Cú bứt phá ngoạn mục của ‘vua trái cây’, rau quả Việt thần tốc lên kỷ lục

5 năm chuẩn bị, tăng tốc tới đỉnh lịch sử

“Đều đặn mỗi tháng doanh nghiệp xuất khẩu khoảng 320 tấn sầu riêng, gần 500 tấn dừa. Ngoài ra, mỗi tuần xuất khẩu khoảng 3-4 container nhãn (khoảng 16 tấn/container), 7-9 container thanh long”, Tổng giám đốc Vina T&T Group Nguyễn Đình Tùng nói về đơn hàng xuất khẩu dịp đầu năm 2025 của doanh nghiệp.

Theo ông, các doanh nghiệp Việt đã đón đầu được cơn sốt sầu riêng tại thị trường Trung Quốc, khai thác được những mặt hàng thế mạnh như dừa, nhãn, bưởi, xoài… để xuất khẩu sang nhiều thị trường. Vậy nên, đơn hàng luôn dồi dào, doanh thu tăng mạnh.

Vina T&T góp một phần trong dòng chảy đó và hưởng lợi từ những cái chung. Doanh thu của công ty trong năm 2024 đạt khoảng 2.000 tỷ đồng, tăng mạnh 30% so với năm trước đó. 

Theo thống kê từ Tổng cục Hải quan, sau kỷ lục 3,81 tỷ USD của năm 2018, kim ngạch xuất khẩu rau quả gần như đi ngang, thậm chí còn sụt giảm khá mạnh, chỉ đạt 3,26 tỷ USD vào năm 2020 và 3,36 tỷ USD vào năm 2022.

Nhưng đến năm 2023, xuất khẩu rau quả của nước ta bùng nổ, thu về 5,7 tỷ USD, vượt xa con số 3,36 tỷ USD của năm 2022 và xô đổ kỷ lục 3,81 tỷ USD năm 2018. 

Năm vừa qua, ngành hàng rau quả tiếp tục thắng đậm, kim ngạch vọt lên 7,15 tỷ USD – mức cao nhất trong lịch sử, gấp gần 2 lần kim ngạch xuất khẩu năm 2018.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết, rau quả là mặt hàng thế mạnh của chúng ta, có mặt trên hơn 60 thị trường. Nhiều sản phẩm chủ lực như xoài, chuối, sầu riêng… đang đứng thứ hai về xuất khẩu sang Trung Quốc – thị trường tiêu thụ rau quả lớn nhất thế giới.

Thị phần của rau quả Việt Nam tiếp tục tăng mạnh ở các thị trường. Đơn cử, từ vị trí thứ 3, rau quả Việt đã vươn lên vị trí thứ 2 ở Trung Quốc; ở Mỹ ghi nhận mức tăng trưởng hơn 30%; Thái Lan tăng hơn 80%…

Ngành rau quả tăng tốc và liên tiếp phá đỉnh lịch sử, theo Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, đó là thành quả của việc mở cửa thị trường xuất khẩu.

Còn nhớ thời điểm trước năm 2018, rau quả trở thành “ngôi sao sáng” của ngành nông nghiệp, kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng mạnh qua các năm. Tuy nhiên, khi đó các sản phẩm rau quả chủ yếu đi đường tiểu ngạch, còn doanh nghiệp thì vẫn thường xuyên “buôn chuyến”.

Thế nên, khi các thị trường bắt đầu nâng chuẩn chất lượng, tăng hàng rào kỹ thuật, đặc biệt là Trung Quốc siết nhập tiểu ngạch… khiến xuất khẩu rau quả của nước ta chững lại, hàng hóa nhiều thời điểm bị ùn ứ. 

Những năm gần đây, các bộ, ngành nỗ lực mở cửa thị trường xuất khẩu cho sản phẩm rau quả Việt như: sầu riêng, chanh leo, dừa, bưởi, chuối… Bởi, khi thị trường được khơi thông không chỉ thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh, đầu ra của các sản phẩm rau quả cũng được ổn định mà còn xoá dần tình trạng “được mùa rớt giá”.

Tiêu biểu như sầu riêng Việt Nam từng có thời kỳ là loại quả giá rẻ, phải kêu gọi “giải cứu”. Tuy nhiên, kể từ giữa năm 2022, nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc được ký kết, xuất khẩu tăng phi mã, nhanh chóng trở thành “trái cây tỷ đô” của nước ta. 

