Trang chủDi sảnNghệ Thuật Ca Trù: Hành Trình Tìm Lại Ánh Hào Quang Xưa

Nghệ Thuật Ca Trù: Hành Trình Tìm Lại Ánh Hào Quang Xưa

Những âm thanh trong trẻo của tiếng phách, tiếng đàn đáy và giọng ca ngọt ngào, trầm bổng của người ca nương đã từng vang vọng khắp các làng quê Bắc Bộ, mang theo hồn cốt của nghệ thuật ca trù – một loại hình âm nhạc dân gian đặc sắc của Việt Nam. Ca trù không chỉ là một loại hình giải trí mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt từ bao đời nay. Dù đã trải qua những thăng trầm, những thời khắc tưởng chừng như bị lãng quên, ca trù vẫn giữ vững vị trí của mình như một biểu tượng nghệ thuật với sức sống đầy mãnh liệt.

Thịnh hành từ thế kỷ 15, ca trù đã từng là một loại hình âm nhạc quý tộc, được biểu diễn trong các cung đình, phủ chúa, nơi mà những bậc vương hầu, quan lại thưởng thức. Ca trù đòi hỏi người biểu diễn phải có kỹ năng điêu luyện và phải có tâm hồn nhạy cảm, sự tinh tế trong từng giai điệu, từng nhịp phách. Mỗi buổi hát ca trù là một không gian nghệ thuật trọn vẹn, nơi mà người nghe được thưởng thức âm nhạc và hòa mình vào một thế giới đầy cảm xúc, suy tư.

Phách vang từng nhịp xa phương,

Lời ca tha thiết, nhớ thương nặng lòng.

Du dương hoài lại du dương,

Đọng trong tim mãi khói sương một chiều.

Những câu thơ ấy như gói gọn được cái hồn của ca trù – thanh âm vọng lại từ quá khứ, mang theo bao nhiêu niềm nhớ về một thời kỳ vàng son của nghệ thuật dân gian. Sự mềm mại trong giai điệu, sự sâu lắng trong từng lời ca, cùng với cái nhịp phách nhẹ nhàng mà dứt khoát, đã làm nên một nét độc đáo không thể lẫn vào đâu được của ca trù.

Ca nương Kim Ngọc và nghệ sĩ đàn đáy Bá Hải thuộc CLB ca trù HN. Ảnh: Sưu tầm

Trong suốt thời gian dài, ca trù đã từng bước đi vào đời sống của tầng lớp nhân dân, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong các dịp lễ hội, đình đám. Những bài ca trù với lời thơ phong phú, sâu sắc đã phản ánh đời sống xã hội, tâm tư, tình cảm của con người, mang đến những bài học đạo lý, những triết lý nhân sinh sâu sắc. Ca trù vừa là âm nhạc, vừa là thơ ca, là triết học, là nơi hội tụ của những giá trị văn hóa, tinh thần cao quý của dân gian xưa.

Cùng với sự biến đổi của xã hội, ca trù đã dần dần bị mai một, rơi vào quên lãng trong nhiều thập kỷ. Những nghệ nhân ca trù, những người đã gìn giữ và truyền lại loại hình nghệ thuật này, dần dần vắng bóng. Những buổi hát ca trù thưa thớt dần, chỉ còn lại trong ký ức của những người già, những người đã từng sống và yêu mến loại hình nghệ thuật này. Thế nhưng, ánh hào quang xưa của ca trù không hoàn toàn tắt lụi. Những nỗ lực khôi phục và bảo tồn ca trù đã và đang được thực hiện một cách mạnh mẽ, nhằm đưa ca trù trở lại với đời sống văn hóa hiện đại.

Những năm gần đây, ca trù đã bắt đầu tìm lại được vị trí của mình trong lòng công chúng. Các câu lạc bộ ca trù, các lớp học truyền dạy ca trù được mở ra ở nhiều nơi, thu hút sự tham gia của đông đảo người yêu nghệ thuật. Những buổi biểu diễn ca trù không chỉ dừng lại ở các lễ hội truyền thống mà còn xuất hiện trên sân khấu lớn, trong các chương trình nghệ thuật quốc gia và quốc tế. Những nghệ nhân ca trù, dù tuổi đã cao, vẫn miệt mài truyền dạy cho lớp trẻ, với hy vọng giữ gìn và phát huy di sản nghệ thuật này cho các thế hệ tương lai. Một câu nói đầy cảm xúc của NSND Kim Đức, người được sinh ra và lớn lên trong cái nôi nghệ thuật ca trù, vẫn còn ấn tượng đến bây giờ : “Tôi yêu ca trù lắm, nếu không yêu thì làm sao có thể duy trì đến bây giờ! Cuộc sống của tôi không quá dư dả, về hưu cũng không kiếm ra tiền nhưng tôi vẫn dạy ca trù miễn phí. Tôi nghĩ, mình phải giữ nghề của ông cha mình, giữ hồn cốt của ca trù cho con cháu sau này” 

