Mua – bán vàng trao tay bùng phát: Tiềm ẩn nhiều rủi ro

Ngân hàng Nhà nước khẳng định thị trường vàng đã ổn định

Ngân hàng Nhà nước cho biết, thời gian qua, cơ quan này đã phối hợp cùng các bộ, ngành và địa phương triển khai tổng thể các giải pháp để xử lý tình trạng chênh lệch giá vàng cao, ổn định thị trường vàng, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô; chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước các địa phương phối hợp với cơ quan chức năng tăng cường công tác nắm tình hình, kiểm tra, thanh tra đối với hoạt động kinh doanh vàng tại địa phương.

Đồng thời, yêu cầu các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp được cấp phép kinh doanh mua bán vàng miếng chấp hành nghiêm quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; thực hiện chế độ hóa đơn chứng từ theo quy định của pháp luật;

NHNN cũng đề nghị Bộ Công an, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật như buôn lậu vàng qua biên giới, thao túng, trục lợi… gây mất ổn định thị trường vàng.

Năm 2024, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính tổ chức đoàn thanh tra liên ngành về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng theo Quyết định 324 ngày 17/5/2024. Đến nay, việc thanh tra trực tiếp đã kết thúc và đang trong quá trình dự thảo báo cáo kết luận.

Bên cạnh đó, trên cơ sở các quy định của pháp luật hiện hành, Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức đấu thầu bán vàng miếng trực tiếp để bổ sung nguồn cung vàng miếng SJC cho thị trường.

Theo đánh giá của NHNN, với những giải pháp đồng bộ nói trên và sự phối hợp hiệu quả của các cơ quan chức năng, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới đã được kiểm soát, duy trì với biên độ phù hợp (hiện cao hơn giá vàng thế giới khoảng 5 – 7%.

“Thị trường vàng đã ổn định trở lại, góp phần hỗ trợ tích cực cho thị trường ngoại tệ, tỷ giá và điều hành các chính sách kinh tế vĩ mô”, Ngân hàng Nhà nước đánh giá.

Giá vàng trong nước kéo giảm chênh lệch so với giá thế giới, nhưng việc mua – bán vàng trở nên khó khăn

“Sóng ngầm” ở “chợ” mua – bán vàng trao tay

Trên thực tế, thị trường vàng đang diễn biến tích cực ở khía cạnh chênh lệch giá vàng, đặc biệt là vàng SJC được kéo giảm so với giá vàng thế giới. Theo đó, nếu như trước đây, chênh lệch này có lúc lên đến gần 20 triệu đồng/lượng thì thời điểm hiện tại chỉ còn khoảng 3 – 4 triệu đồng/lượng. Điều này có tác động tích cực đối với điều hành tỷ giá và các yếu tố vĩ mô.

Tuy nhiên, việc do nhu cầu vàng của người dân vẫn rất lớn trong khi nguồn cung còn hạn chế, việc mua vàng của người dân đang gặp nhiều khó khăn tại các kênh chính thống.

Theo ghi nhận, liên tục trong nhiều ngày gần đây, việc đặt mua vàng online qua 4 ngân hàng thương mại gặp khó khăn, do lượng đặt mua quá lớn dẫn đến nghẽn mạng hoặc thông báo hết giờ ngay từ đầu giờ sáng.

Điều này dẫn đến nhiều người phải tìm mua vàng qua các kênh khác, hoạt động mua – bán vàng trao tay bùng nổ thời gian gần đây. Chị Nguyễn Thị Tính (Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết, hồi cuối năm ngoái, do nhu cầu mua nhà nên chị vay người thân 10 lượng vàng. Thời điểm đó, giá vàng SJC đang ở mức khoảng 74 triệu đồng/lượng.

Thời gian gần đây, do giá vàng tăng không có dấu hiệu dừng lại, qua đọc các thông tin dự báo vàng có thể tiếp tục tăng, vợ chồng chị Tính “nóng ruột” phải nhờ bố mẹ ruột thế chấp sổ đỏ vay ngân hàng để mua vàng trả nợ.

Tuy nhiên suốt từ đầu tháng 10, chị không thể đăng ký mua vàng online được trên app ngân hàng. Tới các cửa hàng vàng lớn như SJC, Bảo Tín Minh Châu hay DOJI, chị cũng không thể mua được do các cửa hàng báo hết vàng.

