Thức đón giao thừa

Không hiểu sao tôi cảm nhận vậy. Chị Hai ra bộ thông thạo, cắt nghĩa: bởi tới giao thừa cũng có nghĩa… tới Tết! Lí do mới nghe coi bộ rõ ràng. Vậy nhưng, chính cái quá rõ ràng kia lại hàm chứa yếu tố… không rõ ràng. Sao cứ phải giao thừa mới tới Tết? Chiều ba mươi tháng chạp chúng tôi đã được ăn cỗ cúng tất niên; đường thôn ngõ xóm đâu đâu cũng giăng mắc cờ hoa; máy hát nhà nhà rộn rã mở nhạc xuân: Tết Tết Tết đến rồi, Tết đến trong tim mọi người…. Không gian ấy rõ ràng Tết đứt đuôi, đâu cần chờ tới lúc giao thừa? Tóm lại, chẳng biết lí do đích thực là gì; nhưng – tự thâm tâm – chúng tôi luôn mặc định giao thừa là cái gì đấy rất… đặc biệt, thiêng liêng; nên – muốn cái Tết trọn vẹn thì – bằng mọi giá phải thức đón giao thừa cho được!

Kết quả năm nào đêm ba mươi, trước khi đi ngủ, đều dặn đi dặn lại mẹ: “Giao thừa nhớ kêu con dậy!” Tôi vốn đứa mê ngủ, tối quen ngủ sớm. Nhưng ấy là ngày thường chứ ba mươi Tết phải khác. Năm giao thừa một lần chớ mấy, ngủ sớm sao đành! Nhớ năm đầu tiên biết đến giao thừa, mới mon men dặn giao thừa đánh thức đã bị mẹ nạt: “Con nít con nôi, ngủ sớm cho mau lớn, giao thừa giao thung cái gì!” Tôi phụng phịu: “Hông, con muốn đón giao thừa! Mẹ hông kêu con tự thức”…

Nói làm thiệt, đêm ba mươi tôi ráng kiếm chuyện bày ra chơi đợi giao thừa cho được. Chơi chán mà nhìn lại đồng hồ giao thừa còn… thăm thẳm mù xa! Thấy thằng bé cứ ngồi gà gật mẹ thương hại, “nhượng bộ”: “Thôi, đi ngủ đi, giao thừa mẹ gọi!” Mừng quá tôi vâng một tiếng rõ lớn phi thẳng vô giường, lăn ra “bất tỉnh nhân sự”. Ngủ mê man; tới lúc mở mắt trời đã… sáng bạch! Khóc mếu đi tìm mẹ bắt đền. Mẹ kêu: “Mẹ gọi mấy lần mà con ngủ mê, đâu có chịu dậy?” Ức nhưng đành thua do biết mẹ nói thật. Rút kinh nghiệm, những năm sau tôi dặn: “Hễ giao thừa kêu con không dậy mẹ cứ… véo thật đau cho con!” Mẹ nghe; vừa gật vừa cười nhưng không nỡ véo. Mẹ chọn đánh thức tôi bằng cách… cù vào hông. Hiệu quả ngay tức thì bởi tôi rất sợ nhột!

Thời ấy quê chưa có điện. Đêm giao thừa cũng chỉ chong đèn nhưng là cây đèn “gia bảo” to đùng ngày thường cất kĩ trong tủ. Chiều ba mươi, ba thận trọng bê đèn ra lau chùi cẩn thận từ thân đến bóng, rót đầy dầu vô bầu. Cây đèn “khủng” được ba mang đặt giữa bàn thờ chính, sập tối thắp lên tỏa ánh sáng rực cả ngôi nhà thường lệ đêm đêm vẫn lù mù. Chị em ngồi ghế nhìn má sắp bánh, nhìn ba loay hoay chỉnh sửa bàn thờ, đặt bánh trái, thắp hương, nhìn bóng cả nhà in lên vách, cử động lại qua cứ như đang xem… chiếu bóng.

Ngoài trời tối thui, lạnh buốt, trái ngược với trong nhà sức nóng của đèn tỏa ấm sực, sáng trưng. Khói hương trầm ba đốt bay lên ngan ngát, quyện vòng vèo qua từng chi tiết lung linh mờ tỏ trên gian thờ trước khi nhẹ nhàng bay tuôn ra cửa. Khói như sợi dây mong manh nối liền hai thế giới, nối ngôi nhà ấm cúng với trời đất (cũng lặng lẽ, trang nghiêm) thời khắc giao thừa. Mấy chị em kiên nhẫn ngồi chờ. Thi thoảng sốt ruột, đứa này huých nhẹ đứa kia thì thầm, không dám nói to. Mãi rồi cũng tới lúc tàn hương để ba vái tạ, xong bưng đĩa bánh trên bàn thờ xuống. Kì cục; vẫn là bánh mứt đó nhưng sao ăn lúc giao thừa luôn… ngon hơn lúc khác? Sà vào, thi nhau lượm như sợ bị tranh mất, loáng cái sạch trơn. Con Út mắt nhắm mắt mở bập phải miếng mứt gừng cay đỏ bừng mày mặt. Ấy vậy mà chỉ hít hà, không khóc…

Chúng tôi lớn lên, rời tổ ấm bay đi, không còn những giao thừa quấn quýt bên nhau như thời nhỏ. Tới lượt tôi làm cha, đêm giao thừa cũng phải lo cúng kiếng. Khác cái; con tôi giờ nói “đón giao thừa” không đứa nào còn háo hức. Chợt nhận ra – đã từ lâu – chỉ còn tôi đêm trừ tịch lặng lẽ đốt nén hương trên bàn thờ tiên tổ một mình ngồi đón giao thừa…

Y Nguyên