Buổi biểu diễn ca trù. Ảnh : Sưu tầm

Ca trù là một di sản văn hóa, thể hiện một phần của tâm hồn, của lịch sử văn hóa Việt Nam. Việc khôi phục ca trù là việc làm sống lại một nét đẹp văn hoá đã từng huy hoàng, và còn là cách để giữ gìn và truyền lại những giá trị truyền thống cho thế hệ mai sau. Sự trở lại của ca trù, với tất cả vẻ đẹp và tinh túy của nó, là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của văn hóa dân tộc, thể hiện chủ trương đầu tư và phát triển đúng đắn của Đảng và nhà nước, là tiếng nói của quá khứ vang vọng trong hiện tại, và là niềm tự hào của người Việt Nam trên chặng đường gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Như một dòng chảy không ngừng nghỉ, ca trù vẫn tiếp tục cuộc hành trình của mình, từ những sân khấu xưa cũ đến những không gian nghệ thuật hiện đại, mang theo trong mình những giá trị văn hóa bất biến, để rồi tiếp tục tỏa sáng như một ngôi sao trong bầu trời nghệ thuật của dân tộc.

Hoàng Anh

Cùng chủ đề

Thanh Hóa siết chặt bảo vệ bảo vật quốc gia và cổ vật quý

VHO - Trước nguy cơ mất an toàn đối với các di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia tại các bảo tàng, di tích, danh lam thắng cảnh, Sở VHTTDL tỉnh Thanh Hóa vừa phát đi văn bản yêu cầu các địa phương, đơn vị chức năng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cấp bách nhằm bảo vệ tuyệt đối an ninh di sản văn hóa. Theo đó, nhằm đảm bảo an ninh, an toàn cho...

Đón nhận Quyết định công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cho mỳ Quảng

VHO - Trong khuôn khổ lễ khai mạc Những ngày văn hóa, thể thao, du lịch Quảng Nam năm 2025, chiều ngày 6.6, tỉnh Quảng Nam đã công bố và tổ chức nghi thức trao Quyết định đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tri thức dân gian mỳ Quảng tỉnh Quảng Nam và các quyết định công nhận các bảo vật quốc gia. Hiện vật trống đồng Đông Sơn và thạp đồng...

Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương tiếp ứng cử viên Tổng Giám đốc UNESCO Firmin Edouard Matoko

VHO - Chiều 5.6 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Hoàng Đạo Cương đã có buổi tiếp, làm việc với ông Firmin Edouard Matoko, nguyên Trợ lý Tổng Giám đốc UNESCO về ưu tiên châu Phi và quan hệ đối ngoại, ứng cử viên Tổng Giám đốc UNESCO. Chào mừng ông Firmin Edouard Matoko đến thăm, làm việc tại trụ sở Bộ VHTTDL, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương...

Lễ hội Bà Chiêm Sơn được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Ngày 3.6, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã ký quyết định số 1663/QĐ-BVHTTDL công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, chính thức đưa Lễ hội Bà Chiêm Sơn, xã Duy Trinh, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam vào danh mục này. Đồng thời giao trách nhiệm cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam...

Bảo vệ di sản bằng tâm huyết và xã hội hóa

VHO - Dưới cái nắng chói chang gần 40 độ giữa vùng Lam Sơn lịch sử, đoàn công tác của Sở VHTTDL Thanh Hóa vẫn miệt mài rà soát từng khu lăng mộ, từng văn bia, từng bảo vật quốc gia tại Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh. Giữa khung cảnh linh thiêng và oi nồng, những nỗ lực gìn giữ hồn cốt dân tộc đang được thực hiện không chỉ bằng trách nhiệm mà...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Dân Ca Ví Dặm Nghệ Tĩnh: Khi Ngôn Ngữ Biểu Hiện Tình Yêu Đời Qua Âm Nhạc

Nghệ Tĩnh, mảnh đất miền Trung chịu nhiều khắc nghiệt của thiên nhiên, là nơi sản sinh ra những điệu hát ví, giặm, biểu tượng của sự tinh tế và sâu lắng trong văn hóa dân gian. Dân ca ví, giặm không chỉ là nhạc điệu, lời ca mà còn là tiếng lòng của con người xứ Nghệ, phản ánh những khát khao, tình cảm và triết lý sống thấm đẫm giá trị nhân văn. Những điệu hát ví, giặm...

