Dấu ấn ngành GTVT bứt tốc vào kỷ nguyên mới

Năm 2024, Việt Nam trở thành điểm sáng trên bản đồ thế giới, vị thế quốc gia được nâng tầm. Kết cấu hạ tầng không ngừng được cải thiện đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế năng động nhất Đông Nam Á.

Cũng trong năm qua, Bộ GTVT được giao khối lượng công việc đặc biệt lớn, tiến độ đặc biệt nhanh, có sự chuyển giao lãnh đạo, nhưng bằng tinh thần tận hiến, làm việc không quản ngày đêm, không kể ngày nghỉ lễ, toàn ngành đã kịp thời khắc phục khó khăn, vững bước cùng đất nước trên hành trình cất cánh, bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong đó, đặc biệt phải kể tới những điểm nhấn.

Công tác xây dựng thể chế là một trong ba đột phá chiến lược được xác định trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh: Trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”.

Xác định tháo gỡ điểm nghẽn thể chế là bước đi tiên quyết để tháo gỡ các điểm nghẽn khác và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của đất nước, tính đến tháng 12/2024, Bộ GTVT đã ban hành 33 thông tư theo thẩm quyền; hoàn thành, trình Chính phủ 10/10 dự thảo văn bản theo chương trình, kế hoạch đề ra.

Trong năm, Bộ đã tích cực xây dựng, tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua dự án Luật Đường bộ vào tháng 6/2024.

Hàng loạt chính sách lớn, có tác động tích cực đến xã hội đã được đề cập, đặc biệt là việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trách nhiệm về quản lý nhà nước; tháo gỡ những vướng mắc trong việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách.

Ở lĩnh vực đăng kiểm, Bộ GTVT chủ động đề xuất Chính phủ ban hành Nghị định số 121/2024 (sửa đổi, bổ sung quy định của Nghị định 139/2018 và Nghị định 30/2023 về kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới).

Nhiều vấn đề then chốt đã được điều chỉnh giúp ngăn chặn nguy cơ ùn tắc, người dân hết cảnh xếp hàng chờ đăng kiểm trong những tháng cuối năm.

Đáp ứng yêu cầu phát triển, Bộ GTVT đang khẩn trương hoàn thiện để trình Chính phủ hồ sơ Luật Đường sắt Việt Nam (sửa đổi); triển khai tổng kết, hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Hàng không Việt Nam, Luật Đường thủy nội địa Việt Nam, Bộ Luật Hàng hải Việt Nam; phối hợp các bộ, ngành địa phương hoàn thiện báo cáo Thủ tướng Chính phủ 2 đề án quan trọng gồm:

Đề án định hướng huy động nguồn vốn xã hội đầu tư kết cấu hạ tầng cảng hàng không và Đề án giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc đối với một số dự án BOT giao thông.

Năm 2024, chiến lược phát triển đường sắt đô thị tại các thành phố lớn cũng được Chính phủ đặc biệt quan tâm, chỉ đạo chính quyền các thành phố lớn phối hợp cùng các bộ, ngành hoàn thiện Đề án phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM đến năm 2035, sớm trình Bộ Chính trị xem xét.

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam đã chính thức được Quốc hội bấm nút thông qua với tỷ lệ tán thành cao.

Sau hành trình 18 năm nghiên cứu, tham khảo mô hình, học hỏi kinh nghiệm tại 22 quốc gia, vùng lãnh thổ có đường sắt tốc độ cao phát triển, dự án được thông qua chủ trương đầu tư là dấu mốc lịch sử của ngành GTVT.

Với sự quan tâm, sâu sát của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, sự phối hợp của Bộ Kế hoạch – Đầu tư và các bộ, ngành liên quan, Hội đồng cố vấn thẩm định Nhà nước, các chuyên gia khoa học đầu ngành, dự án là minh chứng cho ý chí thống nhất, khát vọng đưa đất nước tiến thẳng vào hiện đại của cả hệ thống chính trị và của toàn dân tộc.

Chạy đua với thời gian, từ thời điểm chủ trương đầu tư dự án được Ban chấp hành Trung ương Đảng thống nhất (tháng 9/2024), gần hai tháng liên tục, lãnh đạo Bộ, cán bộ ban quản lý dự án đường sắt, Vụ Kế hoạch – Đầu tư làm việc bất kể ngày đêm để thu ý kiến góp ý của các cơ quan Quốc hội, các bộ, ngành, cập nhật, hoàn thiện đề án để kịp trình Quốc hội xem xét.

Dự án có tổng chiều dài chính tuyến khoảng 1.541km, gồm 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa, tổng mức đầu tư hơn 67 tỷ USD, kỳ vọng mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương dọc tuyến; góp phần tái cơ cấu thị phần vận tải trên hành lang Bắc – Nam; bảo đảm quốc phòng, an ninh và là bước đệm để doanh nghiệp trong nước tiếp cận, tham gia, tiến tới làm chủ công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT đang dồn lực phối hợp thực hiện các bước tiếp theo, đảm bảo lộ trình khởi công trong năm 2027; cơ bản hoàn thành toàn tuyến vào năm 2035.

