Sơn La đánh thức “kho vàng” trên đất dốc, trở thành tỉnh có diện tích cây ăn trái lớn nhất nhì miền Bắc

Vùng đất biên giới trồng cây ăn quả ra trái vụ

Rời thành phố Sơn La, chúng tôi đi dọc tuyến quốc lộ 4G từ xã Mường Sai đến Chiềng Khương, Chiềng Khoong, Nà Nghịu, Chiềng Sơ của huyện Sông Mã. Đến đâu, chúng tôi cũng thấy màu xanh ngút ngàn của các loại cây ăn quả như: Nhãn, xoài, cam, bưởi,… được nông dân áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, tưới phun sương tự động, vừa giảm chi phí lao động mà năng suất lại cao.

Đặc biệt, từ những vựa cây ăn quả của huyện biên giới Sông Mã đã cho ra những sản phẩm nông sản trái vụ, hiệu quả kinh tế cao gấp nhiều lần so với phương thức canh tác truyền thống. Nhất là mô hình nhãn trái vụ, hiện nay, toàn huyện có 1.000 ha nhãn rải vụ, trái vụ, tập trung tại các xã Chiềng Khoong, Chiềng Khương, Nà Nghịu, Mường Lầm, Chiềng Cang…

Như đã hẹn trước, chúng tôi đến thăm HTX Dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh tại xã Chiềng Khoong (Sông Mã, Sơn La). HTX có 13 thành viên với quy mô sản xuất 50 ha cây ăn quả, trong đó 36 ha nhãn. Có thể thấy đây là một trong những HTX tiêu biểu về phát triển cây ăn quả của huyện Sông Mã.

Dẫn chúng tôi thăm vườn, ông Lê Danh Phúc, Phó Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh chia sẻ: HTX có 10 ha nhãn chín sớm, rải vụ. Những năm qua, để nâng cao chất lượng, năng suất các loại cây trồng, HTX đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao để nhãn chín sớm, rải vụ đem lại hiệu quả cao hơn.

Cùng với xuất bán quả tươi, vào vụ nhãn, HTX còn thu mua gần 50 tấn quả/ngày để chế biến long nhãn. Long nhãn được sấy bằng công nghệ lò sấy hơi, sản phẩm bảo đảm chất lượng và mẫu mã đẹp, được phân phối tại siêu thị BigC Thăng Long, VinMart Hà Nội và xuất khẩu sang Hàn Quốc, Trung Quốc.

Ứng dụng tiến bộ khoa học vào phát triển cây ăn quả

Chia tay mảnh đất biên giới Sông Mã, chúng tôi đến thăm vùng trồng cây mận hậu tại xã Phiêng Khoài (Yên Châu, Sơn La). Cây mận hậu được đưa vào trồng ở Phiêng Khoài từ năm 1990, nhờ khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp, cùng với việc người dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trồng, chiết, ghép nên cây mận ra nhiều đợt hoa, cho năng suất và chất lượng quả cao.

Từ vài chục ha ban đầu, đến nay toàn xã có 2.110 ha, hiện đang là địa phương có diện tích mận lớn nhất huyện Yên Châu. Mới đây, vùng trồng mận hậu này đã được công nhận vùng mận hậu ứng dụng công nghệ cao đầu tiên của tỉnh Sơn La.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Toàn, Chủ tịch UBND xã Phiêng Khoài cho biết: Những năm qua, để cây mận hậu thực sự đem lại thu nhập ổn định cho người nông dân, xã Phiêng Khoài đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn của huyện quy hoạch, xây dựng vùng mận chuyên canh quy mô lớn, tập trung; đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc cây mận cho nông dân trên địa bàn theo chuỗi giá trị, ứng dụng khoa học công nghệ và vận động các hộ liên kết sản xuất.

Hiện nay, cả xã có 7 HTX chuyên trồng và tiêu thụ mận hậu, gồm: HTX Nông nghiệp hữu cơ Tây Bắc, HTX Dịch vụ nông nghiệp Toàn Phát, HTX Nông sản bản địa Noọng Piêu, HTX Hoa ban trắng, HTX Tân Tiến, HTX Kiên Cường, HTX Kiên Thành.

Các HTX đã ký hợp đồng liên kết sản xuất với 104 hộ dân trên địa bàn 8 bản gồm: Con Khằm, Cồn Huốt 1, Hang Mon 1, Hang Mon 2, Kim Chung 1, Kim Chung 2, Tam Thanh, Thanh Yên 2 với tổng diện tích 522,1 ha. Hiện nay, tổng sản lượng mận trong vùng đạt gần 20.000 tấn, năng suất đạt từ 12-15 tấn/ha. Từ trồng mận, nhiều gia đình đã có thu nhập 250-300 triệu đồng, có hộ thu đến 2 tỷ đồng/vụ.

