Trang chủNewsThế giớiQuyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, nhiệm kỳ tổng thống có thời hạn 4 năm. Ứng cử viên Tổng thống phải thoả mãn những tiêu chuẩn bắt buộc do Hiến pháp nước này quy định như không dưới 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân nước này.

Phòng làm việc của Tổng thống bên trong Nhà Trắng
Phòng làm việc của Tổng thống Mỹ bên trong Nhà Trắng.

Kể từ năm 1778, bầu cử Tổng thống Mỹ được diễn ra 4 năm một lần vào ngày thứ Ba ngay sau ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 11. Cuộc đua vào Nhà Trắng năm nay diễn ra vào thứ Ba, 5/11, giữa ứng viên đảng Cộng hoà, cựu Tổng thống Donald Trump và ứng viên đảng Dân chủ, đương kim Phó Tổng thống Kamala Harris.

Theo Hiến pháp Mỹ, nhiệm kỳ tổng thống có thời hạn 4 năm, Hạ nghị sĩ nhiệm kỳ 2 năm, Thượng nghị sĩ nhiệm kỳ 6 năm. Ứng cử viên Tổng thống Mỹ phải thoả mãn những tiêu chuẩn bắt buộc do Hiến pháp Mỹ quy định như không dưới 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, và được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.

Giới hạn nhiệm kỳ

Sau khi thắng cử trong cuộc bầu cử tháng 11, theo Hiến pháp Mỹ quy định, Tổng thống mới đắc cử sẽ nhậm chức vào trưa ngày 20/1 của năm sau đó. Đây cũng là thời điểm chấm dứt nhiệm kỳ của Tổng thống cũ. Lễ nhậm chức Tổng thống được tiến hành tại Nhà Trắng ở thủ đô Washington.

Mỗi nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ kéo dài 4 năm, và theo điều bổ sung sửa đổi Hiến pháp được thông qua ngày 27/2/1951, mỗi Tổng thống chỉ có thể được tại nhiệm không quá hai nhiệm kỳ. Nếu một người đã đảm đương chức vụ Tổng thống hoặc quyền Tổng thống quá hai năm trong nhiệm kỳ mà người khác đã đắc cử Tổng thống, thì sẽ chỉ được bầu vào chức vụ Tổng thống không hơn một nhiệm kỳ.

Trên thực tế trước khi có quy định này, trong lịch sử Mỹ chỉ có một người đắc cử Tổng thống ba nhiệm kỳ liền là Franklin Roosevelt làm tổng thống 12 năm liên tiếp (từ 1933-1945); 5 người đã đắc cử hai nhiệm kỳ là Dwight D.Eisenhower (1952-1959), Richard Nixon (1969-1975), Ronald Reagan (1980-1987), Bill Clinton (1992-2001), George W.Bush (2001-2008) và Barack Obama (2008-2016).

Trong trường hợp Tổng thống không thể đảm đương được nhiệm vụ (từ chức, mất khả năng điều hành, qua đời), Quốc hội sẽ trao quyền cho Phó Tổng thống. Nếu cả Tổng thống và Phó Tổng thống đều rơi vào trường hợp trên thì theo Hiến pháp Mỹ, Quốc hội có quyền quyết định điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Gần đây nhất, Đạo luật Kế vị tổng thống có hiệu lực năm 1974 nêu rõ Chủ tịch Hạ viện sẽ là người đứng thứ hai trong danh sách kế vị (sau Phó Tổng thống), tiếp đến là Chủ tịch Thượng viện (tạm quyền), sau đó đến các thành viên nội các-bắt đầu từ Ngoại trưởng.

Trong nhiệm kỳ của mình, Tổng thống có thể bị Quốc hội bãi nhiệm theo một tiến trình phức tạp. Để có thể bãi nhiệm Tổng thống, Hạ viện phải ra Nghị quyết khởi tố và cử một số nghị sĩ đại diện, với tư cách bên nguyên trong phiên toà xét xử do Thượng viện tổ chức. Chánh án Toà án tối cao sẽ chủ trì phiên toà này. Quyết định phế truất Tổng thống phải được ít nhất 2/3 số Thượng nghị sĩ ủng hộ.

Quyền lực lớn đến đâu?

Theo Hiến pháp Mỹ, Tổng thống phải đảm nhiệm hai chức năng: vừa là người đứng đầu Nhà nước (giống như Vua hay Tổng thống của nhiều nước khác), vừa đứng đầu ngành hành pháp (giống như Thủ tướng của các nước khác).