Năm 2024, các dự án giao thông tiếp tục nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, các cơ quan Quốc hội.

Chuyến thăm, kiểm tra tiến độ thi công dự án cao tốc Cao Lãnh – An Hữu của Tổng Bí thư Tô Lâm vào trung tuần tháng 12/2024 thể hiện sự quyết tâm của Đảng, Nhà nước đối với mục tiêu đột phá kết cấu hạ tầng, trong đó có kết cấu hạ tầng giao thông mà Đại hội Đảng lần thứ XIII đề ra.

Tính riêng năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã 11 lần trực tiếp đi kiểm tra, làm việc với địa phương, gỡ khó cho dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông. Trong đó, dự án thành phần đoạn Cần Thơ – Cà Mau được đón Thủ tướng tới 5 lần.

Tại dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, trong năm 2024, người đứng đầu Chính phủ đã 5 lần đến kiểm tra. Sau mỗi chuyến đi, vướng mắc được từng bước tháo gỡ, công trường thêm mũi thi công, nhà thầu mang khí thế mới.

Quyết tâm xác lập cột mốc 3.000km vào năm 2025, Thủ tướng đã phát động phong trào thi đua cao điểm 500 ngày đêm.

Sau lễ phát động, toàn bộ công trường của gần 30 dự án được kích hoạt, số lượng nhân lực, máy móc thiết bị được nhà thầu huy động tăng theo cấp số nhân. Sản lượng thi công tăng trung bình 1,5 – 2 lần so với thời điểm trước phát động.

Từ cao tốc trục dọc đến cao tốc trục ngang, các mũi thi công được tổ chức ngày – đêm, “3 ca, 4 kíp”. Ngày nắng tăng tốc đồng loạt các hạng mục. Ngày mưa đẩy mạnh sản lượng thi công cầu, cống, móng – mặt đường.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh ngay sau khi nhận nhiệm vụ đã nhanh chóng đến công trường loạt dự án lớn: Cao tốc Cần Thơ – Cà Mau, Cảng hàng không quốc tế Long Thành để thị sát tình hình, giao đầu việc, ấn định mốc thời gian cụ thể cho từng hạng mục/dự án.

Tiến độ các dự án trọng điểm được đảm bảo, một số dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam đoạn từ Quảng Ngãi đến Khánh Hòa dự kiến sẽ hoàn thành vượt kế hoạch từ 3 – 6 tháng, thậm chí là 9 tháng với nguyên tắc: “Không đánh đổi chất lượng lấy tiến độ”.

Cùng với hạ tầng tuyến chính, các hạng mục phụ trợ ITS, ETC, hệ thống kiểm soát tải trọng xe, trạm dừng nghỉ được lãnh đạo Bộ quyết liệt chỉ đạo, hoàn thành đồng bộ cùng với tuyến chính, đảm bảo hiệu quả, an toàn khai thác.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trên khắp các công trường đường bộ cao tốc, những vướng mắc phức tạp về mặt bằng, vật liệu đang được bộ, ngành, địa phương tiếp tục tháo gỡ.

Dự án sân bay Long Thành đang được chủ đầu tư hoàn thiện thủ tục, khởi công thêm một đường băng ngay trong giai đoạn 1; lựa chọn đơn vị thi công các gói thầu còn lại.

Các dự án đường sắt kết nối, đặc biệt là dự án đường sắt quốc gia Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng thiết lập lộ trình chạy đua để khởi công.

Công trường mang khí thế mới, sản lượng thực hiện không ngừng tăng, trong suốt năm 2024, kết quả giải ngân vốn đầu tư công của Bộ GTVT luôn cao nhất cả nước.

Trong 10 tháng đầu năm, Bộ GTVT được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch vốn 71.288 tỷ đồng. Đến cuối tháng 11/2024, Bộ tiếp tục được giao thêm 4.193 tỷ đồng, nâng tổng kế hoạch vốn đầu tư công trong năm lên 75.481 tỷ đồng.

Trên tổng kế hoạch vốn được giao, lũy kế hết tháng 12/2024, Bộ GTVT giải ngân khoảng 60.200 tỷ đồng, đạt 80% kế hoạch và phấn đấu hết niên độ tài chính đạt 95% kế hoạch.

Năm 2024, sản lượng vận chuyển hàng hóa ước đạt 2.450 triệu tấn, tăng 14,5% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó các lĩnh vực: Hàng không tăng 20%, đường bộ tăng 15,2%, đường thủy tăng 14,5%, đường biển tăng 14%, đường sắt tăng 12%.

