30 phút ‘vàng’ cứu người đàn ông đột quỵ

12h30 phút ngày 20/6, TS.BS Nguyễn Thị Minh Đức (Trưởng khoa Nội Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM) đang ăn trưa thì nhận được điện thoại khẩn từ phòng cấp cứu vì có ca bệnh nghi ngờ đột quỵ. Vài phút sau, bác sĩ có mặt, thăm khám thấy người bệnh bị méo miệng, nói đớ, yếu nửa người phải.

Người nhà kể không nhớ chính xác ông Thành (xã Tân Xuân, huyện Hóc Môn) có dấu hiệu đột quỵ khi nào, đoán vào khoảng 9h và nhanh chóng đưa đi cấp cứu.

Bệnh viện phát y lệnh khẩn “Code Stroke” (“báo động đỏ” cấp cứu đột quỵ), ưu tiên nhân lực, máy móc cứu người đột quỵ. Bệnh nhân được chụp cộng hưởng từ (MRI). Sau 10 phút, kết quả cho thấy nhồi máu cầu não, không có tắc mạch máu lớn nội sọ.

Bác sĩ Minh Đức cho biết, tổn thương của bệnh nhân nằm ở vùng thân não trọng yếu, nơi tập trung các bó sợi thần kinh đi xuống tủy sống, có hệ thống lưới đảm nhiệm chức năng thức – tỉnh của con người. Bệnh nhân có triệu chứng đột quỵ trong khoảng 4 đến 4,5 giờ, dù còn giờ “vàng” nhưng không thể chậm trễ hơn vì để càng lâu biến chứng càng nặng.

Ông Thành được cấp cứu bằng thuốc tiêu sợi huyết sau 30 phút kể từ khi nhập viện. Bác sĩ Minh Đức nhận định, tốc độ này khá nhanh theo chuẩn quốc tế trong cấp cứu đột quỵ cấp (người bệnh được cấp cứu trước 45-60 phút kể từ khi nhập viện đến lúc được dùng thuốc tiêu sợi huyết).

Hai giờ sau, bệnh nhân tỉnh táo, giảm nói đớ, giảm méo miệng. Tình trạng yếu nửa người phải được cải thiện. Sau hai ngày, bệnh nhân có thể đi lại, ăn uống, sinh hoạt và trí nhớ bình thường. Bác sĩ tiếp tục điều trị ổn định chỉ số đường huyết, dùng thuốc chống máu đông, hạ mỡ máu và khuyên từ bỏ thuốc lá để giảm nguy cơ tái phát đột quỵ.

Ông Thành kể lại, hôm đó ngủ dậy, ông tập thể dục nhẹ nhàng, rồi đi tắm, uống cà phê. Sau đó, ông thấy trong người mệt, nằm một lúc chân tay yếu một bên, nhắn tin không được, cầm điện thoại bị rớt, nói đớ, loạng choạng. “Khi đến bệnh viện, đầu óc tôi mù mịt, bắt đầu lơ mơ, nghĩ tới tôi còn kinh hoàng”, ông nói.

Ông Thành có tiền căn tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá nhiều năm, mới bỏ được hơn một tháng. Đây là những yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ nhồi máu não. Theo bác sĩ Minh Đức, hút thuốc lá là yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp 6 lần so với người không hút, tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu. Sau khi cai thuốc lá 5 năm yếu tố nguy cơ này mới giảm tương đương với người bình thường.

Bác sĩ Minh Đức khuyến cáo, những cơn đột quỵ ở thân não có triệu chứng rất đa dạng và nhiều trường khó nhận biết, có thể chẩn đoán bằng chụp MRI. Đột quỵ vùng thân não có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, điều trị trễ có thể gây yếu liệt, tử vong. Triệu chứng có thể diễn tiến nặng nhanh chóng trong vài giờ, nguy hiểm đến tính mạng.

Những người lớn tuổi, mắc các bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, máu nhiễm mỡ, hút thuốc lá… nên chủ động khám sức khỏe tổng quát và tầm soát đột quỵ định kỳ. Các chỉ định xét nghiệm, chụp ảnh não (MRI 3 Tesla, CT 768 lát cắt), chụp mạch máu DSA chuyên sâu… có thể giúp phát hiện các bất thường, phòng tránh đột quỵ từ sớm.

Bình An