Còn tại huyện Mai Sơn (Sơn La), hiện có trên 49.000 ha đất sản xuất nông nghiệp. Với lợi thế đất đai màu mỡ, khí hậu mát mẻ, trên cơ sở điều kiện thực tế của từng địa phương, huyện đã triển khai tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị sản xuất gắn với xây dựng nông thôn mới. Trong đó, ưu tiên phát triển cây ăn quả, rau màu, cây công nghiệp.

Bà Cầm Thị Khay, Phó Chủ tịch UBND huyện Mai Sơn (Sơn La), cho biết: Huyện đã chỉ đạo các xã, thị trấn điều chỉnh kế hoạch sản xuất, cơ cấu mùa vụ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, bố trí cơ cấu giống phù hợp với diễn biến thời tiết và tín hiệu thị trường, bảo đảm hạn chế tối đa thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh và ảnh hưởng của giá vật tư nông nghiệp tăng cao.

Đồng thời, phát triển sản xuất theo quy mô liền vùng, gắn với bảo quản chế biến và tiêu thụ sản phẩm, chú trọng xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư, liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; tiếp tục ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả hoạt động sản xuất nông nghiệp.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy, chính quyền, sự nỗ lực của người dân, năm 2024, huyện Mai Sơn duy trì 49.880 ha cây trồng các loại, tăng 3,1% so với kế hoạch, có 11.500 ha cây ăn quả các loại; sản lượng quả đạt trên 80.000 tấn/năm. Trong năm, huyện có thêm 1 vùng xoài tại xã Hát Lót được công nhận vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nâng tổng số vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của huyện lên con số 4, là các vùng trồng cà phê, na và xoài với tổng diện tích 1.773 ha, quy mô 2.333 hộ gia đình tham gia; trên 5.400 ha cây trồng chăm sóc theo hướng ứng dụng công nghệ cao; 2.700 ha cây ăn quả sản xuất theo hướng hữu cơ… Bình quân giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích đất canh tác đạt 92,3 triệu đồng/ha/năm, tăng 5% so với năm 2023.

Sơn La phát triển cây ăn quả bền vững

Bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Sơn La cho biết: Sơn La đã có hơn 8.200 ha cây trồng được công nhận sản xuất hữu cơ và sản xuất theo hướng hữu cơ. Trong đó, 187 ha cây trồng được cấp chứng nhận sản phẩm phù hợp tiêu chuẩn hữu cơ; gần 400 ha cam, bưởi, lúa được chứng nhận chuyển đổi hữu cơ; cấp 216 mã số vùng trồng; xây dựng, duy trì 288 chuỗi nông sản, thủy sản an toàn; xây dựng 7 vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại huyện Mộc Châu, Mai Sơn và Yên Châu.

Từ năm 2020 đến nay, tỉnh Sơn La đã hỗ trợ 89 doanh nghiệp, HTX triển khai 24 mô hình sản xuất xoài, nhãn, chanh leo, na, thanh long, cam, bưởi… với tổng kinh phí trên 15 tỷ đồng. Đồng thời, tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách; tuyên truyền, vận động sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học; hướng dẫn tận dụng nguồn phụ phẩm nông nghiệp sẵn để ủ phân vi sinh, tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường.

Đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp hữu cơ, ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh Sơn La đã tham mưu cho tỉnh chỉ đạo quy hoạch, phát triển vùng sản xuất hữu cơ chuyên canh lớn, có giá trị kinh tế cao. Trong đó, hỗ trợ tổ chức, cá nhân liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn với tiêu thụ sản phẩm quả xoài, cam, lê theo hướng hữu cơ với diện tích trên 400 ha. Đồng thời, triển khai 2 chuỗi giá trị mới, sản xuất theo hướng hữu cơ đối với na sầu riêng, mít Thái, liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm quy mô liên huyện.

Quyết tâm cao, hướng đi đúng, bức tranh sản xuất cây ăn quả tỉnh Sơn La đang ngày càng được thể hiện rõ nét. Cùng với xây dựng các chính sách khuyến khích phát triển sản xuất hữu cơ, tỉnh Sơn La đẩy mạnh các giải pháp tiêu thụ sản phẩm, kết nối thị trường.

Đồng thời, tiếp tục xây dựng kế hoạch sản xuất cây ăn quả đảm bảo phù hợp điều kiện sản xuất từng địa phương, phù hợp định hướng phát triển kinh tế – xã hội, từ đó nâng cao mức sống cho người nông dân.