Đưa giáo dục và đào tạo Việt Nam theo kịp các nước phát triển càng sớm càng tốt

Chiều 2/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đổi mới giáo dục và đào tạo, chủ trì phiên họp của Ủy ban về định hướng, giải pháp thực hiện đổi mới giáo dục và đào tạo theo Kết luận số 91-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Cùng dự có Phó Thủ tướng Lê Thành Long, Phó Chủ tịch Ủy ban; nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam; Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn; Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt; Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh; lãnh đạo các bộ, ngành, thành viên Ủy ban.

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngày 12/8/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận 91 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29 của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Để triển khai Kết luận 91, Chính phủ đã giao Bộ Giáo dục và Đào tạo tham mưu Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Kết luận 91.

Thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các địa phương xây dựng dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ.

Dự thảo Chương trình hành động xác định các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai để tiếp tục thực hiện nghiêm túc các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29 và Kết luận 91 của Bộ Chính trị và cụ thể hóa phân công đến từng bộ, ngành, cơ quan có liên quan và các địa phương.

Các ý kiến tại phiên họp ghi nhận sự nỗ lực cố gắng và trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong việc xây dựng Chương trình hành động của Chính phủ; đánh giá nội dung dự thảo Chương trình hành động cơ bản bám sát quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Kết luận 91 của Bộ Chính trị, nhất là chủ trương mới về giáo dục liên quan chế độ, chính sách đối với đội ngũ nhà giáo, nguồn lực đầu tư cho giáo dục, các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục.

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao các báo cáo, ý kiến tại phiên họp, giao Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp thu các ý kiến, hoàn thiện dự thảo Chương trình hành động, trình Chính phủ ban hành trong nửa đầu tháng 11/2024.

Thủ tướng nêu rõ, Đảng và nhà nước luôn quan tâm, khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, đổi mới giáo dục và đào tạo là nhiệm vụ trọng tâm. Những năm qua, sự nghiệp giáo dục-đào tạo của nước ta đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Chúng ta cần tiếp tuc thực hiện tốt chủ trương này, nhất là trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Muốn vậy, phải quán triệt, thấm nhuần các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo trong Nghị quyết 29 và Kết luận 91; phải lấy con người là trung tâm, chủ thể, là mục tiêu, động lực, nguồn lực cho sự phát triển; không hy sinh tiến bộ, công bằng và an sinh xã hội để chạy theo tăng trưởng đơn thuần.

Cho biết nội hàm đổi mới căn bản, giáo dục toàn diện giáo dục và đào tạo đã được các nghị quyết, kết luận xác định rõ, Thủ tướng nhấn mạnh 5 yếu tố mang tính phương châm về: Thời gian, trí tuệ, khát vọng, tự lực và hội nhập.

Về thời gian, thời gian là vàng, nếu chậm về thời gian là lạc hậu, bị bỏ lại phía sau, do đó các chính sách phải nhanh, khả thi, kịp thời, hiệu quả.

Về yếu tố trí tuệ, Thủ tướng chỉ rõ, phát triển phải dựa vào giáo dục-đào tạo và đổi mới sáng tạo.

Về khát vọng, phải có đột phá để đưa nền giáo dục và đào tạo nước ta theo kịp, ngang tầm các nước phát triển càng sớm càng tốt. Chúng ta đã xác định các mục tiêu phát triển tới năm 2030, 2045, nhưng giáo dục-đào tạo là quốc sách hàng đầu thì mục tiêu giáo dục và đào tạo phải đi sớm hơn.

Cùng với đó, phát huy tự lực, tự cường, tự tin, tự chủ, tự hào dân tộc, lấy nguồn lực bên trong là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, nguồn lực bên ngoài là quan trọng và đột phá.

Về hội nhập, chúng ta phải đi đúng xu hướng thời đại, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại trong phát triển giáo dục và đào tạo.

Thủ tướng đặc biệt lưu ý 3 nội dung trong dự thảo Chương trình hành động.

Một là, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương, các cơ sở giáo dục-đào tạo để có không gian sáng tạo; nâng cao tính tự chủ của các địa phương với tinh thần địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.