Với tư cách là người đứng đầu Nhà nước, Tổng thống Mỹ đại diện cho nước Mỹ ở cả trong lẫn ngoài nước. Với tư cách này, Tổng thống phải thực hiện hàng loạt nhiệm vụ lễ tân, như tiếp nhận thư ủy nhiệm của đại sứ các nước khác, chủ trì các bữa tiệc khánh tiết, khai mạc một số hoạt động văn hoá nghệ thuật và thể thao quan trọng. Tổng thống ký lệnh ban hành các đạo luật đã được Quốc hội thông qua, ký kết các hiệp định với nước ngoài và bổ nhiệm các quan chức cao cấp trong chính quyền liên bang. Tổng thống cũng có quyền triệu tập phiên họp bất thường của bất cứ viện nào, hoặc của cả hai viện Quốc hội.

Trong vai trò là người đứng đầu ngành hành pháp, Tổng thống có nhiệm vụ ký kết các hiệp định; bổ nhiệm Đại sứ, Bộ trưởng, cố vấn, Thẩm phán Toà án Tối cao và các quan chức cao cấp khác của chính quyền liên bang. Tổng thống cũng phải thông báo về tình hình liên bang cho hai viện Quốc hội; kiến nghị một số dự luật, đề ra các điều lệ, quy định và chỉ thị có hiệu lực giống như luật của các cơ quan Liên bang mà không cần phải thông qua Quốc hội.

Về mặt lập pháp, Tổng thống có quyền phủ quyết (veto) bất cứ đạo luật nào từ Quốc hội, trừ khi có hơn 2/3 số nghị sĩ trong mỗi viện bác bỏ phủ quyết.

Bên cạnh quyền phủ quyết dự luật, Tổng thống còn có trách nhiệm kiến nghị về một số dự luật để Quốc hội xem xét thông qua. Kiến nghị về dự luật của Tổng thống thường được thể hiện trong Thông điệp liên bang đầu năm, trong dự thảo ngân sách và trong những kiến nghị cụ thể.

Hầu hết những kiến nghị này của Tổng thống cũng chính là đòi hỏi của ngành hành pháp đối với ngành lập pháp. Những kiến nghị này có thể trở thành luật hay không phụ thuộc rất nhiều vào khả năng chính trị của Tổng thống và ưu thế tương đối của đảng của Tổng thống trong Quốc hội.

Về mặt tư pháp, Tổng thống có quyền bổ nhiệm các thẩm phán liên bang, kể cả các thẩm phán trong các Toà án tối cao, nhưng phải được Thượng viện chấp thuận. Tổng thống cũng có thể bác bỏ bản án hoặc ân xá cho các phạm nhân phạm luật Liên bang.

Ngoài ra, Tổng thống Mỹ còn được coi là nhà lãnh đạo tượng trưng cho chính đảng của mình. Các chương trình, các sáng kiến mà Tổng thống đưa ra thường phản ánh quan điểm của đảng mà ông là thành viên.

Có thể nói, Tổng thống là trung tâm của nền chính trị Mỹ. Tổng thống có quyền lực rất lớn trong lĩnh vực đối ngoại và quân sự, nhưng thường không mạnh trong các quyết sách về đối nội vì còn phải tùy thuộc vào Quốc hội. Thông thường, Tổng thống chỉ đạt được những mục tiêu về chính sách đối nội khi ông thuyết phục được Quốc hội và các chính đảng rằng lợi ích của họ trong trường hợp này là tương đồng.

Để giám sát quyền lực của Tổng thống, Phó Tổng thống và các quan chức cao cấp khác trong chính phủ, Hiến pháp Mỹ quy định Hạ nghị viện là cơ quan có quyền luận tội những người này, còn Thượng nghị viện là cơ quan có quyền xét xử. Trong lịch sử nước Mỹ, đã có 3 Tổng thống bị luận tội, nhưng đều vượt qua được, đó là ông Andrew Johnson, Bill Clinton và Donald Trump. Trong khi đó, ông Richard Nixon vì vụ bê bối Watergate đã từ chức trước khi bị luận tội.

Rất khó bị phế truất

Tổng thống Mỹ là người duy nhất có toàn quyền về hành pháp ở nước Mỹ. Việc tập trung quyền lực vào tay một người đã cho phép Tổng thống hành động một cách tự do và có hiệu lực lớn.

Nhiệm kỳ của Tổng thống là 4 năm, không phụ thuộc vào tỷ lệ ủng hộ trong dư luận hay sự ủng hộ của đa số nghị sĩ trong Quốc hội. Điều này cho phép Tổng thống có thể đưa ra những quyết định nhất thời không hợp với lòng dân, mà không sợ bị mất chức.

Sự phân chia quyền lực tương đối trong thể chế “Tam quyền phân lập” đã cho phép Tổng thống có thể tự do hành động, mà không sợ bị cản trở quá nhiều, đặc biệt là bởi sự can thiệp của nghị viện.

