Đón cơ hội từ thị trường đường sắt rộng mở

Chia sẻ với Báo Giao thông, ông Đặng Sỹ Mạnh, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho rằng, đây là những cơ hội lớn để vận tải đường sắt bứt phá.

Đổi mới tư duy, thay đổi hình ảnh

Nhìn lại năm 2024, theo ông, đâu là điểm nhấn, thành tựu lớn nhất của ngành đường sắt?

Những năm gần đây, đặc biệt là năm 2024, lĩnh vực đường sắt có nhiều dấu ấn.

Trước hết, đó là Luật Đường sắt đang được hoàn thiện hồ sơ sửa đổi, bổ sung để trình cấp thẩm quyền. Các nghị định, thông tư cũng đã được sửa đổi, điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tiễn.

Đảng, Chính phủ, các cơ quan chức năng đều quyết tâm đầu tư kết nối đường sắt Việt Nam – Trung Quốc, đặc biệt là tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng; đầu tư các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP.HCM.

Đặc biệt, ngày 30/11/2024, sau nhiều năm mong chờ, Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam.

Tất cả đều thể hiện hiện thực hóa chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển hệ thống GTVT đường sắt hiện đại, đồng bộ, bền vững.

Trong những dấu ấn vừa đề cập, những nỗ lực của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã được thể hiện ra sao, thưa ông?

Tổng công ty Đường sắt VN là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, được giao nhiệm vụ chính là quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì mạng đường sắt quốc gia do Nhà nước đầu tư.

Những năm qua, chúng tôi nỗ lực đổi mới để thay đổi hình ảnh đường sắt tích cực hơn, đẹp hơn. 

Đầu tiên là đổi mới tư duy, không chỉ trong tổng công ty mà còn để mọi người nhận thấy rằng: Đường sắt là của cộng đồng, của người dân, của đất nước, của xã hội.

Đường sắt mang giá trị lịch sử, di sản, văn hóa và phải chia sẻ giá trị với cộng đồng. Khi đó, đường sắt không phải là vận tải thuần túy, đưa hành khách từ ga A đến ga B, mà con tàu phải là sự trải nghiệm, nhà ga là điểm đến và đường sắt là đường hoa.

Chúng tôi đã biến “nhược điểm” thành ưu điểm, biến những cái lâu nay khách hàng đánh giá không cao thành giá trị. 

Ví dụ như tốc độ tàu chạy hiện nay còn chậm thì chúng tôi cung cấp các dịch vụ như tổ chức đám cưới, sự kiện trên tàu; tổ chức các hành trình kết nối di sản, tàu đêm, tàu thuê chuyến charter, tàu hạng sang… để thu hút khách hàng ưa trải nghiệm.

Các nhà ga trở thành điểm đến với các mô hình dịch vụ, văn hóa như Hỏa xa cà phê, triển lãm nghệ thuật ở ga Hà Nội, biểu diễn thời trang ở ga Sài Gòn… Tất cả mang đến hình ảnh đường sắt mới mẻ với những giá trị riêng có.

Rộng mở thị trường cơ khí công nghiệp

Những dấu ấn này sẽ tạo đà ra sao cho Tổng công ty Đường sắt VN trong thời gian tới, thưa ông?

Đây là tiền đề để thời gian tới chúng tôi thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược. Thứ nhất, tổ chức quản lý, vận hành, khai thác thật an toàn, hiệu quả mạng đường sắt hiện hữu mà tổng công ty đang được giao.

Tiếp tục sắp xếp, tái cơ cấu theo “Đề án cơ cấu lại Tổng công ty Đường sắt VN giai đoạn đến hết năm 2025” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Thứ hai là chuẩn bị thật kỹ lưỡng, thật kịp thời để tham gia tích cực vào công cuộc xây dựng đường sắt, gồm cả đường sắt đô thị, đường sắt quốc gia và đường sắt tốc độ cao theo quy hoạch.

Cụ thể, tổng công ty sẽ bắt tay ngay triển khai công việc gì?

Nghị quyết số 172/2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam đã giao Tổng công ty Đường sắt VN tiếp nhận quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng và tổ chức vận hành, khai thác; huy động các doanh nghiệp khác đầu tư phương tiện; tiếp tục tái cơ cấu, xây dựng mô hình quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng bảo đảm thống nhất, hiện đại, hiệu quả; tham gia phát triển công nghiệp đường sắt.

Chúng tôi xác định đây là nhiệm vụ vô cùng nặng nề, phải có sự chuẩn bị từ sớm. Đặc biệt là nguồn nhân lực, không thể đợi xây dựng xong mới đào tạo.

Tính toán sơ bộ cho thấy sẽ cần khoảng 13.800 nhân lực phục vụ dự án đường sắt tốc độ cao ở tất cả các khâu bảo trì hạ tầng, phương tiện, hệ thống điện, hệ thống điều hành; quản lý; lái tàu; trực ban chạy tàu; nhân viên điều hành; nhân viên nhà ga…

Tới đây, cần phân tích kỹ lưỡng cơ cấu nguồn nhân lực, thời gian đào tạo, tiêu chí, tiêu chuẩn, kinh phí đào tạo…

Phải phân rõ nhóm ngành nghề, cần bao nhiêu nhân lực, ở các trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp, bao nhiêu kĩ sư, bao nhiêu thợ; lộ trình đào tạo để bắt kịp với tiến độ triển khai dự án.

Sẵn sàng nhập cuộc

Vậy giải pháp để thực hiện các nội dung này là gì, thưa ông?

Nhiệm vụ phía trước là rất lớn. Để hoàn thành thì ngoài nguồn lực, cần có cơ chế, chính sách đột phá. 

Tổng công ty sẽ rà soát, sửa đổi, bổ sung cơ chế trong nội bộ, đồng thời đề xuất những cơ chế, chính sách phù hợp, đột phá lên các cấp có thẩm quyền.

Thời gian qua, chúng tôi đã có những bước chuẩn bị ban đầu như tham gia vào quá trình nghiên cứu các đề án của Bộ, ngành. Tổ chức các đoàn đi học tập, nghiên cứu tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, châu Âu…

Chúng tôi cũng đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác với các đối tác trong, ngoài nước như: Binh đoàn 12, Vinaconex, Tập đoàn Xây dựng đường sắt Trung Quốc (CRCC), Tập đoàn Đường sắt quốc gia Trung Quốc (CR); Học viện Đường sắt Liễu Châu (Trung Quốc) và các đối tác khác.

Ngoài ra, chúng tôi cũng đã thành lập ban chỉ đạo và 5 tổ thuộc các lĩnh vực liên quan để nghiên cứu, xây dựng các đề án triển khai về xây lắp, bảo trì hạ tầng; quản lý khai thác vận hành; phát triển công nghiệp và chuyển giao công nghệ, nội địa hóa các thành phần cấu thành nên đường sắt tốc độ cao; đào tạo nguồn nhân lực; tái cơ cấu mô hình và đề xuất cơ chế chính sách…

Cảm ơn ông!