Hai là, nâng cao chất lượng học và dạy, tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, việc dạy học phù hợp lứa tuổi học sinh, tạo động lực, truyền cảm hứng cho học sinh, lấy học sinh làm trung tâm, thầy cô giáo là động lực.

Ba là, xây dựng cơ chế đẩy mạnh hình thành một xã hội học tập và học tập suốt đời.

Để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ dự thảo Chương trình hành động, Thủ tướng yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục rà soát kỹ lưỡng về bố cục, nội dung, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của các bộ, cơ quan chủ trì thực hiện các nhiệm vụ; bám sát chủ trương của Đảng tại Nghị quyết Đại hội XIII và cụ thể hóa đầy đủ, toàn diện các nhiệm vụ của Kết luận số 91 trong dự thảo Chương trình hành động, với nội dung ngắn gọn, rõ ràng, thể hiện được quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, “làm việc nào dứt điểm việc đó, làm việc nào ra việc đó”, “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm”, dễ đôn đốc, dễ kiểm tra, đánh giá.

Trong đó, cần lưu ý các nội dung liên quan đến rà soát quy hoạch mạng lưới, chất lượng đội ngũ nhà giáo, nhất là giáo viên mầm non, tiểu học; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong các bộ môn khoa học cơ bản, các lĩnh vực truyền thống và các ngành kinh tế mới nổi (chip bán dẫn, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức…); nguồn lực đầu tư cho giáo dục, bảo đảm ngân sách Nhà nước chi cho giáo dục, đào tạo tối thiểu 20% tổng chi ngân sách Nhà nước; từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2, đồng thời đào tạo ngoại ngữ khác theo nhu cầu.

Đối với các vấn đề xin ý kiến của Ủy ban Quốc gia, Thủ tướng đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu dự họp, cụ thể hóa chủ trương của Bộ Chính trị thành các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể.

Trong đó, lưu ý một số nội dung, Thủ tướng yêu cầu chậm nhất trong trong quý I/2025, hoàn thành xây dựng Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn đến 2030, tầm nhìn đến 2045.

Thứ hai, về việc thống nhất quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo, bảo đảm sự đồng bộ, liên thông từ giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp đến giáo dục đại học, Thủ tướng giao Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội rà soát, đánh giá tổng thể thực trạng, những bất cập, khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân của những khó khăn vướng mắc, bài học kinh nghiệm, lựa chọn phương án tốt, đề xuất, kiến nghị giải pháp cụ thể với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Thứ ba, về nâng cao chất lượng nhân lực, quản lý viên chức ngành giáo dục, Thủ tướng giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo rà soát, đề xuất về biên chế ngành giáo dục và nghiên cứu rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định về quản lý biên chế, tiêu chuẩn viên chức. Chú ý bảo đảm đủ phòng học theo hướng tăng quy mô của các trường, xây dựng các trường theo mô hình liên cấp, giảm điểm trường, phù hợp thực tế, điều kiện hoàn cảnh đất nước và từng nơi.

Thứ tư, về nguồn lực, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài chính nghiên cứu, tổng kết các mô hình tốt, cách làm hay để xây dựng chính sách huy động nguồn lực, lấy nguồn lực Nhà nước là vốn mồi, phát huy vai trò dẫn dắt, kích hoạt các nguồn lực xã hội, với tinh thần “nguồn lực bắt nguồn tư tư duy, động lực bắt nguồn từ sự đổi mới, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân và doanh nghiệp”.

Thứ năm, Thủ tướng giao Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì nghiên cứu, xây dựng đề án xây dựng cơ chế, chính sách đột phá để thu hút, sử dụng chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài về giảng dạy, nghiên cứu và làm việc ở các cơ sở giáo dục Việt Nam.

Thứ sáu, về các thiết chế trong xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời, Thủ tướng nêu rõ, phải có cơ chế, chính sách khuyến khích, tất cả mọi người phải bình đẳng tiếp cận vấn đề này.