Cơ chế bầu Tổng thống qua hệ thống phiếu đại cử tri đã làm cho Tổng thống luôn phải là ứng cử viên của một đảng chính trị lớn. Vai trò tăng lên của các chính đảng cũng đồng thời làm tăng vai trò của Tổng thống. Bởi vậy Tổng thống cũng được coi là nhà lãnh đạo của đảng mình.

Điều 2 Hiến pháp Mỹ dành “quyền hành pháp và tư lệnh quân đội” cho Tổng thống đã tạo điều kiện cho Tổng thống đưa ra rất nhiều quyết định quan trọng. Ví dụ như: Quyết định mua bang Louisiana của Tổng thống Jefferson; hàng loạt quyết định của Tổng thống Lincoln trong thời kỳ nội chiến; tuyên bố tình trạng khẩn cấp dẫn đến việc huy động quốc phòng và triển khai quân đội ra nước ngoài của Tổng thống Roosevelt; quyết định trưng thu các nhà máy luyện thép của Tổng thống Truman,… đã từng bước làm tăng dần quyền lực của Tổng thống Mỹ.





Nguồn: https://baoquocte.vn/bau-cu-my-2024-quyen-luc-va-gioi-han-cua-tong-thong-my-292191.html

Cùng chủ đề

Tổng thống Trump bị đe dọa trên TikTok, nghi phạm đã bị bắt

Giới chức thông báo một người đàn ông Mỹ đã bị bắt với cáo buộc nói trên TikTok rằng Tổng thống Donald Trump 'cần phải bị ám sát'. ...

Nga đáp trả tối hậu thư, nêu điều kiện chấm dứt xung đột Ukraine

(Dân trí) - Quan chức Nga cho rằng xung đột ở Ukraine không thể được giải quyết trong vòng 100 ngày, trừ khi Mỹ áp dụng cách tiếp cận thực tế hơn. Đầu tuần này, báo Wall Street Journal đưa tin Tổng thống Mỹ Donald Trump đã giao nhiệm vụ cho ông Keith Kellogg, đặc phái viên của tổng thống về Nga và Ukraine, chấm dứt xung đột Ukraine trong vòng 100 ngày.Phát biểu trước các phóng viên vào ngày...

Tổng thống Putin: Nga sẵn sàng đàm phán về Ukraine

(Dân trí) - Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố Nga vẫn sẵn sàng đàm phán để giải quyết xung đột Ukraine. "Chúng tôi luôn nói điều này, và tôi muốn nhắc lại, rằng chúng tôi luôn sẵn sàng cho các cuộc đàm phán về vấn đề Ukraine", Tổng thống Putin nói trong một cuộc phỏng vấn hôm 24/1, bình luận về một trong những tuyên bố gần đây của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc khởi động các...

Tổng thống Trump khẳng định sẽ tiếp tục liên lạc với ông Kim Jong Un

(CLO) Trong cuộc phỏng vấn phát sóng hôm 23/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định ông sẵn sàng duy trì liên lạc với ông Kim Jong Un. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Ấn Độ dẫn đầu về kế hoạch chi tiêu cho du lịch – doanh nghiệp không thể bỏ qua

Sự gia tăng đại diện châu Á trong cuộc đua “giàu có”, đặc biệt là Ấn Độ, đang thúc đẩy sự bùng nổ của du lịch nước ngoài và các doanh nghiệp du lịch cần hiểu rõ đặc điểm nhân khẩu học này.

Israel cáo buộc Hamas không tuân thủ thỏa thuận, Thủ tướng Netanyahu nêu điều kiện cho phép người dân Palestine trở lại miền Bắc...

Ngày 25/1, Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) cáo buộc phong trào Hồi giáo Hamas tại Dải Gaza đã không tuân thủ các điều khoản cam kết trong lệnh ngừng bắn, theo đó, các con tin dân sự cần phải được thả tự do trước.

Những mẫu điện thoại chụp ảnh đẹp, giá rẻ dịp Xuân Ất Tỵ 2025

Có rất nhiều mẫu điện thoại hợp túi tiền nhưng có khả năng chụp ảnh tốt giúp người dùng sở hữu những bức ảnh đẹp trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 sắp tới.

Thí điểm thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam

Thị trường carbon tại Việt Nam sẽ được triển khai thí điểm từ năm 2025 đến hết năm 2028 và giai đoạn vận hành chính thức từ năm 2029.

Lực lượng Houthi ở Yemen đơn phương phóng thích 153 tù binh

Theo thông báo của Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC), với sự hỗ trợ của tổ chức này, lực lượng Houthi ở Yemen ngày 25/1 đã thả khoảng 153 tù binh chiến tranh.