Cuối cùng, theo người quen mách, chị ra một cửa hàng vàng nhỏ hơn thì mới mua được số vàng cần mua. Tuy nhiên, chị phải chấp nhận mua với giá 86 triệu đồng/lượng, dù giá niêm yết bán ra tại các ngân hàng và doanh nghiệp thời điểm đó chỉ 84 triệu đồng/lượng.

Theo ghi nhận, không chỉ tại các cửa hàng mà hoạt động mua – bán vàng trao tay diễn ra rầm rộ thời gian gần đây, được kết nối thông qua các hội, nhóm online. Trên nhiều hội nhóm, các tin đăng nhu cầu mua – bán vàng SJC, vàng nhẫn nhan nhản.

Chị Trần Lan Hương cho biết, thông qua một hội nhóm mua bán vàng trên facebook, chị có đăng tin bán 5 lượng vàng nhẫn của 2 thương hiệu Bảo Tín Minh Châu và Phú Quý. Lập tức có rất nhiều người nhắn tin đề nghị mua với giá dao động từ 88,5 – 89 triệu đồng/lượng, trong khi thời điểm đó, nhẫn tròn trơn các doanh nghiệp đang niêm yết giá mua vào vàng nhẫn quanh 86 triệu đồng/lượng, giá bán ra trên 87 triệu đồng/lượng.

Khi chị đồng ý bán vàng, lập tức 15 phút sau, người mua vàng đã có mặt tại nhà chị và giao dịch nhanh gọn 5 lượng vàng với giá 89 triệu đồng/lượng. Thậm chí, người mua này còn nhắn chị nếu có thêm thì sẵn sàng mua hết vì hiện tại nhu cầu vàng rất cao, thu mua bao nhiêu cũng không đủ bán ra.

Hiện tại, giá vàng miếng SJC đã đạt mốc 89 triệu đồng/lượng, tương đương với mức giá cao nhất lịch sử hồi tháng 5/2024. Tuy nhiên, trên thị trường “chợ đen”, theo ghi nhận ngày 22/10, thương hiệu này đang được mua – bán với mức giá quanh 91 triệu đồng/lượng.

Không chỉ hoạt động mua – bán vàng trao tay ngày càng nóng lên mà dịch vụ đặt mua vàng hộ cũng đắt khách. Trên các hội nhóm, mỗi slot mua vàng tại các ngân hàng được rao bán với giá khoảng 100 nghìn đồng/lượng ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM; 50 nghìn đồng/lượng ở các tỉnh, thành khác.

Việc bùng nổ hoạt động đăng ký slot mua vàng trực tuyến rồi bán lại cũng là một trong những nguyên nhân khiến việc đăng ký mua vàng trực tuyến của người dân có nhu cầu mua vàng thật gặp khó khăn.

Với xu hướng này, một số chuyên gia khuyến cáo, khi giao dịch trên thị trường chợ đen, đặc biệt là vàng nhẫn, người mua cần lưu ý về chất lượng vàng và tính thanh khoản. Một số trường hợp, vàng mua tại cửa hàng nào thì chỉ nên bán ở cửa hàng đó, nếu bán khác thương hiệu giá vàng thu mua sẽ không cao, thấp hơn nhiều so với giá mua ở cửa hàng ban đầu.

Chuyên gia cũng lưu ý về việc không tránh khỏi tình trạng vàng bị hao hụt, vàng giả, pha trộn, không đảm bảo tỷ lệ chất lượng. Người dân thực sự có nhu cầu mua vàng thì nên cân nhắc kỹ khi giao dịch tại thị trường này. Còn trường hợp mua để đầu tư, đầu cơ thì nên hạn chế vì có nhiều rủi ro tiềm ẩn.

Theo các chuyên gia kinh tế, các giải pháp quản lý thị trường vàng mà NHNN và các bộ, ngành thực hiện thời gian qua đã mang lại một số hiệu quả tích cực, song thị trường vàng vẫn còn nhiều yếu tố bất ổn, chưa thông suốt. Vì vậy, vẫn cần các giải pháp dài hơi cho thị trường vàng.

Hiện NHNN vẫn đang tiếp tục nghiên cứu sửa Nghị định 24 về quản lý thị trường vàng, tuy nhiên, “hình hài” của nghị định sửa đổi vẫn chưa rõ.