Trang chủDi sảnNghệ Thuật Ca Trù: Hành Trình Tìm Lại Ánh Hào Quang Xưa

Nghệ Thuật Ca Trù: Hành Trình Tìm Lại Ánh Hào Quang Xưa

Những âm thanh trong trẻo của tiếng phách, tiếng đàn đáy và giọng ca ngọt ngào, trầm bổng của người ca nương đã từng vang vọng khắp các làng quê Bắc Bộ, mang theo hồn cốt của nghệ thuật ca trù – một loại hình âm nhạc dân gian đặc sắc của Việt Nam. Ca trù không chỉ là một loại hình giải trí mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt từ bao đời nay. Dù đã trải qua những thăng trầm, những thời khắc tưởng chừng như bị lãng quên, ca trù vẫn giữ vững vị trí của mình như một biểu tượng nghệ thuật với sức sống đầy mãnh liệt.

Thịnh hành từ thế kỷ 15, ca trù đã từng là một loại hình âm nhạc quý tộc, được biểu diễn trong các cung đình, phủ chúa, nơi mà những bậc vương hầu, quan lại thưởng thức. Ca trù đòi hỏi người biểu diễn phải có kỹ năng điêu luyện và phải có tâm hồn nhạy cảm, sự tinh tế trong từng giai điệu, từng nhịp phách. Mỗi buổi hát ca trù là một không gian nghệ thuật trọn vẹn, nơi mà người nghe được thưởng thức âm nhạc và hòa mình vào một thế giới đầy cảm xúc, suy tư.

Phách vang từng nhịp xa phương,

Lời ca tha thiết, nhớ thương nặng lòng.

Du dương hoài lại du dương,

Đọng trong tim mãi khói sương một chiều.

Những câu thơ ấy như gói gọn được cái hồn của ca trù – thanh âm vọng lại từ quá khứ, mang theo bao nhiêu niềm nhớ về một thời kỳ vàng son của nghệ thuật dân gian. Sự mềm mại trong giai điệu, sự sâu lắng trong từng lời ca, cùng với cái nhịp phách nhẹ nhàng mà dứt khoát, đã làm nên một nét độc đáo không thể lẫn vào đâu được của ca trù.

Ca nương Kim Ngọc và nghệ sĩ đàn đáy Bá Hải thuộc CLB ca trù HN. Ảnh: Sưu tầm

Trong suốt thời gian dài, ca trù đã từng bước đi vào đời sống của tầng lớp nhân dân, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong các dịp lễ hội, đình đám. Những bài ca trù với lời thơ phong phú, sâu sắc đã phản ánh đời sống xã hội, tâm tư, tình cảm của con người, mang đến những bài học đạo lý, những triết lý nhân sinh sâu sắc. Ca trù vừa là âm nhạc, vừa là thơ ca, là triết học, là nơi hội tụ của những giá trị văn hóa, tinh thần cao quý của dân gian xưa.

Cùng với sự biến đổi của xã hội, ca trù đã dần dần bị mai một, rơi vào quên lãng trong nhiều thập kỷ. Những nghệ nhân ca trù, những người đã gìn giữ và truyền lại loại hình nghệ thuật này, dần dần vắng bóng. Những buổi hát ca trù thưa thớt dần, chỉ còn lại trong ký ức của những người già, những người đã từng sống và yêu mến loại hình nghệ thuật này. Thế nhưng, ánh hào quang xưa của ca trù không hoàn toàn tắt lụi. Những nỗ lực khôi phục và bảo tồn ca trù đã và đang được thực hiện một cách mạnh mẽ, nhằm đưa ca trù trở lại với đời sống văn hóa hiện đại.

Những năm gần đây, ca trù đã bắt đầu tìm lại được vị trí của mình trong lòng công chúng. Các câu lạc bộ ca trù, các lớp học truyền dạy ca trù được mở ra ở nhiều nơi, thu hút sự tham gia của đông đảo người yêu nghệ thuật. Những buổi biểu diễn ca trù không chỉ dừng lại ở các lễ hội truyền thống mà còn xuất hiện trên sân khấu lớn, trong các chương trình nghệ thuật quốc gia và quốc tế. Những nghệ nhân ca trù, dù tuổi đã cao, vẫn miệt mài truyền dạy cho lớp trẻ, với hy vọng giữ gìn và phát huy di sản nghệ thuật này cho các thế hệ tương lai. Một câu nói đầy cảm xúc của NSND Kim Đức, người được sinh ra và lớn lên trong cái nôi nghệ thuật ca trù, vẫn còn ấn tượng đến bây giờ : “Tôi yêu ca trù lắm, nếu không yêu thì làm sao có thể duy trì đến bây giờ! Cuộc sống của tôi không quá dư dả, về hưu cũng không kiếm ra tiền nhưng tôi vẫn dạy ca trù miễn phí. Tôi nghĩ, mình phải giữ nghề của ông cha mình, giữ hồn cốt của ca trù cho con cháu sau này” 

