(CLO) Cúng Giao thừa (đêm 30 Tết) là một trong những nghi thức không thể thiếu vào mỗi dịp “Tết đến Xuân về” của người Việt Nam. Vậy tục lệ này mang ý nghĩa như thế nào trong tín ngưỡng dân gian ta.
Lễ cúng Giao thừa, hay còn gọi là Trừ tịch – tức lễ để trừ khử ma quỷ, điềm xấu hay xui xẻo. Lễ Trừ tịch được cử hành vào giờ tý – từ 23h00 đến 1h00 sáng, khoảnh khắc một giờ của năm cũ và một giờ của năm mới. Nên còn có tên gọi là lễ cúng Giao thừa mà chúng ta vẫn thường nghe.
Ý nghĩa của lễ này là đem bỏ hết đi những điều xấu, không may mắn của năm cũ sắp qua để đón chào những điều tốt đẹp của năm mới sắp đến. Bên cạnh việc cúng Giao thừa trong nhà, người Việt thường bày mâm cỗ để cúng Giao thừa ngoài trời.
Gợi ý mâm cỗ cúng Giao thừa Tết Ất Tỵ 2025. Ảnh: Hải An
Theo phong tục cổ truyền của người dân Việt Nam, Giao thừa được tổ chức để đón các vị Thiên binh (gồm 12 vị Hành khiển). Đây là 12 Phán quan nhà trời tượng trưng cho 12 con giáp cùng nhau luân phiên trông coi việc dưới hạ giới.
Mỗi năm sẽ có một vị Hành khiển cai quản hạ giới, năm kế tiếp tới lượt vị quan tượng trưng của con giáp liền sau. Hết chu kỳ 12 con giáp, lại quay về vị quan đầu tiên của năm con Tý. Vào thời điểm chuyển giao sang năm mới, vị quan cũ sẽ bàn giao công việc cho vị quan mới tiếp nhận.
Theo quan niệm dân gian, vào phút Giao thừa, đoàn quân của các quan đi ngang trời, không trung tấp nập, vội vã (nhưng mắt trần ta không nhìn thấy được), thậm chí có quan quân còn chưa kịp ăn uống gì. Những phút ấy, các gia đình đưa xôi gà, bánh trái, hoa quả, toàn đồ ăn nguội ra ngoài trời cúng, với lòng thành tiễn đưa người nhà trời đã cai quản mình năm cũ và đón người nhà trời mới xuống làm nhiệm vụ cai quản hạ giới năm tới.
Vì việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn trương nên các vị không thể vào trong nhà mà chỉ có thể dừng vài giây ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành của chủ nhà.
Thông thường, lễ cúng Giao thừa ngoài trời gồm: Ngũ quả, hương, hoa, đèn nến, trầu cau, muối gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón mũ thần linh, mâm lễ mặn với thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng… nếu là Phật tử có thể cúng mâm lễ chay. Tất cả được bày lên bàn trang trọng đặt ở trước cửa nhà. Mâm lễ cúng Giao thừa được chuẩn bị chu đáo, trang trọng với lòng thành kính.
Gợi ý mâm cúng Giao thừa trong nhà và ngoài trời gồm:
Mâm cúng ngoài trời
Mâm cúng quan thần sẽ được đặt ở ngoài trời, nhằm tiễn người nhà trời đã cai quản hạ giới và đón vị mới xuống tiếp tục công việc này. Theo dân gian, gia chủ cần thực hiện việc cúng bái bên ngoài trời trước khi làm lễ cúng Giao thừa trong nhà.
Mâm cỗ cúng giao thừa truyền thống gồm có các lễ vật: Thủ lợn hoặc gà luộc, xôi, bánh chưng, trầu cau, hoa, quả, gạo, muối, nước, rượu và vàng mã. Trên hương án có bình hương, hai ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến.
Mâm cúng Giao thừa ngoài trời. Ảnh: sưu tầm
Cúng Giao thừa ngoài trời, mâm lễ vật có thể làm cỗ chay hoặc cỗ mặn tùy theo điều kiện gia đình. Mâm cúng Giao thừa ngoài trời không cần quá cầu kì như mâm cúng trong nhà nhưng phải chuẩn bị tươm tất, sạch sẽ, gọn gàng.
Vào đúng giờ Tý (23h – 1h), các gia đình đặt mâm cúng trước cửa nhà. Nếu sống ở chung cư, gia chủ có thể đặt mâm cúng ở ban công hoặc tại sảnh lớn của tòa nhà đang ở.
Sau khi đặt ngay ngắn mâm cúng, gia chủ tiến hành nghi thức cúng tiễn đưa thần cũ, đón thần mới, hy vọng về một năm mới an khang, thịnh vượng.
Mâm cúng trong nhà
Mâm cúng Giao thừa trong nhà cũng bao gồm những lễ vật như mâm cúng ngoài trời. Ngoài ra, gia chủ còn cần có thêm mâm ngũ quả, trầu cau, tiền vàng, bánh kẹo, mứt tết. Mâm cỗ mặn sẽ đặt dưới bàn thờ hoặc ở bàn khác, không bày lên bàn thờ.
Mâm cỗ mặn thường có các món ăn truyền thống ngày Tết như gà luộc, bánh chưng, giò lụa, xôi đỗ, chè đỗ, thịt lợn luộc, canh miến… Trong khi đó, mâm cỗ chay có bánh kẹo, mứt tết, các món rau luộc, xôi chè.
Những lễ vật trên mâm cúng giao thừa trong nhà. Ảnh: Dantri
Tùy thuộc gia đình, văn hóa địa phương, vùng miền, các món bày trong mâm cỗ sẽ có sự khác nhau. Nhưng cần đảm bảo mâm cỗ chỉn chu, sạch sẽ để thể hiện lòng thành kính.
Sau khi bày lễ, đặt xong mâm cúng, người lớn tuổi nhất trong gia đình ăn mặc chỉnh tề, thực hiện đốt đèn nến, thắp hương và thành kính lễ Giao thừa trong nhà, khấn thần linh và mời tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu.
Lễ cúng Giao thừa cần hoàn thành trước 1h ngày mùng 1 Tết (tức 29/1 Dương lịch). Các gia đình nên có sự chuẩn bị kĩ lưỡng để lễ cúng diễn ra đúng giờ, đúng nghi thức, cùng hướng đến một năm mới 2025 Ất Tỵ nhiều phúc lộc, bình an.
PV
Nguồn: https://www.congluan.vn/le-cung-giao-thua-dem-30-tet-mang-y-nghia-nhu-the-nao-post332276.html
