorphos và thay đổi quỹ đạo của nó.

Tuy nhiên, khả năng chuyển hướng 2024 YR4 phụ thuộc vào thời gian cảnh báo, thành phần vật chất và công nghệ hiện tại. Vì là một vật thể đơn lẻ, nó có thể cần cách tiếp cận khác để thay đổi quỹ đạo. Nếu nguy cơ va chạm gia tăng, NASA và các tổ chức khác sẽ phải tìm giải pháp trước khi quá muộn.

Việc phát hiện 2024 YR4 nhấn mạnh rằng Trái đất vẫn đối mặt với rủi ro từ không gian. Dù xác suất va chạm hủy diệt là thấp, nhưng những tiểu hành tinh nhỏ hơn vẫn có thể gây thiệt hại nghiêm trọng. Các hệ thống cảnh báo sớm như của NASA và ESA đang được cải thiện để phát hiện các mối đe dọa từ nhiều năm trước, giúp nhân loại có thời gian chuẩn bị và ngăn chặn nguy cơ tiềm tàng. Hiện tại, các nhà thiên văn học sẽ tiếp tục theo dõi 2024 YR4 để đảm bảo thế giới có phương án ứng phó kịp thời.

Hà Trang (theo Indian Defense Review)