Vận chuyển hành khách ước đạt 4,7 triệu lượt khách, tăng 11,2% so với năm 2023, trong đó các lĩnh vực: Hàng không tăng 5,1%, đường bộ tăng 15,3%, đường thủy tăng 10,1%, đường biển tăng 17%, đường sắt tăng 16%.

Ở lĩnh vực hàng không, các hãng hàng không trong nước sau thời gian sụt giảm mạnh doanh thu do ảnh hưởng bởi đại dịch đã phục hồi trở lại, kinh doanh có lãi.

Đường bay Hà Nội – TP.HCM tiếp tục đứng thứ 4 trong danh sách những đường bay nội địa bận rộn nhất thế giới.

Trong năm, hàng không đối diện thách thức lớn do vấn đề triệu hồi động cơ của nhà sản xuất gây thiếu hụt tàu bay, biến động tăng của tỷ giá ngoại tệ, nhiên liệu làm cho chi phí quản lý, vận hành tăng. Nhiều thời điểm, giá vé máy bay có sự biến động lớn.

Bộ GTVT đã chỉ đạo hàng loạt giải pháp để tăng số lượng chuyến bay, tải cung ứng như: Rà soát, xây dựng quy trình vận hành hiệu quả, triển khai phương án giảm thời gian quay đầu tàu bay, tối ưu thời gian khai thác tàu bay trong ngày; tăng cường các chuyến bay sau 22h, tạo điều kiện để các hãng hàng không Việt Nam thuê/mua mới bổ sung đội tàu bay.

Đường sắt khởi sắc với nhiều sản phẩm, dịch vụ hướng tới du lịch trải nghiệm, gắn với hành trình di sản văn hóa đã thu hút mạnh khách trong nước – quốc tế.

Hai ga Sóng Thần và Cao Xá được đầu tư nâng cấp, cải tạo, thúc đẩy khai thác vận chuyển hàng hóa liên vận quốc tế.

Hàng hải tiếp tục vươn mình với nhiều cảng biển xếp top cao trên thế giới về hiệu quả khai thác.

Theo Chỉ số CPPI (chỉ số hoạt động cảng container) được Ngân hàng Thế giới World Bank và Hãng tin Tài chính S&P Global Market Intelligence công bố cho 405 cảng container toàn cầu trong năm 2023, cụm cảng Cái Mép (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) xếp hạng thứ 7 CPPI (theo cách tính cho 5 kích cỡ tàu) và xếp thứ 8 (theo cách tính kỹ thuật), vươn lên 5 bậc so với năm 2023 (xếp loại thứ 12) và được xếp hạng cao hơn nhiều cảng trung chuyển lớn của thế giới.

Cái Mép cũng là cảng xếp thứ 8 trong bảng xếp hạng về sản lượng hàng hóa thông qua (hơn 4 triệu Teu mỗi năm).

Từ Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, làn sóng chuyển đổi xanh lan tỏa mạnh mẽ trong lĩnh vực giao thông vận tải.

Các hãng taxi truyền thống từng bước chuyển đổi sang xe điện, thị phần taxi xanh ngày càng được mở rộng trên thị trường, được người dân đón nhận; mạng lưới giao thông công cộng ở các thành phố lớn có nhiều hơn phương tiện sử dụng nhiên liệu sạch (điện, LNG).

Cảng biển Việt Nam lần đầu đón tàu chạy bằng nhiên liệu sạch. Sau chuyến cập cảng Tân Vũ (Cảng Hải Phòng) của tàu 31.000 DWT thành công vào cuối tháng 10, hãng tàu CMA CGM đã quyết định đưa vào khai thác tuyến dịch vụ với tàu chạy bằng LNG để giảm thiểu carbon.

Xanh hóa phương tiện, hạ tầng đang được đẩy mạnh từ đường bộ, đường thủy, đường biển, đường sắt, hàng không.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngành GTVT đã triển khai hàng loạt giải pháp, trong đó, thể chế hóa và triển khai đồng bộ hạ tầng trạm sạc, tạo thuận lợi cho người dân sử dụng xe điện.

Thống kê từ Cục Đăng kiểm Việt Nam, nếu năm 2020, cả nước chỉ có 26 ô tô điện được đăng kiểm lần đầu, đưa vào sử dụng thì năm 2024, số ô tô điện được đăng kiểm lần đầu, đưa vào sử dụng đạt 66.496 xe, gấp 2.557 lần so với năm 2020.

Tính đến nay, cả nước có tổng số 101.010 ô tô điện được đưa vào sử dụng. Đề án phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM đến năm 2035 cũng là một trong những bước đi chiến lược, tạo tiền đề phát triển đô thị theo hướng xanh, thông minh, gắn kết với giao thông công cộng (TOD).

ẢNH: HUỲNH NHƯ – TẠ HẢI – TƯ DOÃN

TRÌNH BÀY: NGUYỄN TƯỜNG