Buổi biểu diễn ca trù. Ảnh : Sưu tầm

Ca trù là một di sản văn hóa, thể hiện một phần của tâm hồn, của lịch sử văn hóa Việt Nam. Việc khôi phục ca trù là việc làm sống lại một nét đẹp văn hoá đã từng huy hoàng, và còn là cách để giữ gìn và truyền lại những giá trị truyền thống cho thế hệ mai sau. Sự trở lại của ca trù, với tất cả vẻ đẹp và tinh túy của nó, là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của văn hóa dân tộc, thể hiện chủ trương đầu tư và phát triển đúng đắn của Đảng và nhà nước, là tiếng nói của quá khứ vang vọng trong hiện tại, và là niềm tự hào của người Việt Nam trên chặng đường gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Như một dòng chảy không ngừng nghỉ, ca trù vẫn tiếp tục cuộc hành trình của mình, từ những sân khấu xưa cũ đến những không gian nghệ thuật hiện đại, mang theo trong mình những giá trị văn hóa bất biến, để rồi tiếp tục tỏa sáng như một ngôi sao trong bầu trời nghệ thuật của dân tộc.

Hoàng Anh

Cùng chủ đề

Gen Z kể chuyện di sản bằng ngôn ngữ quảng cáo hiện đại

VHO - Tối 11.6, tại TP.HCM, Gala chung kết cuộc thi sản xuất phim quảng cáo TVCreate 2025 với chủ đề “The Echoes of Legacy – Vang âm di sản” đã diễn ra sôi nổi tại Trường ĐH Hoa Sen (HSU). Hội đồng giám khảo Gala chung kết gồm các chuyên gia uy tín trong ngành sáng tạo và truyền thông như TS Hoàng Anh Tuấn – Giám đốc Bảo tàng Lịch sử TP.HCM; Nhà báo Nguyễn Trọng Phước - Giám đốc...

Thanh Hóa siết chặt bảo vệ bảo vật quốc gia và cổ vật quý

VHO - Trước nguy cơ mất an toàn đối với các di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia tại các bảo tàng, di tích, danh lam thắng cảnh, Sở VHTTDL tỉnh Thanh Hóa vừa phát đi văn bản yêu cầu các địa phương, đơn vị chức năng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cấp bách nhằm bảo vệ tuyệt đối an ninh di sản văn hóa. Theo đó, nhằm đảm bảo an ninh, an toàn cho...

Đón nhận Quyết định công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cho mỳ Quảng

VHO - Trong khuôn khổ lễ khai mạc Những ngày văn hóa, thể thao, du lịch Quảng Nam năm 2025, chiều ngày 6.6, tỉnh Quảng Nam đã công bố và tổ chức nghi thức trao Quyết định đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tri thức dân gian mỳ Quảng tỉnh Quảng Nam và các quyết định công nhận các bảo vật quốc gia. Hiện vật trống đồng Đông Sơn và thạp đồng...

Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương tiếp ứng cử viên Tổng Giám đốc UNESCO Firmin Edouard Matoko

VHO - Chiều 5.6 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Hoàng Đạo Cương đã có buổi tiếp, làm việc với ông Firmin Edouard Matoko, nguyên Trợ lý Tổng Giám đốc UNESCO về ưu tiên châu Phi và quan hệ đối ngoại, ứng cử viên Tổng Giám đốc UNESCO. Chào mừng ông Firmin Edouard Matoko đến thăm, làm việc tại trụ sở Bộ VHTTDL, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương...

Lễ hội Bà Chiêm Sơn được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Ngày 3.6, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã ký quyết định số 1663/QĐ-BVHTTDL công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, chính thức đưa Lễ hội Bà Chiêm Sơn, xã Duy Trinh, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam vào danh mục này. Đồng thời giao trách nhiệm cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Dân Ca Ví Dặm Nghệ Tĩnh: Khi Ngôn Ngữ Biểu Hiện Tình Yêu Đời Qua Âm Nhạc

Nghệ Tĩnh, mảnh đất miền Trung chịu nhiều khắc nghiệt của thiên nhiên, là nơi sản sinh ra những điệu hát ví, giặm, biểu tượng của sự tinh tế và sâu lắng trong văn hóa dân gian. Dân ca ví, giặm không chỉ là nhạc điệu, lời ca mà còn là tiếng lòng của con người xứ Nghệ, phản ánh những khát khao, tình cảm và triết lý sống thấm đẫm giá trị nhân văn. Những điệu hát ví, giặm...