Gìn Giữ Dân Ca Người Dao: Bảo Tồn Thanh Âm Văn Hóa Giữa Dòng Chảy Thời Gian

Trong bức tranh văn hóa đa dạng của Việt Nam, dân ca người Dao hiện lên như một dấu ấn đặc sắc, phản ánh đời sống tinh thần phong phú và gắn bó mật thiết với những nét văn hóa truyền thống. Dù mộc mạc, giản dị, những làn điệu này lại chứa đựng sức mạnh bền bỉ, kết nối các thế hệ và góp phần làm nên bản sắc của một cộng đồng giàu truyền thống. Dân ca người...

Bình Định đón bằng di sản văn hóa phi vật thể Nghề chằm nón ngựa Phú Gia

Sáng ngày 12 tháng 9 năm 2024, tại xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, sự kiện đón nhận bằng công nhận Nghề chằm nón ngựa Phú Gia là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia diễn ra trong không khí trang trọng và đầy tự hào. Đây là dấu mốc quan trọng, khẳng định giá trị văn hóa đặc sắc của một làng nghề thủ công truyền thống đã tồn tại qua hàng thế...

Lễ Hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam: Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể Mới Được Vinh Danh Của Nhân Loại

Vào lúc 9 giờ 47 phút ngày 4/12/2024 (theo giờ địa phương tại Paraguay), tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, tổ chức tại thủ đô Asunción, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam đã chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây không chỉ là niềm...

Quốc Hội Chính Thức Thông Qua Luật Di Sản Văn Hóa (Sửa Đổi): Bước Tiến Mới Trong Bảo Tồn Văn Hóa

Chiều ngày 23 tháng 11, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) đã chính thức được thông qua với sự đồng thuận cao từ các đại biểu. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc nâng cao cơ chế quản lý và bảo tồn di sản văn hóa của Việt Nam. Trước khi tiến hành biểu quyết, Chủ nhiệm...

Bài đọc nhiều

Di sản kiến trúc quân sự độc nhất Đông Nam Á

VHO - Với giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa và kiến trúc, Thành nhà Hồ không chỉ là niềm tự hào của xứ Thanh mà còn là điểm nhấn trong các công trình nghiên cứu của học giả quốc tế suốt hơn một thế kỷ qua. Những đánh giá khách quan, sâu sắc từ các chuyên gia Pháp và Nhật Bản đã góp phần làm sáng rõ giá trị của di sản này trên bản...

Xây dựng Báo cáo quốc gia di sản Hát Ca trù trong Danh sách Khẩn cấp của UNESCO

VHO - Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương vừa ký Công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Dương, Hải Phòng, Hưng Yên, Nam Định, Thái Bình, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình về việc xây dựng Báo cáo quốc gia di sản Hát Ca trù trong Danh sách Khẩn cấp của UNESCO. Công văn nêu, thực hiện Công ước 2003...

Đón nhận Quyết định công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cho mỳ Quảng

VHO - Trong khuôn khổ lễ khai mạc Những ngày văn hóa, thể thao, du lịch Quảng Nam năm 2025, chiều ngày 6.6, tỉnh Quảng Nam đã công bố và tổ chức nghi thức trao Quyết định đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tri thức dân gian mỳ Quảng tỉnh Quảng Nam và các quyết định công nhận các bảo vật quốc gia. Hiện vật trống đồng Đông Sơn và thạp đồng...

Bảo vệ tuyệt đối an toàn cho bảo vật

VHO - Những ngày cuối tuần qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã tiến hành lắp đặt thí điểm hệ thống báo động khi có người xâm nhập khu vực bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn ở Điện Thái Hòa và xem đây là một trong những phương án bảo vệ tuyệt đối an toàn cho bảo vật.  Theo giới thiệu, nếu có người tiếp cận gần khu vực ngai vua thì hệ...