Bài đọc nhiều

Tổng thống Nga nêu điều kiện đàm phán hòa bình với Ukraine, sẵn sàng gặp ông Trump, Kiev muốn phương Tây triển khai quân

Tổng thống Nga Vladimir Putin tái khẳng định điều kiện đàm phán hiệp định hòa bình với Ukraine, EU cam kết với Kiev, ông Zelensky muốn phương Tây triển khai quân đội, xả súng tại Mỹ, sóng gió trên chính trường Canada… là những ảnh ấn tượng trong tuần do Reuters, The Guardian… tổng hợp.

Cuba phản đối sau khi bị Mỹ đưa trở lại danh sách quốc gia bảo trợ khủng bố

Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel cho rằng, quyết định của ông Trump vô lý và không có cơ sở thực tế.

Houthi bất ngờ tuyên bố giới hạn oanh kích trên Biển Đỏ

Trung tâm Điều phối hoạt động nhân đạo (HOOC) cho biết, phong trào Houthi tại Yemen sẽ giới hạn các cuộc tấn công, chỉ nhằm vào tàu thương mại liên quan Israel, với điều kiện lệnh ngừng bắn tại Gaza được thực thi đầy đủ.

Ukraine-Nga giao tranh dữ dội ở Avdeevka,lực lượng Kiev vững thành trì

Quân đội Nga tiếp tục tấn công vào các vị trí của Ukraine ở Avdeevka thuộc Cộng hòa Nhân dân Donetsk (tự xưng). Tốc độ tiến quân của Nga được cho là đã giảm trong những ngày gần đây, nhưng các cuộc tấn công bằng súng hạng nặng, máy bay không người lái và những đợt không kích nhằm vào vị trí của Ukraine ở thị trấn và ngoại ô của Avdeevka vẫn diễn ra. Cách đây gần...

Thế giới chịu tổn thất khủng do biến đổi khí hậu

Tình trạng biến đổi khí hậu khó lường đang thúc đẩy các hiện tượng thời tiết cực đoan, gây thiệt hại "khủng" cho con người và nền kinh tế xã hội trên toàn thế giới. ...

Cùng chuyên mục

Israel cáo buộc Hamas không tuân thủ thỏa thuận, Thủ tướng Netanyahu nêu điều kiện cho phép người dân Palestine trở lại miền Bắc...

Ngày 25/1, Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) cáo buộc phong trào Hồi giáo Hamas tại Dải Gaza đã không tuân thủ các điều khoản cam kết trong lệnh ngừng bắn, theo đó, các con tin dân sự cần phải được thả tự do trước.

Lực lượng Houthi ở Yemen đơn phương phóng thích 153 tù binh

Theo thông báo của Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC), với sự hỗ trợ của tổ chức này, lực lượng Houthi ở Yemen ngày 25/1 đã thả khoảng 153 tù binh chiến tranh.

Campuchia “truy tố bất kỳ cá nhân nào” phủ nhận hoặc bao biện cho các tội ác do Khmer Đỏ gây ra

Ngày 25/1, người phát ngôn chính phủ Campuchia Pen Bona tuyên bố, chính phủ nước này đã thông qua dự luật, theo đó, phạt tù 5 năm đối với bất kỳ ai phủ nhận các tội ác, bao gồm cả tội diệt chủng, do Khmer Đỏ gây ra.

Sau 3 năm gián đoạn, Đại sứ quán UAE tại Lebanon chính thức hoạt động trở lại

Việc mở lại Đại sứ quán là bước quan trọng để mở rộng triển vọng hợp tác giữa hai nước.

Tôi không thấy có chiến tranh thương mại với Mỹ

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum bày tỏ sẵn sàng tăng cường hợp tác với Mỹ và làm việc với người đồng cấp Donald Trump về một số vấn đề ưu tiên.

Mới nhất

Gia Lai xây dựng kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025

UBND tỉnh Gia Lai giao cho các sở, ngành triển khai xây dựng kịch bản tăng trưởng kinh tế hai con số năm 2025. UBND tỉnh Gia Lai giao cho các sở, ngành triển khai xây dựng kịch bản tăng trưởng kinh tế hai con số năm 2025. ...

Bổ sung cảng hàng không Gia Bình vào quy hoạch cảng hàng không, sân bay toàn quốc

Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đồng ý chủ trương điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 để bổ sung Cảng hàng không Gia Bình vào quy hoạch. ...

Trị mụn cấp tốc ngay tại nhà đón Tết: Cách nào đơn giản, an toàn?

Tết cận kề, bỗng dưng mặt bị mấy nốt mụn không mời mà đến. Làm gì để trị mụn nhanh chóng, mà không gây nguy hại cho làn da? ...

TP.HCM: Khách chi trăm triệu thuê mai kiểng chưng vài ngày Tết, giao ngay trong đêm

Thị trường hoa kiểng bắt đầu vào thời gian cao điểm Tết. Dịp này, có người còn chi trăm triệu thuê mai kiểng chưng vài ngày, nhà vườn giao ngay trong đêm cho kịp. ...

Mới nhất