Gìn Giữ Dân Ca Người Dao: Bảo Tồn Thanh Âm Văn Hóa Giữa Dòng Chảy Thời Gian

Trong bức tranh văn hóa đa dạng của Việt Nam, dân ca người Dao hiện lên như một dấu ấn đặc sắc, phản ánh đời sống tinh thần phong phú và gắn bó mật thiết với những nét văn hóa truyền thống. Dù mộc mạc, giản dị, những làn điệu này lại chứa đựng sức mạnh bền bỉ, kết nối các thế hệ và góp phần làm nên bản sắc của một cộng đồng giàu truyền thống. Dân ca người...

Bình Định đón bằng di sản văn hóa phi vật thể Nghề chằm nón ngựa Phú Gia

Sáng ngày 12 tháng 9 năm 2024, tại xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, sự kiện đón nhận bằng công nhận Nghề chằm nón ngựa Phú Gia là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia diễn ra trong không khí trang trọng và đầy tự hào. Đây là dấu mốc quan trọng, khẳng định giá trị văn hóa đặc sắc của một làng nghề thủ công truyền thống đã tồn tại qua hàng thế...

Lễ Hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam: Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể Mới Được Vinh Danh Của Nhân Loại

Vào lúc 9 giờ 47 phút ngày 4/12/2024 (theo giờ địa phương tại Paraguay), tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, tổ chức tại thủ đô Asunción, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam đã chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây không chỉ là niềm...

Quốc Hội Chính Thức Thông Qua Luật Di Sản Văn Hóa (Sửa Đổi): Bước Tiến Mới Trong Bảo Tồn Văn Hóa

Chiều ngày 23 tháng 11, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) đã chính thức được thông qua với sự đồng thuận cao từ các đại biểu. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc nâng cao cơ chế quản lý và bảo tồn di sản văn hóa của Việt Nam. Trước khi tiến hành biểu quyết, Chủ nhiệm...

Bài đọc nhiều

Về Miền Biển: Hòa Mình Trong Lễ Hội Cầu Ngư Của Ngư Dân Việt Nam

Mỗi khi mùa xuân về, biển cả lại rì rào những khúc ca của sự sống, báo hiệu mùa lễ hội Cầu Ngư của ngư dân sắp bắt đầu. Trên các làng chài ven biển, không khí trở nên rộn ràng và háo hức. Người dân háo hức chuẩn bị cho một lễ hội trang trọng, nơi những lời cầu nguyện về một năm mới bình an, may mắn và bội thu được gửi gắm qua từng nghi thức...

Khẩn trương có biện pháp bảo vệ di tích Trạm Nam Chơn

VHO - Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Nguyễn Thị Anh Thi và lãnh đạo các sở, ban, ngành liên quan vừa kiểm tra thực địa tình trạng sạt lở tại di tích Trạm Nam Chơn (phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu). Qua kiểm tra thực tế và nghe báo cáo của UBND quận Liên Chiểu và các đơn vị liên quan, Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi yêu cầu các sở, ban, ngành chức năng...

Khu di tích Chăm Mỹ Sơn – Di sản Thế giới

Hội nghị lần thứ 23 của Ủy ban Di sản Thế giới họp tại Marrakesh (Morocco) ngày 01 tháng 12 năm 1999 đã công nhận Khu Di tích Chăm Mỹ Sơn là Di sản văn hóa thế giới với tiêu chí (ii): Là điển hình nổi bật về sự giao lưu văn hóa với sự hội nhập vào văn hóa bản địa. Những ảnh hưởng văn hóa bên ngoài, đặc biệt là nghệ thuật kiến trúc Ấn Độ giáo từ...

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Lễ hội Kỳ Yên Đình Bình Thủy

VHO - Từ ngày 8-12.5.2025 (nhằm ngày 11-15.4 âm lịch), UBND quận Bình Thủy, TP Cần Thơ long trọng tổ chức Lễ hội Kỳ Yên Thượng Điền tại Đình Bình Thủy. Đây là sự kiện văn hóa tâm linh đặc sắc, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách trong, ngoài nước. Đình Bình Thủy là một trong những minh chứng quan trọng về lịch sử định cư của người Việt trên vùng đất...

Bộ VHTTDL thống nhất đề xuất lập hồ sơ xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Thành Diên Khánh

VHO - Bộ VHTTDL vừa có văn bản thống nhất với đề nghị của UBND tỉnh Khánh Hòa về việc lập hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, xếp hạng Thành Diên Khánh là Di tích quốc gia đặc biệt. Theo đó, di tích Địa điểm Thành Diên Khánh được xây dựng từ cuối thế kỷ XVIII theo phong cách quân sự Vauban. Nhận thấy đây có vị trí chiến lược, năm 1793 Nguyễn Ánh (sau này là...