Năm 2024, xuất khẩu sầu riêng thu về gần 3,3 tỷ USD, tăng hơn 1 tỷ USD so với năm 2023. Sầu riêng chiếm gần 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành rau quả, đồng thời thiết lập kỷ lục lịch sử mới. 

Đáng chú ý, giá sầu riêng luôn neo ở mức cao giúp người nông dân thu về khoản lợi nhuận trên dưới 1 tỷ đồng/ha. Có những hộ dân chỉ một vụ thu hoạch đã lãi tới 50 tỷ đồng, trở thành tỷ phú trên vườn đồi.

Cùng với mở cửa thị trường xuất khẩu, việc cấp mã số vùng trồng, xây dựng vùng nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm có đóng góp quan trọng giúp ngành rau quả xuất khẩu thu về 7,15 tỷ USD.

Nhắm tới mục tiêu 10 tỷ USD

Theo Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực mà Bộ NN-PTNT ban hành vào năm 2022, kim ngạch xuất khẩu rau quả đặt mục tiêu đạt 5 tỷ USD vào năm 2025, đến 2030 phấn đấu thu về 6,5 tỷ USD.

Song, với đà bứt phá mạnh, giá trị xuất khẩu của ngành hàng này trong năm 2024 đã vượt xa con số mục tiêu 6,5 tỷ USD của đề án. 

Hiện, thế mạnh này của Việt Nam nhắm đến mục tiêu 8 tỷ USD trong năm 2025 và đạt 10 tỷ USD trong tương lai gần.

Theo ông Nguyễn Khắc Tiến – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Ameii Việt Nam – 2023 là năm “khởi động” với xuất khẩu rau quả Việt Nam. Bởi nước ta còn tiềm năng với nhiều sản phẩm đang chờ được mở cửa thị trường xuất khẩu.

Tuy nhiên, để rau quả Việt tiếp tục tiến sâu vào các thị trường, ông Tiến lưu ý cần hoàn thiện khâu quản lý quy trình sản xuất. Đặc biệt, trong chuỗi liên kết, nông dân phải thay đổi tư duy và tuân thủ quy trình sản xuất nghiêm ngặt mà các doanh nghiệp xuất khẩu yêu cầu.

Việt Nam đang sở hữu và khai thác 1,2 triệu ha trồng các loại trái cây với sản lượng hàng năm trên 12 triệu tấn quả. Các sản phẩm đặc trưng nổi tiếng như sầu riêng, chuối, mít, bưởi, vải thiều, xoài, thanh long… có sức cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế. 

Dù vậy, các doanh nghiệp mới khai thác mạnh ở phân khúc hàng tươi để xuất khẩu, sản phẩm chế biến chỉ chiếm tỷ trọng chưa đến 14% (khoảng 1 tỷ USD) trong tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành hàng này.

Trong khi, với xu hướng tiêu dùng hiện đại, nhu cầu trái cây chế biến (nước ép, sấy khô, đông lạnh) ngày càng tăng, tiện lợi phục vụ cuộc sống và làm việc ở các đô thị đông dân, đặc biệt tại các thị trường châu Âu, Bắc Mỹ, Đông Bắc Á… Cùng với đó, thị trường sản phẩm hữu cơ toàn cầu dự kiến đạt hơn 300 tỷ USD vào năm 2030 do nhu cầu bảo vệ sức khỏe, kéo dài tuổi thọ ngày càng được quan tâm hơn.  

Chuyên gia cho rằng, đây là những “miếng bánh ngon” mà ngành rau quả Việt có thể khai thác trong thời gian tới để duy trì đà tăng trong xuất khẩu.

Bài sau: Chi phối nguồn cung toàn cầu, cà phê Việt ‘đổi đời’ nhờ giá đắt nhất thế giới

Thần tốc tiến lên đỉnh lịch sử, chỉ 1 tháng bán rau quả ‘ôm’ về gần 1,2 tỷ USDXuất khẩu rau quả vẫn tiếp đà tăng trưởng, thần tốc tiến lên đỉnh lịch sử khi “ôm” về gần 1,2 tỷ USD chỉ trong 1 tháng. Kim ngạch xuất khẩu thế mạnh này trong 9 tháng đạt gần 5,9 tỷ USD, xô đổ kỷ lục lịch sử 5,6 tỷ USD của cả năm 2023.