Tôn vinh di sản các nhà khoa học trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước

VHO - Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9, chiều 7.6, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam tổ chức tọa đàm khoa học tại Hà Nội, nhằm ghi nhận đóng góp của giới trí thức trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước. Thành lập năm 2007, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam là bảo tàng...

Cùng chuyên mục

Sẵn sàng cho mọi kịch bản

VHO - Việt Nam đã hoàn thiện hồ sơ đề cử “Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ” để trình UNESCO. Hiện hồ sơ đang được Hội đồng của Công ước 2003 UNESCO thẩm định và đề xuất nhận xét cho Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 quyết định. Việc công bố sẽ được thực hiện vào tháng 12.2025. Chỉ còn sáu tháng nữa là UNESCO sẽ xem xét đối với hồ sơ Nghề làm tranh Đông...

Xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh ở nước ngoài

VHO - Trong khuôn khổ Hội thảo quốc tế “Xây dựng không gian văn hoá Chủ tịch Hồ Chí Minh tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài”, chiều ngày 9.6, phiên 2 của Hội thảo đã diễn ra tại Hà Nội. Trong phiên 2 của Hội thảo quốc tế, các đại biểu đã trình bày tham luận xung quanh chủ đề “Xây dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh: Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Cơ...

Xây dựng kế hoạch phục chế Ngai vua triều Nguyễn trước ngày 20.6

VHO - UBND thành phố Huế vừa có văn bản yêu cầu Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế xây dựng kế hoạch phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn theo kiến nghị của Hội đồng đánh giá và đề xuất phương án phục chế. Như báo Văn Hóa đã thông tin, ngày 24.5, đối tượng Hồ Văn Phương Tâm (42 tuổi) khi đi tham quan Đại Nội Huế đã lẻn vào khu vực...

Bảo vệ tuyệt đối an toàn cho bảo vật

VHO - Những ngày cuối tuần qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã tiến hành lắp đặt thí điểm hệ thống báo động khi có người xâm nhập khu vực bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn ở Điện Thái Hòa và xem đây là một trong những phương án bảo vệ tuyệt đối an toàn cho bảo vật.  Theo giới thiệu, nếu có người tiếp cận gần khu vực ngai vua thì hệ...

Tôn vinh di sản các nhà khoa học trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước

VHO - Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9, chiều 7.6, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam tổ chức tọa đàm khoa học tại Hà Nội, nhằm ghi nhận đóng góp của giới trí thức trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước. Thành lập năm 2007, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam là bảo tàng...

Mới nhất

Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải biển Việt Nam (VOSCO) lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025–2030

10/06/25 2:45 PM Ngày 09/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải biển Việt Nam (VOSCO) lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 89 đại biểu chính thức đại diện cho các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp hành...

Đại hội Chi bộ Công đoàn Hàng Hải 2025–2030

Sáng ngày 09/6/2025 tại Hà Nội, Chi bộ Cơ quan Công đoàn Tổng công ty Hàng hải Việt Nam đã tổ chức thành công Đại hội Chi bộ lần thứ XI, nhiệm kỳ 2025 – 2030. Tới dự và chỉ đạo Đại hội có đồng chí Đỗ Thị Thanh Thủy – Ủy viên Ban Thường vụ, Chủ nhiệm Ủy...

Đại hội Chi bộ Cơ quan Công đoàn Tổng công ty Hàng Hải Việt Nam nhiệm kỳ 2025 – 2030: Đại hội của đổi...

Sáng ngày 09/6/2025 tại Hà Nội, Chi bộ Cơ quan Công đoàn Tổng công ty Hàng hải Việt Nam đã tổ chức thành công Đại hội Chi bộ lần thứ XI, nhiệm kỳ 2025 – 2030. Tới dự và chỉ đạo Đại hội có đồng chí Đỗ Thị Thanh Thủy – Ủy viên Ban Thường vụ, Chủ nhiệm Ủy...

Hơn 66.000 tỷ đồng đầu tư hệ thống cảng biển Hải Phòng – Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC

Mục tiêu đến năm 2030, hệ thống cảng biển tại Hải Phòng có khả năng đáp ứng cho lượng hàng hóa thông qua từ 175,4 – 215,5 triệu tấn và đáp ứng cho lượng hành khách từ 20,4 – 22,8 nghìn lượt khách. Bộ Xây dựng vừa phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước...

Mới nhất