Gỡ “điểm nghẽn của điểm nghẽn”

Rào cản thủ tục

Tại hội thảo “Tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý đối với đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng và bất động sản” mới đây, ông Nguyễn Hữu Đường, Chủ tịch Công ty Hòa Bình có những chia sẻ rất đáng chú ý. Theo ông, hưởng ứng lời kêu gọi xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội của Chính phủ, năm 2021, Hòa Bình xin xây dựng nhà ở xã hội.

Dù công ty có 3.500m2 đất hợp pháp và đã gửi hồ sơ, nhưng 11 lần được đưa ra lấy ý kiến các sở, ngành về thủ tục đất đai, hiện dự án này vẫn chưa được cấp phép. “Rất nhiều quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật có những cách hiểu và giải thích khác nhau. Có những quy định không biết hỏi ai, vì hỏi cấp nào cũng không biết”, ông Đường tâm tư.

Còn tại phiên thảo luận tổ về dự án Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư (sửa đổi) ở kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, khi đề cập đến việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch – Đầu tư Nguyễn Chí Dũng kể câu chuyện về thủ tục trong xây dựng của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

“Người ta chỉ mất 5 năm để xây dựng nên TP Dubai với 500 tòa nhà, trị giá 20 tỷ USD. Trong khi đó, mỗi khách sạn 5 sao ở Việt Nam phải mất ba năm thủ tục. Nếu Dubai được xây dựng với một “rừng” quy định ở Việt Nam thì phải mất… 1.500 năm”, ông Dũng nói.

Ông Dũng tiếp tục dẫn chứng câu chuyện ở Trung Quốc, thủ tục xây dựng một nhà máy ô tô trị giá hơn 1 tỷ USD từ lúc cấp phép đến khi hoàn thành chỉ mất 11 tháng; xây dựng một trung tâm thương mại cả thủ tục lẫn triển khai chỉ mất 68 ngày.

“Thế giới phát triển như vũ bão, chúng ta không thể chậm trễ hơn được”, bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư nói và cho rằng, cải cách trong xây dựng pháp luật lần này rất mạnh mẽ, là một cuộc cách mạng lớn.

Đổi mới tư duy thể chế

Tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài phát biểu nêu bật ba “điểm nghẽn” lớn hiện nay của đất nước, bao gồm thể chế, hạ tầng và nhân lực, trong đó thể chế được xem là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”.

Nội dung trên được nhiều đại biểu Quốc hội, chuyên gia rất tâm đắc, đồng thời cho rằng, đây chính là vấn đề cần được giải quyết hàng đầu nhằm tạo động lực mạnh mẽ, đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững.

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm rất kịp thời, phù hợp với thực tiễn hiện nay. Trước những bất cập, chồng chéo giữa các quy định pháp luật, tạo điểm nghẽn, việc khai thông thể chế chính là khai thông nguồn lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế – xã hội.

Trong khi đó, Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Hoàng Văn Cường nêu quan điểm: Đến thời điểm này, chúng ta nhìn thấy rất rõ và quyết tâm phải thay đổi hoàn toàn tư duy về xây dựng pháp luật, tư duy về thể chế.

Điều này được thể hiện rất rõ khi trước đây chỉ dùng 1 luật để sửa 1 luật, nhưng mới đây là dùng 1 luật sửa nhiều luật. Đó chính là dấu hiệu “không thể ngồi chờ được nữa”.

“Có những luật vừa ban hành kỳ trước thì kỳ sau phải sửa ngay, chúng ta chấp nhận theo sát hơi thở cuộc sống”, ông Cường nói và cho rằng, Quốc hội không quan ngại chuyện kỳ trước vừa bấm nút thông qua, kỳ sau lại bấm nút sửa đổi. Quốc hội có thể họp cả buổi tối, cả ngày nghỉ, các cơ quan của Quốc hội cũng thường xuyên sáng đèn làm việc, hướng đến tháo gỡ thể chế kịp thời nhất.

Cải cách mạnh mẽ hơn

TS Đỗ Đức Hồng Hà, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết, đổi mới tư duy, quan điểm, quy trình xây dựng luật là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách thời gian tới nhằm tạo đột phá mạnh mẽ hơn về thể chế. Đây là vấn đề then chốt để chúng ta đạt được mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam trở thành nước phát triển.

Ông Hà cho biết, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, công tác lập pháp cơ bản đã thể hiện được tinh thần đổi mới theo yêu cầu đặt ra. Các cơ quan, đơn vị được giao trách nhiệm soạn thảo, trình, thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, dự thảo nghị quyết, các vị đại biểu Quốc hội và đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác xây dựng pháp luật đã tổ chức nghiên cứu, học tập, quán triệt sâu sắc tinh thần đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết số 27-NQ/TW và ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư.

Các dự án luật, dự thảo nghị quyết bảo đảm các yêu cầu như: Ngắn gọn, quy định những nội dung đúng thẩm quyền, bám sát thực tiễn, không cầu toàn, không nóng vội. Tuyệt đối không luật hóa quy định của nghị định, thông tư; loại ra khỏi dự thảo luật những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các bộ và các cơ quan khác. Quy định của luật rõ ràng, thực chất, không chung chung, không sao chép lại những nội dung đã được quy định trong các luật khác, bảo đảm dễ hiểu, dễ thực hiện.

Đồng thời, những vấn đề mới, đang trong quá trình vận động, thực tiễn biến động thường xuyên, chưa ổn định thì chỉ quy định khung, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ, các bộ, chính quyền địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành.

Theo đại biểu Phạm Văn Thịnh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, theo báo cáo của Chính phủ, có tới 18 lĩnh vực đang tồn tại nhiều vướng mắc, mâu thuẫn trong hệ thống văn bản pháp luật.

“Thực tiễn phát triển thường đi trước, các quy định luật pháp không phải lúc nào cũng theo kịp nên việc hoàn thiện pháp luật là công việc thường xuyên, liên tục”, ông Thịnh cho biết.

Một vấn đề cấp thiết khác là cải cách thủ tục hành chính vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Ông cho rằng, cần quyết tâm chính trị cao, triển khai chuyển đổi số toàn diện và thúc đẩy giám sát, sáng kiến từ các tổ chức chính trị – xã hội và doanh nghiệp để bảo đảm tính bền vững của các nỗ lực cải cách.

“Thời gian qua, cải cách thủ tục hành chính đã có những bước tiến đáng ghi nhận, song vẫn còn nhiều bất cập, chưa bền vững, chưa dễ giám sát, đánh giá. Bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đòi hỏi cải cách thủ tục hành chính phải mạnh mẽ hơn nữa”, ông Thịnh nói.