Cùng chuyên mục

Bất ngờ với cấu trúc đắp dựng thành Dền

Phục hồi giá trị từ một di tích bị lãng quên Phát hiện tại thành Dền nối tiếp chuỗi bằng chứng khảo cổ về kỹ thuật đắp thành thời Đinh - Tiền Lê, vốn đã được khẳng định qua các đợt khai quật tại thành Đông (1969), thành phía Đông Bắc (2024) và một phần thành phía Nam. Tất cả đều cho thấy kỹ thuật tương đồng: Sử dụng móng hữu cơ kết hợp đất bùn, bo móng...

Phát hiện khu vực cư trú ở di sản thế giới Mỹ Sơn

VHO - Tại khu đền tháp Mỹ Sơn (huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) đang triển khai song song hai dự án khai quật khảo cổ, bảo tồn nhóm tháp L và nhóm E, F, với mục tiêu quan trọng là bảo tồn các yếu tố gốc của di sản, tiếp tục nhận diện giá trị còn tiềm ẩn của di sản thế giới Mỹ Sơn, từng bước góp phần hồi sinh toàn bộ diện mạo của khu đền...

Giữ lại thanh âm xứ sở

VHO - Giữa nhịp sống sôi động và dòng chảy hiện đại hóa mạnh mẽ, việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa nghệ thuật dân gian luôn là một bài toán không dễ có lời giải. Tại Đà Nẵng, thành phố trẻ năng động đang vươn mình trên bản đồ du lịch quốc tế, những giá trị truyền thống vừa là ký ức của quá khứ, vừa là nền tảng giàu bản...

Tăng cường công tác bảo vệ, phát huy giá trị các bảo vật quốc gia

VHO - Công tác bảo quản các hiện vật, bảo vật quốc gia tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng được kết hợp giữa áp dụng công nghệ hiện đại, tiên tiến, cùng các biện pháp phòng tránh nghiêm ngặt, hiệu quả, qua đó giữ gìn được các hiện vật quý để quảng bá tới đông đảo du khách quốc tế.  Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng là địa chỉ thu hút lượng lớn khách du lịch...

Thấy gì trong công tác bảo vệ bảo vật quốc gia ở Mỹ Sơn?

VHO - Trong số bảy bảo vật quốc gia tại Quảng Nam, hiện có hai bảo vật đang được Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn (BQL Mỹ Sơn) lưu giữ, trưng bày và phát huy là Ekamukhalinga (linga có một đầu thần Siva) và đài thờ Mỹ Sơn A10 tại Khu đền tháp Mỹ Sơn. Đài thờ Mỹ Sơn A10 được sắp xếp và trùng tu hoàn chỉnh từ 17 khối đá cát kết vào năm...

Mới nhất

Thông báo mời chào giá Gói thầu: Biên tập, xuất bản, in và phát hành cuốn sách “Lịch sử truyền thống Tập đoàn Xăng...

THÔNG BÁO MỜI CHÀO GIÁTập đoàn Xăng dầu Việt Nam trân trọng kính mời các Nhà thầu có đủ năng lực, kinh nghiệm và đủ điều kiện tham gia chào giá đối với Gói thầu: Biên tập, xuất bản, in và phát hành cuốn sách “Lịch sử truyền thống Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam” với các thông...

Thấy gì trong công tác bảo vệ bảo vật quốc gia ở Mỹ Sơn?

VHO - Trong số bảy bảo vật quốc gia tại Quảng Nam, hiện có hai bảo vật đang được Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn (BQL Mỹ Sơn) lưu giữ, trưng bày và phát huy là Ekamukhalinga (linga có một đầu thần Siva) và đài thờ Mỹ Sơn A10 tại Khu đền tháp Mỹ Sơn. Đài...

Di sản được “số hóa” bằng tư duy Gen Z

VHO - Từ những chi tiết tưởng như chỉ còn trong sách sử hoặc không gian trưng bày của bảo tàng, các bạn sinh viên đã tìm cách tái hiện và đưa di sản đến gần hơn với đời sống qua góc nhìn của người trẻ. Cuộc thi sản xuất phim quảng cáo TVCreate 2025 vừa khép lại với...

Đại hội lần I Đảng bộ VIMC Lines, nhiệm kỳ 2025–2030

13/06/25 9:57 AM Ngày 12/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải Container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 30 đại biểu chính thức đại diện cho 65 các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp...

Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 – Tổng...

13/06/25 9:57 AM Ngày 12/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải Container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 30 đại biểu chính thức đại diện cho 65 các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp...

Mới nhất