Công văn được hàng loạt hiệp hội thuộc các lĩnh vực khác nhau như dệt may, gỗ, thủy sản, sữa, chè, xe máy, ô tô… cùng ký nêu rõ, dự thảo về Fs vừa được Bộ TN-MT trình Thủ tướng Chính phủ ngày 27.7 có nhiều Fs rất cao, bất hợp lý, gây khó khăn lớn cho sản xuất, kinh doanh.
Các hiệp hội tính toán, theo dự thảo của Bộ TN-MT, chỉ riêng 3 loại bao bì giấy, nhựa và kim loại, phí tái chế phải nộp ước tính là 6.127 tỉ đồng mỗi năm (ảnh minh họa)
Tại dự thảo, một số Fs cao hơn cả mức Fs trung bình của 14 nước Tây Âu là các nước rất phát triển và có chi phí đắt đỏ, như Fs dự thảo của nhôm cao gấp 1,26 lần, của thủy tinh cao hơn 2,12 lần…
Nguyên nhân chính của dự thảo Fs cao bất hợp lý là do chưa áp dụng kinh tế tuần hoàn để tính Fs khi chưa trừ đi giá trị thu hồi được.
Chỉ riêng 3 loại bao bì giấy, nhựa và kim loại, phí tái chế phải nộp ước tính là 6.127 tỉ đồng/năm. Trong đó, hơn 50% phí tái chế phải nộp (khoảng 3.064 tỉ đồng/năm) là để hỗ trợ tái chế bao bì giá trị cao như bao bì kim loại, giấy carton… Trong khi đó, nhà tái chế chính thức đang có lãi lớn mà chưa cần hỗ trợ.
Các hiệp hội nhận định, nếu định mức này được ban hành sẽ ảnh hưởng lớn tới “sức khoẻ” doanh nghiệp và đời sống nhân dân.
Từ đó, các hiệp hội đề xuất điều chỉnh Fs hợp lý hơn, căn cứ vào nghiên cứu của Liên minh Tái chế Việt nam PRO, thực tiễn tái chế của Việt nam và mức phí tái chế trung bình thị trường.
Cụ thể, áp dụng hệ số 0,1 cho các vật liệu có giá trị vật liệu thu hồi được cao hơn nhiều chi phí tái chế, bao gồm bao bì kim loại, gồm cả nhôm và sắt, bao bì giấy (thay cho hệ số 0,2 cho nhôm và giấy; hệ số 0,4 cho bao bì sắt trong dự thảo). Lý do đưa ra là vì nhà tái chế chính thức đã có lãi lớn khi chưa có EPR. Việc hỗ trợ thêm cho họ là không hợp lý, tiền đóng góp chỉ nên dùng để hỗ trợ việc thu gom sản phẩm, bao bì ở các vùng sâu, vùng xa.
Với các loại bao bì khác, các hiệp hội đề xuất áp dụng hệ số 0,3 thay cho 0,6 cho bao bì giấy hỗn hợp; hệ số 0,2 cho nhựa cứng PET và 0,3 cho nhựa cứng HDPE thay cho 0,4; hệ số 0,3 thay cho 0,6 cho bao bì đơn vật liệu mềm; hệ số 0,4 thay cho 0,8 cho bao bì đa vật liệu mềm; hệ số 0,2 thay cho 0,6 cho bao bì thủy tinh…
Với đề xuất của các hiệp hội, ước tính phí tái chế 3 loại bao bì giấy, nhựa và kim loại giảm từ 6.127 tỉ đồng xuống 3.146 tỉ đồng.
Đề nghị được kết hợp cả tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế
Với nội dung triển khai EPR ở Việt Nam, các hiệp hội kiến nghị thay đổi cách nộp đóng góp tái chế từ tạm ứng trước vào đầu năm 2024 sang quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm (tức nộp vào tháng 4.2025), để doanh nghiệp vẫn thực hiện đầy đủ trách nhiệm với môi trường mà giảm được khó khăn, giống với cách nộp thuế thu nhập doanh nghiệp là nộp vào đầu kỳ sau.
Bên cạnh đó, cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế trong cùng năm cho cùng một loại bao bì, sản phẩm thải bỏ, thay vì bắt buộc chọn một trong 2 hình thức…
Trước đó, hồi cuối tháng 6 và cuối tháng 7 vừa qua, nhiều vấn đề nêu trên cũng đã được đại diện một số hiệp hội, ngành hàng đề cập tới tại 2 hội thảo cùng về nội dung góp ý vào dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì và chi phí quản lý hành chính phục vụ quản lý, giám sát, hỗ trợ thực hiện trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu.
Theo quy định của luật Bảo vệ môi trường, bắt đầu từ năm 2024, nhà sản xuất, nhập khẩu phải thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì của nhà sản xuất, nhập khẩu. Thực hiện trách nhiệm này, doanh nghiệp được lựa chọn hình thức tổ chức tái chế sản phẩm, bao bì hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế.
Khi lựa chọn đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, số tiền doanh nghiệp phải đóng được tính theo công thức F = R.V.Fs. Trong đó, F là tổng số phải đóng; R là tỷ lệ tái chế bắt buộc của từng loại sản phẩm, bao bì; V là khối lượng sản phẩm, bao bì sản xuất, đưa ra thị trường và nhập khẩu trong năm thực hiện trách nhiệm tái chế; Fs là định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì.
